WYKŁAD I, 13.10.2012r.

WYKŁAD II, 27.10.2012r.

WYKŁAD III, 28.10.2012r.

Relacje między religią i polityką.

Religia jest realną i dynamiczną relacją osobową człowieka do rzeczywistości transcedentalnej, w naszej kulturze osobowo rozumianego Absolut ( Boga), od którego człowiek czuje się zależny w istnieniu i działaniu i który jest ostatecznym celem nadającym sens życiu ludzkiemu ( A.N. Whitehead).

Władza - jest możliwością człowieka lub pewnej liczby ludzi do realizowania własnej woli wbrew oporowi pozostałych uczestniczących w działaniu osób ( M.Weber)

Władza połączona z instytucją państwa, które dysponując monopolem na użycie środków przymusu i może egzekwować posłuszeństwo swych obywateli

Władza możliwością oddziaływania na nasze zachowania „za pomocą nie zawsze prawnie usankcjonowanej - groźby możliwość użycia wobec nas zorganizowanego przymusu. Władza jest rządem, którego decyzje „bezpośrednio odczuwamy na własnej skórze”

Władza państwowa - zdolność organów państwa do narzucania woli podmiotów podległym w drodze aktów normatywnych, decyzji i postanowień administracyjnych, orzeczeń sądowych, wezwań - pod groźbą zastosowania zalegalizowanego przymusu fizycznego w razie niewykonania lub naruszenia zawartych w nich treści.

Modele relacji między religią i polityką:

1. Oddzielanie religii i polityki, oddzielenie władzy politycznej i władzy religijnej ( „Wówczas rzekła do nich: Oddajcie więc Cezarowi, to co należy do Cezara, a Bogu to, co należy do Boga” Ewangelia wg św. Łukasza, rozdz. 20, wers. 25,)

2. Instrumentalne potraktowanie religii (prymat władzy politycznej) (legitymizacyjna funkcja religii

3. Stosunek identyczności miedzy religią i polityką

Swoich przełożonych słuchajcie i bądźcie im poddani. Czuwają bowiem na waszymi duszami i muszą, kiedyś zdobycz tego sprawę przed Bogiem, Obyż mogli to uczynić z radością, a nie ze smutkiem, który i wam również nie wyszedłby na dobre” ( List do Hebrajczyków 13:17)

Boskość władzy - „książę jest władzą publiczną i jakimś ziemskim podobieństwem majestatu boskiego, […] Wszelka bowiem władza jest od Pana Boga […]”. Przeto kto się przeciwstawia władzy, przeciwstawia się Bożemu postanowieniu. (Jan z Salisbury)

Typ relacji między państwem i związkami wyznaniowymi

- model powiązania

* system cezaropapizmu,

* system supremacji,

* system teokratyzmu ( teokracje),

* system zwierzchnictwa państwa nad związkami wyznaniowymi.

- model rozdziałów ( separacji) - oddzielenie sfery funkcjonowania państwa i sfery funkcjonowania związków wyznaniowych.

System cezaropapizmu - władca, monarcha sprawuje władzę kościelną i świecką. Aparat państwowy decyduje zarówno w sprawach organizacyjnych, jak i w kwestiach doktryny i forum kultu ( Cesarstwo Bizantyjskie).

System supremacji - odwołuje się do zasad cezaropapizmu w złagodzonej formule. Uwidocznił się w :

- galikonizmie, który rozwiązał się we Francji i który zakłada wyższość soboru od papieża. Istota galikonizmu sprawdzała się do prób uniezależnienia Francji i Kościoła francuskiego od Stolicy Apostolskiej, uznania wyższości władzy królewskiej nad władza papieską, co znalazło wyraz w postaci zatwierdzenia biskupów.

- febronianizm - odmiana gallikanizmu na gruncie niemieckich i głosi pogląd, iż władza papieża opiera się na uznaniu i zgodzie całego Kościoła. Papież postrzegany był jako pierwszy wśród równych sobie biskupów. Natomiast najwyższą instytucją w Kościele był sobór powszechny (Austria).

System teokratyczny - skupienie władzy świeckiej i duchownej w rękach Kościoła. Monarcha może sprawować rządy jedynie dzięki delegacji papieskiej.

