Pytanie 1: Co nazywamy mapą ogólnogeograficzną?
Mapą ogólnogeograficzną nazywamy określone matematycznie, uogólnione obrazowo-znakowe przedstawienia powierzchni ziemi na płaszczyźnie. Taka definicja jest słuszna w odniesieniu do map oblicza ziemi, tj. przedstawiających teren, formy jego powierzchni i rozmieszczone w nim obiekty (wody, szatę roślinną, gleby, osiedla, linie komunikacyjne, granice państwowe i administracyjne itp.).
Pytanie 2: Co stanowi istotę generalizacji kartograficznej?
Istotą generalizacji kartograficznej jest wybór rzeczy najważniejszych i istotnych oraz ich celowe uogólnienie, mające na względzie przedstawienie na mapie pewnej części rzeczywistości z uwypukleniem jej zasadniczych, typowych cech i charakterystycznych właściwości, stosownie do przeznaczenia, tematyki oraz skali mapy.
Pytanie 3: Jakie dane powinna zawierać informacja o każdym przeanalizowanym materiale źródłowym?
Informacja o każdym przeanalizowanym materiale źródłowym powinna zawierać dane:
-o charakterze treści i jej aktualności; ,-o zasadach klasyfikacji elementów treści (w przypadku map); ,-o kartometryczności treści; ,-o prawidłowości ujęcia graficznego różnych typów krajobrazów itp.
Forma informacji jest w zasadzie dowolna, wymagane jest jedynie, aby zawarte w niej były wszystkie charakterystyczne właściwości materiału, które dla prac kartograficznych mają jakieś znaczenie.
Pytanie 4: Na jakie okresy dzieli się całość prac redakcyjnych?
-zebranie dla postawionego zadania pełnego materiału kartograficznego oraz jego dokładna, wszechstronna analiza i ocena. ,
-Badanie materiału kartograficznego opracowanego terenu na podstawie różnych źródeł w celu określenia jego typowych właściwości, które powinny być przedstawione na mapie w sposób dokładny, poglądowy i geograficznie prawdziwy zgodnie z przeznaczeniem i skalą mapy. ,
-Opracowanie planu redakcyjnego obejmującego zakres treści mapy, metody prac przygotowawczych, sposoby wykonania rysunku oraz jego rewizji, analizy i reprodukcji, terminowe wykonanie i najbardziej oszczędny nakład sił i środków. ,
-Stały nadzór nad opracowaniem mapy. (łącznie z drukiem map) ,-Gromadzenie uwag i uogólnienie doświadczeń z pracy własnej oraz innych wykonawców.
Pytanie 5: Co nazywamy procesem redagowania mapy?
Procesem redagowania map geograficznych nazywa się zespół poczynań teoretycznie i praktycznie uzasadnionych, realizowanych przez kierownictwo w poszczególnych fazach procesu sporządzania i druku map. (redagowanie mapy). Proces redagowania map ma zapewnić zachowanie wysokiej dokładności i szczegółowości, aktualności i wierności treści oraz odpowiedniej poglądowości i przejrzystości obrazu kartograficznego.
Pytanie 6: Od czego zależy zakres i szczegółowość planu redakcyjnego?
Plan redakcyjny rozwija i konkretyzuje bardziej ogólne przepisy wytycznych redakcyjnych odnośnie sposobu przedstawienia charakterystycznych właściwości terenu, właściwego wykorzystania materiałów źródłowych, sposobu przeprowadzenia generalizacji wszystkich elementów treści mapy oraz kolejność prac. Jest więc szczegółowym opisem całego procesu opracowania, przygotowania do druku i druku mapy.
Zakres i szczegółowość planu redakcyjnego zależy od:
-przeznaczenia mapy ;
-charakteru i wielkości obszaru kartowania; ,
-ilości i jakości źródłowych materiałów kartograficznych; ,
-istnienia bardziej ogólnych dokumentów redakcyjnych, jak instrukcje, wskazówki i wytyczne redakcyjne.
Jeśli nie ma instrukcji, wówczas plan redakcyjny musi być bardziej szczegółowy.
