- semiologia de saussera związana z lingwistyką strukturalną. Podstawowe kategorie tej nauki jak system i wypowiedź determinują pojecie znaku, a jego koncepcja oddziałowuje na pojęcie systemu
- nie można się posługiwać w badaniach ta metodologią ignorując jego teorię znaku
- w USA twórca semiotyki to ch.s. Perice
- zdaniem de saussera semiologia, ogólniejsza od językoznawstwa powinna być częścią psychologii społ.
- obie semiologie jako terowi naukowe zrodziły się od siebie niezależnie
- dla de saussera znak językowy łączy obraz akustyczny i pojęcie, a one zastąpione przez element znaczący i znaczony. Tu mowa tylko o budowie
- o funkcji mowie Pierce: to coś, co zastępuje cos innego pod pewnym względem lub ze względu na pewną własność. Znaczenie znaku nie jest odniesieniem do desygnatu, znaczeniem znaku jest inny znak, na który można go przełożyć
- dla de saussera znaczenia znaku to po prostu pojęcie, fakt wewnątrz językowy jako składnik znaku, interesuje go wartość
- znak językowy jest arbitralny, związek między znaczony, a znaczącym nie ma motywacji wewnętrznej, opiera się na nawyku społecznym
- zdaniem de saussera znak nigdy nie jest czymś całkowicie dowolnym. Symbole nie wchodzą w zakres semiologii przez niego kreowanej .
- druga chcą znaku jest jego linearność, związana z czasową ciągłością wypowiedzenia czy przestrzenna rozciągłością zapisu
- znak językowy ma charakter dyskretny. Kontynuatorzy mówią o podwójnej artykulacji: każda wypowiedz da się rozczłonkować na ciąg jednostek mających kształt foniczny i znaczenie. A każda z tych znaczących składa się z cząstek dyskretnych, służących do konstruowania całości wyższego rzędu. Wybór tych cząstek - fonemów w systemie języka prowadzi do zróżnicowania znaczeń w jednostkach wyższego poziomu. Znak językowy nie posiada znaczenia poza systemem
- lingwista [de saussera] nie mówi o obiekcie do którego odnosi się znak, stosunek jego elementów jest dwuczłonowy: to, co znaczone nie istnieje niezależnie od elementu znaczącego, jest efektem zróżnicowania wewnątrz systemy, ujawniającego się w odrębnych formach znaczących
- zdaniem Pierca istnieje odrębny znak przedmiot - podstawa znaku i interpretanta - ten znak na który inny jest przełożony . Ostatecznym interpretanem jest nawyk postępowania wywoływany przez znak. Znaczenie jest ideą, która wiąże znak ze swym obiektem przez założenie. Dla niego relacja obiekt - znak nie jest stała, dla de saussera odwrotnie, ale on mówił o narzuceniu konwencji.
- Pierce w kwestii dynamiki między znakiem a przedmiotem wiąże się z procesem interpretacji; przekład znaku to fakt historyczny a jego znaczenie zmienia się z postępem i rozwojem. Interpretacja zależy od systemu, stałego repertuaru, dlatego ma charakter obiektywny
- Pierce podkreśla komunikacyjne znaczenie znaków. Stwierdzenie, że znak cos dla kogoś zastępuje bo coś przypomina ma wymiar semiotyki
- Pierce wyróżnił 3 typy znaków: indeksy - wskaźniki, w nich związek między przedmiotem a samym znakiem jest faktyczny [kurek na kościele] potem ikony : znak uczestniczy tu we własnościach przedmiotu może nim być obraz
- w ujecie de saussera znak to symbol u Pierce gdzie związek między tym co znaczy a przedmiotem opiera się na zasadzie konwencji, nawyku. Dla niego symbol to znak we właściwym sensie.
- dla lingwisty symbol jest znakiem motywowanym naturalnie a dla pierca arbitralnie
- uczeń piercea - Morris, mówi o 3 odniesieniach znaku, które tworzą 3 dziedziny semiotyki. Relacja znaku do jego podstaw obiektu nazwana jest semantyczną, w relacji pośredniczy znaczenie -interpretant. Odniesienie znaku do innych znaków to reakcja syntaktyczna. Pragmatyka dotyczy stosunku znaku do podmiotu, którym się zajmuje. Dla Morrisa semiotyka to wiedza ogólna, powinna zajmować się wszystkimi wymiarami znaku.