System teokratyczny - Cecha charakterystyczna:

- idea jednej wspólnoty chrześcijańskiej (utożsamianej z Kościołem, podczas gdy zwolennicy cezaropapizmu utożsamiali ją z państwem),

- redukcja dualizmu chrześcijańskiego ( władza papieska w porządku duchowym i władza cesarza w porządku doczesnym) i uznania pełni władzy papieża także w porządku doczesnym

- władza świecka nie ma żadnych uprawnień w zakresie ingerencji w sprawy wewnętrzne kościoła

- wykorzystywanie środków przymusu fizycznego ( pozostających w gestii władzy świeckiej) do realizacji celów kościelnych i pomocy Kościołowi)

- wyższość prawa stanowionego przez władzę kościelną nad prawem świeckim.

System zwierzchnictwa państwa nad związkami wyznaniowymi:

- system, w którym związki wyznaniowe są traktowane jako szczególne rodzaje zrzeszeń obywateli, a rola państwa polega na władzy zwierzchnie nad nimi. Początki tego systemu - koniec XVIII w.

Związki wyznaniowe - swobodę działania w granicach obowiązującego prawa świeckiego, nie działa zasada równouprawnienia wszystkich związków wyznaniowych ( uprzywilejowane - uznania danej religii za religię państwową).

Model rozdziału ( separacji ) - oddzielenie sfery funkcjonowania państwa i sfery funkcjonowania związków wyznaniowych. Jego istotę stanowi nadanie państwu świeckiego charakteru.

Typy modelu separacji:

- amerykański system tzw. Separacja czystej,

- system tzw. Separacji wrogiej w wersji francuskiej,

- system tzw. Separacji wrogiej w wersji radzieckiej,

- system tzw. Separacji skoordynowanej (Niemiec).

Państwo w systemie powiązania i separacji

Państwo w systemie powiązania

Państwo w systemie separacji

Wyznaniowy charakter państwa ( w wersji tradycyjnej i zmodernizowanej ) - odwoływanie się do kryteriów religijnych w sferze działalności publicznej. Wspieranie przez państwa danej religii oficjalnej która w ten sposób staje się uprzywilejowana na tle pozostałych. Zapisy konstytucjonalne i/lub uznaniowe gwarantujące status religii oficjalnej. Prawne gwarancje powierzania określonych stanowisk w państwie osobom wyznającym religię oficjalną. Obowiązkowa nauka religii w szkołach publicznych. Dostosowywanie zapisów ustaw państwowych do zasad religijnych oficjalnej religii.

Świecki charakter państwa: Brak identyfikacji państwa z jakiekolwiek systemów religijnych. Umieszczanie w konstytucjach zapisu potwierdzającego świecki charakter państwa, co może się przejawiać w postaci: - zakazu istnienia czy wprowadzania Kościoła państwowego - formuły i rozdziale Kościoła i Państwa - formuły o takim charakterze państwa - ogólne formuły, w której potwierdza się świecki charakter państwa. Szczegółowe zasady separacji obu władz zawarta w ustawodawstwie zwykłym. Państwo nie posiada kompetencji do regulowania spraw wewnętrznych związków wyznaniowych. Interweniuje w sytuacji naruszenia prawa państwowego. Pluralistyczny charakter szkolnictwa. Świecki charakter prawa.

Model relacji państwo - religia

- ateistyczny - zwalczanie religii oraz dążenie do eliminacji wpływu wspólnot religijnych na życie publiczne ( Albania)

- neutralny - funkcjonowanie wspólnot religijnych bez prawa wywierania przez nie wpływu na ustawodawstwo czy działalność instytucji politycznych ( Francja, Czechy, Turcja)

- świecki - współpraca między instytucjami państwa i wspólnotami religijnymi ( Polska, Włochy, Niemcy, Węgry, Litwa).

- wyznaniowe - uprzywilejowana pozycja określonej wspólnoty religijnej, ogłoszone przez nią zasady religijne mają status religii państwowej. Przedstawiciele ( Malta, Gracja ) władzy publicznej często są natomiast jest członkiem.

WYKŁAD IV, 17.11.2012r.

Religie dalekiego wschodu:

Hinduizm - jest prawem, zasadą i regułą osób szlachetnych. Jest religia wieczna ( sanatana) , ludzka ( manawa )oraz cnotliwa inaczej zacna.