Pytanie 7: Wymienić dwie podstawowe funkcje znaków kartograficznych.
Znaki kartograficzne spełniają dwie podstawowe funkcje:
po pierwsze prezentują rodzaj obiektów (studnia, droga itp.) i niektóre ich charakterystyki ilościowe oraz jakościowe (np. reżim studni, rodzaj nawierzchni i szerokość drogi, możliwość przejścia bagna itp.);
po drugie określają przestrzenne położenie obiektów i rozmieszczenie zjawisk (rozmieszczenie temperatury powietrza, gęstości zaludnienia i in.)
Pytanie 8: Wymienić zasady rozmieszczania nazw na mapie.
Przy rozmieszczaniu napisów na mapach należy brać pod uwagę, czy obiekty występują punktowo, liniowo czy powierzchniowo. Napisy odnoszące się do obiektów przedstawianych za pomocą znaków pozaskalowych, czy też mających małą powierzchnię (małe wysepki, jeziora itp.), umieszcza się wzdłuż równoleżników (na mapach wielko- i średnioskalowych ograniczonych liniami równoleżników oraz południków i na większości map przeglądowych), lub poziomo, czyli równolegle do ramki (zwykle na mapach wielko i średnioskalowych, ograniczonych ramkami prostokątnymi i na niektórych mapach przeglądowych, np. dla obszarów wokółbiegunowych). Najwłaściwiej jest umieszczać napisy po stronie prawej naprzeciw środka obiektu, do którego się odnoszą. Niekiedy, dla lepszej czytelności, dopuszczalne jest umieszczanie napisów ukośnie. Obiekty liniowe lub wydłużone (np. rzeki itp.) opisuje się albo równolegle do znaku, albo wzdłuż jego osi. Napis odnoszący się do obiektu zajmującego na mapie większy obszar (np. nazwa państwa, morza, systemu górskiego itp.) umieszcza się na powierzchni obiektu wzdłuż płynnej krzywej biegnącej po jego dłuższej osi tak, aby napisem uwidocznić tę powierzchnię.
-Rozmieszczenie napisów jest podporządkowane dwóm podstawowym wymaganiom: przynależność napisu do określonego obiektu geograficznego nie może budzić żadnych wątpliwości;
-Napisy należy rozmieszczać na miejscach pustych gdyż nie powinny one zasłaniać (czy rozdzielać) istotnych elementów mapy.;
-Ważne jest, ażeby rozmieszczenie napisów w ogólnym obrazie odzwierciedlało właściwe zagęszczenie odpowiadających im w terenie obiektów.
Pytanie 9: Co nazywamy złożonością treści mapy?
Złożoność treści mapy to wszechstronność i zasób informacji zawartych na mapie.
Pytanie 10: Wymień powody generalizacji topograficznej wg Mullera.
-Wymogi ekonomiczne - pozyskiwanie informacji z przyczyn technicznych jest zawsze ograniczone, dlatego stosujemy uogólnienie - generalizację
,-Wiarygodność informacji - aby znaleźć pewną ogólną tendencję, uzyskać wynik o największym prawdopodobieństwie. ,-Właściwości skalowe - wykrycie zjawisk skalowych ,-Czytelność przekazu graficznego - ilość informacji znacznie precyzyjna, zdolność wizualnego odbioru ,
Pytanie 11: Wymień sposoby jakościowego skalowania znaków i sposoby ilościowego skalowania mapy.
Metody jakościowe:
Metoda sygnaturowa
-Sygnatury punktowe: geometryczne, symboliczne, obrazkowe, literowe ,-Liniowe ,-Ilościowe
Metoda zasięgów
-Zasięg liniowy ,-Zasięg sygnaturowe ,-Zasięg plamowy ,-Zasięg opisowy
Metoda chorochromatyczna (tła jakościowego) lub barwnego tła
Metody ilościowe (wyrażają relacje między zmiennością przestrzenną, a zmiennością nas zjawiska)
Kartodiagramy
-punktowe;-powierzchniowe,-liniowe
Kropkowa
Kartogramy
-właściwe;-ciągłe
Izolini
Pytanie 12: Opisz znaczenie legendy na mapach topograficznych.
