Aminokwasy- związki zawierające w cząsteczce przynajmniej jedną grupę aminową i jedną grupę karboksylową połączone z resztą węglowodorową

H

│

H₂N - C - COOH

│

grupa R grupa

aminowa karboksylowa

(ch. zasadowy) (ch. kwasowy)

grupa

węglowodorowa

Podział aminokwasów ze względu na budowę

1. aminokwasy obojętne

- glicyna R = H

- alanina R = CH₃

- leucyna

- walina wchodzą w skład białek mięśniowych

2. aminokwasy kwaśne

- kwas asparaginowy R= CH₂

│

COOH

3. aminokwasy zasadowe

- lizyna R = (CH₂)₄

│

NH₂

4. aminokwasy aromatyczne

- tyrozyna R = CH₂

│

Aminokwasy

1. egzogenne- nie są syntezowane w organizmie za pomocą związków pośrednich (przyjmowane systematycznie wraz z pożywieniem)

- fenyloalanina

- lizyna

- leucyna

2. endogenne- mogą być syntezowane w organizmie za pomocą związków pośrednich

- alanina

- glicyna

- glutamina

Reakcje którym ulegają aminokwasy

1. transaminacja- polega na przeniesieniu grupy aminowej aminokwasu na grupę karboksylową. Powstaje nowy aminokwas i nowy ketokwas.

Aminokwas który ma ulec degradacji najpierw musi przekształcić się w kwas glutaminowy.

2. dezaminacja- całkowite oderwanie grupy aminowej. Powstaje ketokwas (kwas glutaminowy- d. oksytocynowa) i amoniak.

Amoniak w wyniku cyklu mocznikowego zachodzącego w wątrobie jest zamieniany w mocznik i usuwany drogą nerkową z organizmu.

3. dekarboksylacja- oderwanie grupy karboksylowej z kwasów karboksylowych. W wyniku reakcji wydziela się CO₂. histyna - CO₂ →histamina

Wiązanie peptydowe

Powstaje w wyniku reakcji grupy karboksylowej jednego aminokwasu z grupą aminową drugiego aminokwasu. Z połączenia grupy karboksylowej i grupy aminowej powstaje woda a węgiel grupy karboksylowej łączy się z azotem grupy aminowej.

O H O O

// \ // ׀׀

H₂N - CH₂ - C + N - CH₂ - C → H₂N - CH₂ - C - N - CH₂ - COOH + H₂O

\ / \ ׀

OH H H H

wiązanie peptydowe

Pochodne aminokwasów

Aspartam - organiczny związek chemiczny stosowany masowo jako sztuczny środek słodzący

Kwas glutaminowy (glutaminian) - obecny w prawie wszystkich białkach. Jest on najważniejszym neuroprzekaźnikiem pobudzającym w korze mózgowej ssaków. Jest stosowany w leczeniu schorzeń układu nerwowego.

Dopomina - neuroprzekaźnik uwalniany przez neurony ośrodkowego układu nerwowego (powstaje z tyrozyny)

Noradrenalina - hormon, neuroprzekaźnik wydzielany w części rdzeniowej nadnerczy

Adrenalina- neuroprzekaźnik i hormon wytwarzany w mózgu

Podział białek

1. ze względu na budowę

1. proste- zbudowane tylko z aminokwasów

- albuminy

- histony

- globuliny

2. złożone- oprócz łańcuchów aminokwasowych zawierają dodatkowe składniki niebiałkowe trwale połączone z cząsteczką białka

- glikoproteiny - zawierają składnik cukrowy

- lipoproteidy - połączenia z tłuszczowcami

- metaloproteidy - połączenia z jonami metali

2. ze względu na funkcję

1. mechaniczno-strukturalna (kolagen, lamina)

- białka w tkance łącznej pełnią funkcję podporową

2. katalityczna (pepsyna, lipoza, amylaza)

- zdolność przyspieszania reakcji chemicznych

3. warunkują ruch uporządkowany (aktyna, miozyna)

- białka kurzliwe mięśni

- ruch rzęsek i wici

4. transportowa i magazynująca (hemoglobina, mioglobina)

- transport tlenu

- magazynowanie tlenu w mięśniach

5. ochronna (białka szoku termicznego)

- funkcja immunologiczna

6. regulatorowa (kalmodulina)

- reguluje przebieg procesów biochemicznych

7. wytwarzanie i przetwarzanie impulsów nerwowych (białka receptorowe)

- reakcja komórek na specyficzne bodźce nerwowe

8. hormonalna

9. czynniki wzrostowe

- dojrzewanie komórek macierzystych

1