Religia kosmologoliczną - wierzy w to, że istnieje kosmos ciągle ulega zmianom tworząc ciagly rytm i harmonię w powstawaniu oraz trwaniu wszechświata. Przemiany tego świata są różne.

- patrzenie na świat, który powstał do Boga,

- kierowanie przez Boga atomami w swej istocie są wieczne.

Brahma - posłannik, który stworzył świat.

Sziwa - personifikacja zniszczenia świata.

Wisznu - rzetelnie podtrzymuje trwanie świata.

Wedy - wiedza o człowieku, świecie ludzi i bogów.

Kasta (warna) - oddzielająca się grupa społeczna. Członkowie tej grupy stają się członkami kasty, w drodze dziedziczenia, poprzez urodzenie. Ma ona zapewnioną pozycję w hierarchicznym pakcie wspólnym. Oprócz tego kasta posiada przywileje i oparta jest na religijnym prawie.

Reinkarnacja - wędrówka, przeznaczenie każdego człowieka, która wpływa na awans społeczny, którego osiągnięcie zależy od życia i postępowania w jego doczesność. Nieustannego wędrowania (wyjścia poza krąg ciągłego wcielania się, przechodzenia z jednej kasty do drugiej) mogą osiągnąć tylko bramini ( członkowie najważniejszej kasty - kapłani ) - gdyż zaliczani oni są do najlepszej reinkarnacji i jej cyklu.

Wyjście poza krąg ciągłego wcielania się można poprzez:

- Karmę - drogę dobrych czynów,

- Dżnianę - drogę wiedzy,

- Bhaktię - drogę ofiarności i oddania.

Powstawanie warny - Kasty (warny) (4 zasadnicze) wyłoniły się z Brahmy, a konkretnie z jego stóp, głowy a także i rąk, i ud. W piątej kaście zamieszkali ludzie mające rdzenne pochodzenie indyjskie, ich przeznaczeniem jest dostarczanie produktów żywnościowych, a także sprzątanie ulic oraz zwłok zmarłych.

Kategorie warn:

- Bramini - kapłani duchowni, przedstawiciele ludzi kontaktując się z bóstwami. Tradycja mówi też o Bramanie jako energii z wiązanej z najwyższym Absolutem.

- Ksatrija - kasta w społeczeństwie związana głownie z władzą ( żołnierze, politycy, dowódcy)

- Wajsjowie -ludzi produkujący dobra konsumpcyjne (posiadali władze nad ekonomią, gdyż głownie byli to rolnicy oraz ludzie zajmujący się rzemiosłem a także budownictwem i kupiectwem)

- Siudrowie - kasta przeznaczona do niższych obowiązków społecznych takich jak: - wyrobnicy, służbanie posiadająca żadnych kwalifikacji oraz artyści.

Niekasta - niedotykalni to ludzie, którzy znaleźli się poza systemem kastowym. Należą tu:

- harijanie czyli nieczyści,

- pariasie - to ludzie niedotykalni,

- czandale to zjadacze hien.

Cele systemu kastowego:

- uświadomienie społeczeństwa o odrębności wynikających z kast,

- umacnianie poważania dla identyczności społecznej w poszczególnych grupach,

- promocja tych wartości, które były potrzebne do osiągnięcia zbawienia,

- nieobecność agresji były pierwszoplanowe.

Miłość dla najmarniejszego stworzenia - jakiś cytat

Zasada ahimsy - zakaz zabijania i zadawania cierpień cielesnych:
walka bez gwałtu - środki do wywalczenie ustępstw ze strony sprawujących władzę.

Metody takiej walki (satjagraha - wierność prawdzie, poszukiwanie prawdy):

- masowe niewykonywanie określonych zarządzeń,

- demonstracje,

- strajki,

- wiece,

- pochody,

- manifestacje,

- marsze,

- bojkot wyborów,

- szkół państwowych i sądów,

- porzucanie stanowisk.

WYKŁAD V, 24.11.2012r.

KONFUCJANIZM - system filozoficzno-religijny zapoczątkowany w Chinach przez Konfucjusza ( Kongo Fuzi, Kongzi ) w V wieku p.n.e.

Konfucjanizm głosi, ze zbudowanie idealnego społeczeństwa i osiągnięcie pokoju na świecie jest możliwe pod warunkiem przestrzegania obowiązków wynikających z hierarchii społecznej oraz zachowania tradycji, czystości, ładu i porządku.