- Barthes mówi o relacji wewnętrznej znaku, stosunku między znaczącym a znaczonym, jest to relacja symboliczna. Relacja pragmatyczna łączy dany znak z rezerwa innych znaków ,a syntagmatyczna wiąże dany znak z pozostałymi w zdaniu. Chodzi mu o typy wyobraźni, zmieniające się zależnie od sposobu podejścia do znaku
- pojecie znaku jako składnika pozwala ująć literaturę jako komunikację
- dzieło literackie to tekst, utrwalony w systemie znakowym języka, zdaniem strukturalizmu czeskiego język ten jest sfunkcjonalizowany w systemie w szczególny sposób: ma przyciągnąć uwagę na komunikat, takiemu zadaniu podporządkowano estetykę utworu
- Makarowski chciała analizy wypowiedzi poetyckiej jako struktury znakowej, całość utworu podzielił na elementy znaczące i znaczone, Szuła najmniejszych cząsteczek znaczeniowych ect. Sformułował koncepcję dzieła artystycznego jak oznaku globalnego [dzieło oglądać jako znak, składa się z symbolu stworzonego przez artystę, ze znaczenia umiejscowionego w świadomości społecznej i stosunku do oznaczonego, ukazując całościowy kontekst zjawisk]
- to rózne od koncepcji de saussera, wspólny element znaczący - zmysłowy symbol, znaczone jeśli określa je jako przedmiot estetyczny jest każdorazowe znalezienie odbiorcy znaku!
- zdaniem Morrisa znaczenie znaku zmienia się w zależności od jego użycia dzieło to znak oznaczający jakąś wartość lub strukturę, to rzekaz ucieleśnionych doznan twórcy, sztuka to język do przekazywania wartości
- ujecie sztuki jako znaku globalnego wiąże się z wpisaniem go w ogólne procesy komunikacyjne
- znakowość dzieła polega na wiązaniu intencji semantycznej z komunikacyjną i jego zrozumieniu dgy odbiorca potrafi uzasadnić związek między elementami znaczonymi a znaczącym iw znaku artystycznym . Morrisa motywacje tych związku mają charakter pragmatyczny przedmiot artystyczny wyraża poznania podmiotów nim się posługujących, jego znaczenie zależy od odczytującego go czytelnika. On traktuje znak jako pośrednie wyrażanie treści i zajmuje się podmiotowym wymiarem procesów znakowych
- u Makarowskiego: oznaczenie artystyczne odnosi znak do kontekstu zjawisk ale w ramach konwencji języka sztuki, realizującego się w wypowiedziach literackich. Jego konwencje stanowi rodzaj kodu, który gwarantuje zrozumienie komunikatów artystycznych
- Strauss: w komunikacja tej potrzeba jest znajomość kodu. Sz tuka częścią kultura a znajomość jej magicznego kodu ułatwia jej zrozumienie społeczeństwu on jest uniwersalny a nie to co powstaje w szkołach - elitarny. Dzielo sztuki przedstawiającej jest zredukowanym modelem przedmiotu
- semiotyka pyta o prace senesu, przemiany dokonujące się w procesie artystycznego modelowania przedmiotów . on patrzył na prace artystyczną w kontekście operacji poznawczych. Redukcja jest konsekwencją artystycznego ujęcia rzeczywistości. Odbiorca porównuje model artystyczny z własnym doświadczeniem , myśląc też o jego innych ujęciach. Modalność ujęć i sensów o jedna z podstawowych cech działań artystycznych: prowadzi do wieloznaczności, aktywizuje odbiorcę. Sztuka burzy utarte widzenia świata , `otwiera' przedmiot na rozmaite punkty widzenia
- to teoria modelowania artystycznego w oparciu o sztuki plastyczne struss założył, ze na tym typie znaków artystycznych zachodzi motywacja między elementami znaczonymi a znaczącymi
- Jacobson zinterpretował Piecowska kategorię ikonu, mówił o podobieństwie znaku i obiektu, Anie po wewnętrznych podobieństwa a to dało innej ujęcia ikoniczności literatury
