Zarys historyczny:
Turcja powstała w 1923 roku, została stworzona z tureckich pozostałości Imperium Otomańskiego. Niedługo potem wprowadzono prawo świeckie. W 1954 roku Turcja przystąpiła do ONZ, a w 1952 roku stała się członkiem NATO. W 1974 roku Turcja rozpoczęła okupację północnej części Cypru, aby zapobiec przejęciu wyspy przez Greków. Od tej chwili stosunki między tymi państwami pozostają w napięciu. Na szczęście w ciągu ostatnich trzech lat możemy zaobserwować ich poprawę. W 1984 roku Kurdyjska Partia Robotnicza (PKK), Marksistowsko - Leninowska Grupa Separatystyczna doprowadza do zbrojnego powstania w południowo - zachodniej części Turcji. Często używając środków terrorystycznych próbowali doprowadzić do powstania niepodległego Kurdystanu. Grupa, której przywódca, Abdullah Ocalan, został pojmany w Kenii w lutym 1999 roku, wstrzymała ataki we wrześniu 1999 roku, chociaż nadal czasami dochodzi do starć między oddziałami tureckimi a niektórymi oddziałami z 4,5 tysięcznej armii PKK. W kwietniu 2002 roku PKK zmieniło nazwę na KADEK.
Geografia
Stolica: |
Ankara |
Położenie: |
południowo - wschodnia Europa i południowo - zachodnia Azja (część Turcji, na zachód od Cieśniny Bosfor jest zaliczana do kontynentu Europejskiego) graniczy z Morzem Czarnym między Bułgarią a Grecją oraz z Morzem Egipskim i Śródziemnym między Grecją a Syrią |
Obszar: |
ogółem: 780 580 km2 |
ukształtowanie terenu: |
w większości teren górzysty, wąski otwarty pas wybrzeża, w centrum wysoki płaskowyż - Anatolia |
surowce naturalne: |
antymon, węgiel, chrom, rtęć, miedź, żelazo, bor, siarka, siła hydroelektryczna, grunty orne |
użytkowanie ziem (1998r): |
grunty orne: 34,53 % |
nawadnianie terenu (1998r): |
42 000 km2 |
niebezpieczeństwa naturalne: |
liczne trzęsienia ziemi, szczególnie w północnej Turcji, wzdłuż łuku rozciągającego się od Morza Marmara do Jeziora Van. |
aktualne problemy środowiskowe: |
chemiczne zanieczyszczenie wody zanieczyszczenie powietrza, szczególnie na terenach przemysłowych wycinanie lasów zanieczyszczenie olejami wydostającymi się ze statków w Cieśninie Bosfor |
Ludność
ludność: |
67 308 928 (w lipcu 2002r.) |
struktura wiekowa: |
0-14 lat : 27,8 % (mężczyźni 9 520 030 kobiety 9178 423) |
wzrost populacji: |
1,2 % |
grupy etniczne: |
Turcy 80 % |
religie: |
islam 99,8% |
języki: |
turecki (oficjalny) |
Polityka
typ rządu: |
republika parlamentarna, demokratyczna |
system prawny: |
został zaczerpnięty z wielu europejskich systemów prawnych |
władza wykonawcza |
|
głowa państwa: |
Prezydent Ahmet Necdet Sezer (od 16.05.2000r.). Prezydent jest wybierany na okres 7 lat przez Zgromadzenie Narodowe |
Rada Bezpieczeństwa Narodowego |
służy prezydentowi jako organ doradczy. Rada Ministrów wraz z prezydentem wyznaczają koordynatora na stanowisko premiera.. Szef rządu: premier Recep Tayyip Erdogan (od marca 2003 r.). |
władza ustawodawcza: |
Władzę stanowi jednoizbowe Wielkie Zgromadzenie Narodowe Turcji czyli Turkiye Buyuk Millet Meclisi. Zgromadzenie liczy 550 mandatów, a członkowie wybierani są w wyborach powszechnych na 5 lat. |
władza sądownicza: |
Sąd Konstytucyjny (sędziowie są wyznaczani przez prezydenta) Sąd Apelacyjny (sędziowie są wybierani przez Najwyższe Zgromadzenie Sędziów i Prokuratorów) |
Ekonomia