Legenda mapy - tablica znaków kartograficznych z niezbędnymi objaśnieniami. Legenda ujawnia treść mapy - wykaz elementów, klasyfikacje i wskaźniki stosowane do każdego elementu, stopień ich uogólnienia.
Ważnymi cechami legendy są:
-kompletność, tj. uwzględnienie wszystkich stosowanych na mapie znaków;
-bezwzględna jasność;
-zwięzłość tekstów opisujących znaki;
-logiczność w grupowaniu i rozmieszczaniu znaków.
Elementy legendy:
- tytuł mapy;- autor lub wykonawca;- rok wydania;- skala mapy
- rodzaj odwzorowania kartograficznego;- źródła do opracowania mapy;- orientacja mapy;- użyte symbole wraz z objaśnieniami;- użyte skróty;- skala barw;- inne teksty objaśniające mapę
Pytanie 13: Wymień metody prezentacji dynamiki zjawisk.
- Metoda Sygnatur pozwala na prezentację dynamiki zjawisk. Np. wzrost obiektów w pewnym okresie można przedstawić za pomocą diagramów dynamicznych, czyli dwu lub więcej nałożonych na siebie diagramów charakteryzujących wielkość obiektów w określonym czasie. Można również prezentować tempo wzrostu stosując odpowiednio barwy.
- Metoda Kropkowa
- Znaki Ruchu
- Liczne Izolinie - Izochrony (linie jednakowych przemieszczeń)
- Kartodiagramy dynamiczne ( kartodiagramy odniesione do odpowiednich okresów czasowych)
- Diagramy dynamiczne - pokaz zmiany wielkości zjawiska w czasie.
Pytanie 14: Na czym polegają zyski wprzekazie kartograficznym.
-Zysk informacji - dodatkowo uzyskana wiedza, niezamierzona i nie przewidziana przez nadawcę a jedynie pobudzoną przez mapę.
Odbiorca posiada dodatkowy zasób wiedzy własnej, inny niż uzyskany w trakcie czytania mapy. W zależności, więc od zasobu tej wiedzy dodatkowej, od umiejętności operowania nią i od ilości punktów nawiązania do informacji wyrażonej w mapie, pojawiają się w umyśle odbiorcy spekulacje intelektualne, które nazywane są popularnie interpretacją mapy.
-Zysk informacji wynika z aspektu syntaktycznego i pragmatycznego mapy i zmierzenie jego jest, co najmniej problematyczne, jeśli wręcz niemożliwe, tak jak niemożliwy jest obiektywny pomiar sprawności umysłu ludzkiego. Zysk informacji wynika z odczytywania z mapy tzw. informacji ukrytej, tzn. takiej, która jest skryta w "grze" znaków kartograficznych na mapie i do wykrycia której jest niezbędna konfrontacja wiedzy odbiorcy z wiadomościami zawartymi w treści mapy.
-Rodzaje zysku informacji:
* topograficzne
* geograficzne
* kartograficzne
-Zysk topograficzny - stanowi go informacja otwarta umieszczona na mapie w różnym stopniu znana co najmniej jako rezultat jego nauki o mapie. Cała wymagana wiedza czytelnika niezbędna na tym etapie ogranicza się do podstawowej znajomości języka mapy. Jest to więc wiedza wyłącznie kartograficzna i stanowi ją szereg konwencji, np. konwencji kierunku (północ u góry mapy), skali, odwzorowania, semantycznej (jej wyrazem jest legenda mapy), itp. Z tych konwencji oraz z nieliniowego charakteru języka mapy wynikają dodatkowe informacje bezpośrednie, mianowicie dotyczące odległości między punktami, kierunków, sąsiedztwa i różnej gęstości treści w poszczególnych częściach mapy.
-Zysk geograficzny - z mapy uzyskuje się informacje nie tylko o wzajemnym położeniu faktów i obiektów, ale także o ich funkcjonowaniu, wzajemnym oddziaływaniu na siebie i ich roli kształtującej obrazy i procesy przestrzenne.