- Jacobson za de sausserem mówi, że znaki języka naturalnego maja charakter arbitralny i systemowy, bada operacje artystyczne wprowadzające wtórne motywacje między przyporządkowanymi elementami językowo tworzywa poezji. Klasyfikacje pircea uzupełniłby o 4 typ: chwyt artystyczny zbliżony do ikonu przez rządzącą nim zasadę prawdopodobieństwa. Najlepiej motywacje między elementami znaczącymi i znaczonymi można jego zdaniem ukazać na poziomie fonologicznym i morfologicznym. Semantyka utworu kształtuje się jako zjawisko wewnątrzjęzykowe, podobieństwo w elementach znaczących sygnalizuje podobieństwo znaczeń
- sugestia ikoniczności pojawia się też w składniowej organizacji
- Struss mówił, że literatura odtwarza mowę, jak rzeźba naturę, w poezji obiektem naśladowania są przedmioty tworzące mowę. Język literatury to materia naśladująca inna materię - język potoczny. Tożsamość elementów znaczących nie oznacza tożsamości znaczeń. Jezyk artystyczna naśladując potoczny partycypuje go jak ikon, oznacza go, modeluje. Proces odtwarzania pociąga za soba zmiany, m.in. przemigane obrazu w znak
- Łotman: włączenie wyrazu do tekstu poetyckiego zmienia jego istotę, staje się on odtwarzaniem wyrazu języka. Staje się znakowym modelem znakowego modelu, tego badacza interesuje przemiany znaczeń z procesu modelowania, oraz ich konsekwencjami dla literackiego poznania rzeczywistości , wprowadza kategorie wtórnych systemów, czyli nadbudowanych nad językiem naturalnym, operujących odmiennymi regułami sensu. Za rozróżnieniami Hjelmsleva łotman analizuje sekwencje znaków - tekst, posługując się kategoriami planu wyrażania i treści, analogicznie do opisu języka jako formy wyrażania i treści. Znak artystyczny to przecięcie się tych 2 szeregów elementów Interesuje badacza związek między planem wyrażania a planem treści przejście z jednej płaszczyzny w druga to występuje w metaforze czy porównaniu
- zmiana znaczenia i oznaczenia wynika z funkcji znaku językowego w tekście artystycznym. Słowo oznaczające jakiś fragment, samo może stać się przedmiotem oznaczenia
- przedział miedzy planem wyrażana a treści nie jest nieprzekraczalny, operacje artystyczne prowadza do powstania nowych sensów
- wtóre systemy językowe są zmienne historycznie, dla tego semiotyka mowa artystyczna może stanowić przedmiot artystycznego modelowania- utwór modeluje bezpośrednio język naturalny, który sam w sobie jest prymarnym system kategorii modelująca świta. Dochodzi do nadbudowania nad nim systemów wtórnych, odtwarzający h i modelujących widzenie świata
- to zaowocowało rewizjami poglądów Se saussera, za którym badacze sens widzieli w jednostkach systemowy języka
- Barthes zajmuje się transformacjami znaczeniowymi na terenie ideologii. Pobodnie jak Łotman twierdzi, że Działalność kulturowa nastawiona na oznaczanie rzeczywistości wcześniej zdeterminowana jest przez model języka, zatem produkcje nowy znaczeń można wyjaśnić przez odniesienie ich do podstawowego systemu
- zdaniem Łotmana wszystkie zmiany z planu treści do wyrażania prowadza do spotęgowania poznawczych możliwości literatury Barthes pyta o utrwalaniu znaczeń językowych i wykorzystywaniu w języku, tego co narzucone
- obaj zajmują się procesem semiotycznym pytającym o to jak cos co znaczone zmienia siew cos co oznacza i odwrotnie. Barthes mówi o denotacji - stosunku zachodzącym między treścią, a jej zakresem w języku naturalnym, określa sposób użycia danego znaku i o konotacji- gdy znak staje się nowym znaczącym, połączony z nowym znaczonym tworzy inną jednostkę - znak wyższego systemu lub poziomu. Znak językowy posiada utrwalona społeczną denotację. Proces konotacji jest procesem mitologizacji , stare znaczenia zostają nośnikami nowego sensu, ma on charakter mitologiczny, [ pod powłoką przemyca nowość] a stary jest częścią większej całości. Producent mitu jest w pełni świadome jego ideologicznej wartości , odbiorca musi percypować mit w jego detonacyjnej czystości, jako przekaz informacje o świecie