Niebo - (tian) - wspólny duch, bezosobowy byt absolutny, łączący wszystkich godnych przodków. Niebo daje propozycje określonej organizacji ludzkości i świata (tao, droga). Propozycja pozostaje ciągle taka sama i jest nazywana

Niebiańskim Porządkiem - rodzaj idealnego planu dla świata, a jego osiągnięcie zależy tylko i wyłącznie od woli i działań ludzi aktualnie żyjących na ziemi. W tej przestrzeni obowiązują zasady moralne:

- czyn dobry przybliża do spełnienia tego porządku,

- czyn zły oddala przy czym należy dodać, ze ocena ta może się opierać tylko na długofalowych skutkach działania.

Wprowadzenie Niebiańskiego Porządku sprawia, iż osiągnięty zostanie Niebiański Spokój - stan idealnych relacji między wszystkimi stworzeniami, zanik jakiegokolwiek chaosu - szczęście każdego człowieka na ziemi.

Droga - Dao

Władca

Realizacja w życiu społecznym i inwidualnym dao (drogi)- doskonałego ładu, którego źródłem i wzorcem są Niebiosa (Tian).

Taką drogę wytycza władca zadaniem którego nie tyle administracja i praktyczne rządzenie, ile przede wszystkim moralne wychowanie (hua) poddanych dokonujące się przez potężne oddziaływanie przykładu władcy.

Niebiosa są tu siłą najwyższą oddziałującej na działalność człowieka przez udzielenie swego mandatu (tianming) panującym władcom.

Junzi - ludzie szlachetni mają wspomagać władze w zadaniu rządzenia i moralnego wychowania ludu.

Cnoty konfucjańskie - postępowanie zgodnie z li - rytuałem, etykietą, właściwym postępowaniem:

- xiao - nabożność synowska,

- zhong - lojalność,

- xin - wiarygodność

- yi - prawość

- humanitarność - ren.

Li i wang dao - Li- podstawa drogi królewskiej (wang dao) doskonałych, humanitarnych rządów i podstawa wszelkiej moralności.

Zasada nauk Konfucjusza :

- dobroci można się nauczyć

- społeczeństwo może osiągnąć harmonię poprzez wiedzę

Wiedza - zadanie mądrych i godnych ludzi, którzy muszą rozpoznawać plan Nieba bez wiedzy jest niemożliwe osiągnięcie Niebiańskiego Spokoju. Wiedzę trzeba zdobywać podczas swojego życia.

Osiągnięcie wiedzy przychodzi wraz z przestrzeganiem doktryny złotego środka - człowiek powinien pozostawać zrównoważony, spokojny. Jego życie powinno być harmonijne i żadna pasja nie powinna zniekształcać jego wizji świata, bo to by uniemożliwiło mu pojąć tao - porządek świata, jaki jest proponowanym przez naturę ( Niebo) należy poznać swoje obowiązki, swoje położenie w hierarchii społecznej, aby móc je spełnić.

Hierarchia:

- mężowie szlachetni (junzi) - wzór postępowania człowieka cnotliwy, obowiązkowo sprawujący urząd państwowy. By nim zostać należy posiąść wiedzę dotyczącą przodków ( to wystarczało według konfucjanizmu idealistycznego)

- prostacy (xiaoren) - wszystkie negatywne cechy, lecz mieli możliwość stania się mężami szlachetnymi poprzez edukację.

Rodzaje więzi międzyludzkiej:

- zwierzchność,

- podległość,

- równość.

Rodzaje relacji społecznych:

- syna wobec ojca oparte na miłości i posłuszeństwa,

- poddanego wobec władcy oparte na lojalności i poczucia obowiązku,

- żony wobec męża - zobowiązanie i podporządkowanie,

- młodszego brata wobec starszego oparte na starszeństwie i stanowieniu wzorca dla młodszego,

- przyjaciół wobec siebie wzajemnie - zaufanie.

Państwo - na czele państwa stoi władca, który skupia w swoich rękach władzę absolutną. Państwo jest wielką rodziną w władca jest głową tej rodziny. Państwo w mniejszej skali to rodzina podstawowa komórka społeczeństwa.