Udział w rozwoju ekonomicznym Turcji jest zasługą nie tylko nowoczesnego przemysłu i handlu ale połączenia go z tradycyjną gospodarką, która w 2001 r. zatrudniała 40% populacji zdolnej do pracy zarobkowej. Pomimo szybkiego wzrostu sektora prywatnego państwo ciągle odgrywa główną rolę w przemyśle, bankowości, transporcie i komunikacji. Najważniejszą gałęzią przemysłu i największym eksporterem jest przemysł włókienniczy i odzieżowy, który prawie w całości pozostaje w prywatnych rękach. W ostatnich latach sytuacja ekonomiczna kraju została zachwiana przez nagły wzrost ekonomiczny i utratę równowagi ekonomicznej. Wzrost produktu narodowego brutto przez wiele lat przekraczał 6%. Tymczasem deficyt finansowy sektora publicznego regularnie przekraczał 10% produktu krajowego brutto, wynikając w dużej części z obciążeń płatniczych, które w 2001 r. stanowiły ponad 50% głównych wydatków rządowych - w chwili gdy inflacja pozostawała liczbą dwucyfrową. Prawdopodobnie z tego powodu inwestycje zagraniczne w Turcji pozostają rzadkością - mniej niż 1 mld. dol. Rocznie
Pod koniec 2000 r. i na początku 2001 r. wzrost deficytu w handlu zagranicznym oraz poważne problemy w sektorze bankowym doprowadziły do kryzysu ekonomicznego, zmuszając Turcję do wprowadzenia lira i doprowadzając do recesji w kraju. W 2002 r. dzięki dotacjom z Międzynarodowego Funduszu Walutowego oraz silnej polityce finansowej sytuacja ekonomiczna znacznie się poprawiła.
produkt krajowy brutto (PKB) w roku 2002: 468 mld. $
wzrost PKB w 2002 roku: 4,2%
PKB na osobę w 2002 roku: 7 000 $
PKB w poszczególnych sektorach (dane za rok 2001): rolnictwo 13%, przemysł 30%, usługi 57%
wskaźnik inflacji w 2002 roku: 45,2%
siła robocza (dane za rok 1999): 23,8 mln. (około 1,2 mln. Turków pracuje za granicą)
siła robocza w poszczególnych sektorach (2001 r.): rolnictwo 40%, usługi: 38%, przemysł 22%
wskaźnik zatrudnienia: 10,8%
Budżet Państwa: dochód państwowy: 42,4 mld. $, wydatki: 69,1 mld. $
Przemysł: włókienniczy, spożywczy, górniczy, (węgiel, bor, miedź, chrom), stalowy, petrochemiczny, samochodowy, papierniczy, hutniczy)
Wskaźnik wzrostu produkcji przemysłowej (2002 r.): 8,5%
Podstawowe produkty rolne: tytoń, bawełna, zboże, oliwki, buraki cukrowe, cytrusy,
Eksport (dane za rok 2002): 37,6 mld. $
Podstawowe produkty eksportowe: odzież, produkty spożywcze, włókiennicze, produkty metalowe, wyposażenie transportowe
Główni partnerzy eksportowi (2002r.): Niemcy 17,2%, USA 10%, Włochy 7,5%, Wielka Brytania 6,9%, Francja 6%, Rosja 2,9%
Import (dane za rok 2002): 43,9 mld. $
Towary importowane: produkty mechaniczne, chemiczne, półprodukty spożywcze, paliwo, wyposażenie transportu
Główni partnerzy importowi 2001r): Niemcy 12,9%, Włochy 8,4%, Rosja 8,3%, USA 7,9%, Francja 5,5%, Wielka Brytania 4,6%
Zadłużenie kraju (wrzesień 2001r): 118,3 mld. $
Waluta kraju: lir turecki (LRT)
Rok skarbowy: równy z rokiem kalendarzowym
Transport Koleje: ogółem - 8 607 km
Drogi:
ogółem - 382 059 km,
wyasfaltowane: 106 976 km (włączając drogi szybkiego ruchu - 1 726 km),
niewyasfaltowane: 215 083 km
Drogi wodne: 1 200 km
Rurociągi: olejowy - 1 738 km, paliwowy - 2 321 km, gazowy - 708 km
Porty i przystanie: Gemlik, Hopa, Iskenderun, Istambuł, Izmir, Kocaeli (Izmit), Icel (Mersin), Samsun, Trabzon
Flota handlowa: ogółem - 553 statki
Lotniska: 120
Telekomunikacja
Ilość użytkowników telefonów stacjonarnych (1999r.): 19,5 mln.
Ilość użytkowników telefonów komórkowych (2001r.): 17,1 mln.