- w koncepcji Barthes literatura jest takim systemem semiotycznym, który ma możliwości by bronić się przed mitem, przez poezje współczesną - naruszenie języka, konwencji i przez prozę - dystansująca mit, przez takie przedmiotowe przedstawienie go w języku
- Styrss mówił o języku zdystansowanej reprodukcji świadomości, przez który literatura mówi, ale też przedstawi i demistyfikuje. To przez prace sensu - przemieszczanie bytów semantycznych już osadzone w języku mity społeczne, pisarza jak badacz dostrzega mit, tam gdzie odbiorcy widza naturalność , zatem potem mit trzeba ukazać jako mit, to praca na języku. Pisarz jego zdaniem uprzedmiotowiając znaczenia czyni je widzialnymi zmusza do refleksji . Literatura znacząc świat znaczy także języka, a przy okazji demaskuje go, obnaża
- R. Barthe's: nurt badań semiotycznych zakładających, że dzieło to uporządkowana sekwencja znaków. Aktywność lekturowa to praca sensu, aktualizacja przemieszczenie, ect. Przy odbiorze dzieła literackiego ogranicza się do relacji tekst- czytelnik , jego literackie role i kody nadania. Osobę pisarza traktuje jako mit literatury. W lekturze realnościami są tekst i sytuacja odbiorcy, określające przebieg czytania, na tym czynniku się ten badacz koncentruje na procesie czytania. Lektura dla niego to indywidualne doświadczenie, nie dające się opisać bez zdrady języka. Pośrednictwo mowy zmienia w tekst krytyczny a jego cecha jest już świadomość. Jego zdaniem sesn dzieła jest niezamierzony wytworzony w procesie czytania przez czytelnika. Każde czytanie to produkcja. Czytając segmentujemy tekst na mniejsze jednostki sensu, one są wyodrębnione w procesie strukturalizacji, aby je uświadomić trzeba znać uch wszystkie konteksty. Znaczenie określają podstawowe pola semantyczne Dla Barthes to kody- sposoby organizacji , produkcji sensu, wskazują potencjalne kierunki lektury. On chciał śledzić manowce sensu, wytwarzane i stymulowanie przez ideologię w narzędziu komunikacji jakim jest język
- kod działań narracyjnych pozwala czytać nowele jako historię. Kod semantyczny odnosi się tego, co wytwarza atmosferę w opowiadaniach. Kod kulturowy informuje o referencjach społecznych i historycznych tekstu. Kod hermeneutyczny mówi tajemnicy w opowiadaniu i pomaga ją rozwiązać, kod semantyczny narzuca logikę nazywana logika snu narzuca tekstowi logikę
- strukturalizacja znaczeń tekstowych według kodów może odbywać się linearnie; każda jednostka jest skrzyżowaniem wielorakich kodów , ale mają one tez wartość ogólniejsza. Pole semantyczne stanowi o globalności tekstu, bowiem ukazuje jego wieloznaczność i produkcje znaczeń w procesie lektury. Ostateczny sens to efekt pracy czytelnika i tekstu
- inaczej w teorii komunikacji literackiej: każda wypowiedź językowa zakłada sytuacje komunikacyjną, warunkiem zrozumienia wypowiedzi jest opanowanie jej kodu, ważne jest tez tło pragmatyczne, łączy bowiem dwa przedmioty komunikacji . W przypadku wypowiedzi literackiej tło jest oddalone
- język, którym posługuje się literatura to realizacja w kotnej znaczenia działają nad nadbudowanym językiem naturalnym lub nawet poza nim, trzeba zatem opanować tez kody ponadjęzyczne. komunikacja literacka dokonuje się w języku norm, kierunków i gatunków.