-Zysk kartograficzny - analiza map, w wyniku których powstają nowe mapy pochodne. Nowa wiedza zdobyta drogą analizy kartograficznej i tworzenia map pochodnych dostarcza topografii nowych, nie ujawnionych bezpośrednio na mapie wyjściowej, zjawisk.
Pytanie 15: Wymień sposoby generalizacji w systemie GIS.
Wyróżnia się dwa typy generalizacji:
Graficzną i Pojęciową.
Różnica pomiędzy nimi polega na metodach generalizacji.
Generalizacja graficzna obejmuje uproszczenie, powiększenie, przesuwanie, łączenie i selekcję. Żaden z tych procesów nie dotyczy symboli. Kropki zostają kropkami, kreski pozostają kreskami, a plamy pozostają plamami. Generalizacja pojęciowa również obejmuje procesy łączenia i selekcji, ale ponadto symbolizację i wzmacnianie, w wyniku, których symbole mapy mogą ulec zmianie. Inna procesy związane z generalizacją graficzną odnoszą się do geometrii danych przestrzennych, podczas gdy generalizacja pojęciowa dotyczy atrybutów.
Pytanie 16: Na czym polegają relacje semantyczne języka mapy?
Relacje semantyczne obejmują dwa typy relacji: oznaczenia i sensu. Polegają na określeniu stosunku pomiędzy obiektami, tj. ustaleniu znaków, które w pełni będą dawały współzależność tych znaków w terenie oraz na określeniu logicznych związków między wyrażeniami.
Pytanie 17: Jak funkcjonuje mapa w systemie odbioru wizualnego?
Pytanie 18: Wymień różnice pomiędzy zagęszczeniem ilościowym a powierzchniowym.
Zagęszczenie ilościowe - logiczny sposób przedstawienia wielkości zjawiska, czy faktu, ponieważ wielkość znaku jest mierzalna bezpośrednio i pozostaje w prostym stosunku do ilości.
Zagęszczenie jakościowe - określają cechy danego zjawiska.
Pytanie 19: Na czym polega uzgodnienie stylów przyległych arkuszy?
1) Wyróżniamy dwa rodzaje oznaczeń arkusza mapy:
- dowolny: w którym każdemu arkuszowi nadaje się nr porządkowy lub oznaczenie składające się z indeksu (litery i cyfry), kolumny i pasa, w którym znajduje się dany arkusz.
- związany ze współrzędnymi geograficznymi i prostokątnymi, które określają bezpośrednie położenie każdego arkusza (podział stopniowy w którym pasy poziome oznaczone są literami łacińskimi od równika na pn i pd, a słupy cyframi arabskimi na wsch od południka 180 stopni.
2) Polega na:
- położeniu w takiej samej odległości od najbliższej linii siatki kilometrowej lub lini siatki geograficznej elementów treści mapy przeciętych ramką na obu arkuszach.
- na nadaniu takich samych wymiarów i takiego samego rozmieszczenia znakom umownym uzgodnionych elementów na obu arkuszach.
- na nie załamywaniu znaków elementów prostolinijnych na styku.
- na jednolitości stopnia generalizacji uzgodnionych elementów.
Pytanie 20: Wymień typy relacji semiotycznych języka mapy.
Znaki kartograficzne jako specyficzny sformalizowany język kartografii stanowią jeden z systemów znaków, których badanie wchodzi w zakres semiotyki - osobnego działu filozofii. Rozpatruje ona systemy znaków w różnych aspektach, m.in. i w syntaktycznym, który bada struktury znakowe (wzajemne stosunki między znakami) w oderwaniu od ich konkretnego znaczenia, a także w aspekcie semantycznym mającym na względzie znaczenie znaków. W zastosowaniu do znaków kartograficznych aspekt syntaktyczny przejawia się w rozmieszczeniu, czyli w przestrzennych zależnościach zachodzących między znakami na mapie, a aspekt semantyczny - w zależnościach konkretnych znaków do oznaczonych przez nie elementów rzeczywistości.
Wymiar pragmatyczny
1. Generalizacja,
2. Skala,
3. Kolory CMYK i RGB - różnice między nimi