Państwo i władza cesarza - ma być okazywane posłuszeństwo wobec władcy, cesarza nawet wówczas gdy nasz przełożony nie ma racji. Nie wykonywanie nawet złych nakazów, co rujnuje Niebiański Spokój, stawia podwładnego w sprzeczności z Niebiańskim Porządkiem, a więc chaos będzie się jeszcze bardziej pogłębiał. Cała odpowiedzialność moralna za złe nakazy spada na zwierzchnika, władcę.

Zasada Ren - miłosierdzie, powściągliwość, skromność, dobroć, współczucie, miłość do ludzi, uczciwość, szczerość - „miłość do ludzi”. Ren ogranicza absolutną władzę cesarza i łowy rodziny, dowódcy i urzędnika. Dysponując pełną władzę, w imię dobra swych podwładnych, winni są nie wydawać im poleceń niezgodnych z naukami oraz z dobrem poddanych.

Ideał państwa - organizacja społeczna, gdzie rządzi moralność, prawa stanowione, kary i nagrody nie są potrzebne, a władca jest niczym „gwiazda polarna dla swego ludu”. Panuje tu harmonia między celami władcy, a poddanych. „ Człowiek szlachetny, który ma światem kierować, niczego z uporem trzymać się nie powinien ani niczego z góry odrzucać, a zawsze stawać po stronie tego, co prawe…”

Idealny władca w państwie - władca nie musi wcale rządzić, służy tylko przykładem, co stanowi wuwei (nie-integrowania). W państwie takim rządzi dam, czysty rytuał, działający samorzutnie i niewymagający interwencji.

Idealne państwo, idealny władca, rytuał i cnoty De - cnota, wartość moralna - wartość moralna nie będąca cechą charakteru, lecz konkret określony czynem, osiągalny cel, objawiający się zewnętrznym działaniem. Nie jest cechą wrodzoną, a można ją osiągnąć praktykując ren i li.

Prawo moralne - Pięć cnot

1. Ren (humanitarność, „stawanie się osobą”) - nie jest dana przez byt ponadnaturalny, zależy w całości od człowieka,

2. Yi (powinność) - jest to kwintesencja wszystkich moralnych obowiązków, jakie przyjmuje dobrowolnie na siebie człowiek.

3. Li (obyczajowość) - jest to aktualna etykieta, rytuał spełniania relacji społecznych różniący się w zależności od pozycji społecznej danej osoby, sytuacji oraz czasów. „Kodeks formalnych zachowań stabilizujących i dyscyplinujących wiecznie zmieniające się okoliczności”.

4. Zhi (wiedza) - odnośnik zdarzeń zachodzących w teraźniejszości głównie do przeszłości. Rozwija się z cnoty zwanej prawością i sprawiedliwością (yi), która jest drogowskazem, wrodzonym sumieniem ludzi, kierującym ich poczynaniami dopóki nie posiądą prawdziwej wiedzy (zhi). Jest wrodzoną, indywidualną skłonnością człowieka, by postępować instynktownie zgodnie z rytuałem (li).

5. Xin (wierność, „człowiek dotrzymujący słowa”) - pokora i szczerość w stosunkach z przełożonym. Zakłada bezwarunkowe wykonywanie rozkazów swego zwierzchnika, nawet, gdy jego polecenia wydają się niesłuszne. Aby wypielęgnować u siebie xin, należy posiąść powyższe cztery cnoty.

WYKŁAD VI, 25.11.2012r.

Judaizm i Islam - religie monoteistyczne

Judaizm - wiara w jednego Boga(osobowego ,niepodzielnego ,będącego bytem niematerialnym, bezcielesnym i wiecznym) będącego nie tylko stwórcą świata, ale także jego stałym nadzorcą czy tez opiekunem.

Bóg i człowiek

-Człowiek stworzony na obraz i podobieństwo Boga - należy szanować każdego człowieka

-opieka otoczyć słabszych(wdowy, sieroty, cudzoziemcy ,jeńców i biednych)

-Człowiek jest wolny i na wola wolę dokonywania wyboru między dobrem a złem

-Świat jest dobrym przyjaznym miejscem stworzonym dla szczęścia ludzi

-Człowiek powinien używać darów świata dla pomyślności ludzi i dla służby bożej

-Zbawienie osiąga się na tym świecie i za pośrednictwem ówczesnych dóbr

---