- aktualna jest kategoria funkcji estetycznej, za Jacobsonem powtarza się, że przekaz poetycki to taki komunikat, który przyciąga uwagę na własna strukturę
- Jeśli chodzi o odbiorcę to widziany jest jako ktoś kto opanował język dzieła całość norm i konwencji
- czytelnik wirtualny sterowany jest przez strukturę utworu i jego kody nadawania, czytelnik historyczny czyta tekst stosowanie do własnych norm i uposażenia, ograniczeniem jest struktura tekstu. Kultura literacka narzuca czytelnikowi swoje normy lektury np. przez szkole. Czytelnik to uczestnik kultury literackiej
- odbiór literatury daje dwie serie pytań: sposoby i warunki porozumienia między nadawcą, a odbiorca. Druga pyta o stosunek do sensu dzieła o sposób lektury i funkcję czytelnika w procesie strukturyzacji znaczeń tekstowy, na te pytania odpowiada Barthes podobnie Jacobson zmierzają w tym samym kierunku, choć różnymi drogami! Obecnie teoria literatury zdominowana przez teorie komunikacji
- teorie komunikacji krytykuje kristeva, mówi o produktywności znaczeniowej tekstów literackich , a teoria komunikacji jej zdaniem wywodzi się ze strukturalizmu, który chciał tekst traktować jako skończony niezależnie do intencji pisarza. Gotowe dzieło wpisywano w proces komunikacji i dlatego zagadnienie wymiany zdominowało naukę o literaturze. Ale przecież komunikacja nie równa się tworzeniu
- zdaniem badaczki teoria literatury akcentuje przede wszystkim proces wymiany miedzy nadawca a odbiorca komunikatu literackiego, jej warunki i ograniczenia. Proces wytwarzania i ten przed nim uznaje za nieistotny jak i wartości wyprodukowanego przedmiotu. zatem produkcja literacka to praca w języku i na języku. Jedynie literatura może ukazać jak pracuje język i pokazać jego siły transformacyjne
Podsumowanie
- semiotyka wychodząc z językoznawstwa uczuliła na znakowa strukturę wypowiedzi literackiej oraz na to, ze sens jest sformułowany w języku
- teoria znaku i struktur znakowych pozwalała na badanie utworu jako realizacji nad językiem systemów semiotycznych. literatura to praktyka semiotyczna leżąca na styku wielu systemów komunikacji i interakcji społecznej
- warsztat semiotyczny nie chce docierać do indywidualności twórczej , dzieło traktowane jest jako realizacja systemu znaków, ograniczenie może gwarantować obiektywizm podejścia naukowego. Patrzymy na tekst pod kątem generujących go systemów, ze względu na funkcje w danej kulturze, zmuszeni jesteśmy porównywać je z innymi zachowaniami, które te systemy realizują. Semiotyka kładzie nacisk na rzeczowy wymiar praktyk kulturowych , pozwalający je porównywać pod kątem dominującej w nich prac sensu
- semiotyka bada to co wiąże się ze świadomością, coś z materiału empirycznego bada modeluje stosownie do własnych celów i założeń. Jednak tutaj rożne założenia stwierdza się ze jest wolność c w wyborze
- prace kristeve ukazują ograniczenia semiotyki: pytała o kwestię produktywności znaczeniowa tekstu z problemami podmiotu pojmowanego w kategoria psychoanalizy. kategorii znaku i języka jako systemu znaku przeciwstawiono wypowiedź jako całość sensowną. Sens nie powstaje z kombinacji znaków , to zamierzona intencja która w wypowiedzi jest repartyjowana poprzez jednostki znaczarce czyli słowa. Aby zrozumieć wypowiedź trzeba ją odnieść do rzeczywistości tak mówił Benvenista, on też zamiast semiotyki proponuje semantykę, która bada wypowiedzi sama wypowiedz chce badać w związku z problematyka działania. Utwór to wypowiedź znacząca na tyle społecznych praktyk.