ANDRAGOGIKA SPECJALNA
Definicja andragogiki.
Andragogika - nauka o celach, treściach, formach metodach nauczania, kształcenia, wychowania, samokształcenia i samowychowania osób dorosłych. Przedmiotem tej nauki jest edukacja dorosłych.
- andragogika zajmuje się zdolnościami i możliwościami osób dorosłych, zajmuje się również instytucjami, w których te procesy się odbywają.
- andragogika jest nauką humanistyczną, społeczną, o wychowaniu człowieka, nauką pokrewną pedagogice, teoria kształcenia dorosłych. Samokształcenie oraz samowychowanie są podstawowymi filarami andragogiki.
Cele i zadania andragogiki.
Cele:
pełny rozwój osobowości człowieka dorosłego - ma go dawać oświata;
upowszechnianie wykształcenia ogólnokształcącego (rozszerza horyzonty myślowe, daje wiedzę elastyczną);
danie możliwości dorosłym zdobycia kwalifikacji, zdobycia nowych, przekwalifikowania się;
Samokształcenie w znaczeniu wąskim i szerokim.
Samokształcenie - osoba dorosła bierze we własne ręce swoje kształcenie, sama stawia
sobie cel, sama określa drogę do celu, dobiera środki, sama się kontroluje i ocenia,
specjalna kategoria kształcenia.
- w znaczeniu wąskim: proces, który dotyczy tylko i wyłącznie wiedzy, sfery intelektualnej.
- w znaczeniu szerokim: proces dotyczący całej osobowości człowieka.
Fazy samokształcenia.
poznawczo - oceniająca - ocena swojej niewiedzy;
konceptualizacyjna - tworzenie pewnej koncepcji dojścia do wiedzy;
realizacji - stawianie sobie poszczególnych zadań i ich realizowanie;
sprawdzająca oceniająca - czynności końcowe, które, odpowiadają na pytanie, czy
to, czego miałam się dowiedzieć już wiem.
Warunki samokształcenia.
motywacja;
trzeba posiadać odpowiednie cechy charakteru, reprezentować pewne postawy uczenia się;
przygotowanie intelektualne;
warsztat samokształcenia, odpowiednie warunki do samodzielnego zdobywania wiedzy;
umiejętności organizacyjne.
Kategoria samokształcenia (właściwe, kierowane).
Samokształcenie właściwe:
całkowita samodzielność;
własna koncepcja realizacyjna;
autokontrola;
Samokształcenie kierowane:
narzucona człowiekowi w stopniu mniejszym lub większym;
odrębny i pełny proces pedagogiczny:
* proces doskonalenia osobowości tworzą organizatorzy kierujący jak i również osoby
uczestniczące w tym procesie, proces powinien być bardzo doceniany i rozwijany w
nauce szkolnej;
* treści i cele wytyczane są przez organizatorów jak i osoba kierowana;
* realizacja zadań zależy od aktywności samokształceniowej osoby kierowanej;
* wyniki kontroluje i ocenia kierujący;
* samoocena i samokontrola prowadzona jest od osoby kierowanej
Samokształcenie a samowychowanie.
Samokształcenie - mówimy o nim wówczas, kiedy osoba dorosła bierze we własne ręce
swoje kształcenie, sama stawia sobie cel, sama określa drogę dojścia do celu, dobiera
środki, sama się kontroluje i ocenia. Zawsze dotyczy intelektualnej strony osobowości.
Samowychowanie - bierze wychowanie w swoje ręce, stawiając cel, wyznaczając drogę
dojścia, dobiera środki, sama się kontroluje i ocenia, gdy chodzi o stronę wolicjonalną
emocjonalną osobowości ( dbamy o postawy, przekonania).
Samowychowanie to specjalna kategoria samowychowania.
Kształcenie permanentne a kształcenie ustawiczne.
kształcenie ustawiczne - kształcenie nie tylko dotyczy dziecka i młodzieży, ale rozciąga
się na całe, życie człowieka - kształcenie ciągłe. Następuje po szkole podstawowej,
dotyczy typu kursowego. Nie ma reguły na to by kończyła się dyplomem.
kształcenie permanentne - kształcenie to ma na celu zapewnienie możliwości
odświeżenia przypomnienia dorosłym wiedzy i umiejętności ( nie ma charakteru
ciągłego, jest to kształcenie po szkolne, doskonalenie się człowieka).
W pedagogice stawia się między tymi pojęciami znak równości a w andragogice się je rozdziela.
Typy oświaty dorosłych na świecie:
- szkolna oświata dorosłych - cel uzyskiwanie kwalifikacji
- oświat pozaszkolna (70 lata kursy dla dorosłych)
- oświata incydentalna- przekaz wiedzy przypadkowej, od rodziny, znajomych
- oświata ustawiczna - ciągła (następuje po edukacji podstawowej nie należy jej mylicz permanentnym uczeniem się
-oświata permanentna - jej celem jest odświeżanie wiedzy i umiejętności
- oświata powracająca- co pewien czas człowiek wchodzi w edukacje . edukacja ma charakter żywiołowy
Warunki skuteczności uczenia się :
- subiektywne obiektywne potrzeby uczenia się
-zdrowie fizyczne /psychiczne
-obciążenia rozmaitymi rolami
-metody uczenia się w minionym okresie
-koszty związane z kształceniem
- odległość od edukatorów
Instytucje edukacji dorosłych
instytucje kształcenia systematycznego - szkoły; edukacja kursowa - to podstawa edukacji dorosłych;
placówki umożliwiające samodzielne zdobywanie wiedzy - biblioteki i czytelnie;
formy upowszechniające wiedzę i kulturę przez żywe słowo - kina, teatry, mas media, wycieczki;
formy twórczości amatorskiej realizowane w klubach, domach kultury, świetlicach.
Dorosłość a dojrzałość.
Dorosłość:
osiągnięcie pełnoletności;
Dojrzałość:
kryterium wiekowe - 18 lat ( czasem łączy się to z biologią - kryterium fizyczne);
kryterium psychiczne - dorosły człowiek powinien być odpowiedzialny
psychicznie, charakteryzuje go kryterium myślenia;
kryterium społeczne - zależność między psychiką a dojrzałością społeczną,
pełnienie rozmaitych ról w rodzinie.
Człowiek dorosły.
Trzy kryteria charakteryzujące:
biologiczne;
psychologiczne;
społeczne;
zdolny do funkcjonowania we wszystkich rolach społecznych;
uczący się tych informacji i umiejętności, które są konieczne do rozwiązywania problemów życiowych;
potrafiący przystosować się do specyficznych wymagań zakładu i środowiska pracy jak również wpływać na nie;
świadomie podejmujący różne zadania i rodzaje działalności zawodowej, społecznej, intelektualnej, badawczej, rekreacyjnej, oświatowej.
Nowe pole działania w oświacie dorosłych.
mniejsze ośrodki miejskie i wiejskie;
imigranci i uchodźcy;
grupy mniejszości narodowych;
osoby chore i niepełnosprawne;
bezrobotni;
osoby wykazujące trudności w adaptacji społecznej;
przebywający w zakładach zamkniętych;
osoby niedostosowane społecznie.
Formy edukacja na teranie pracy.
różne kategorie kursów na terenie zakładu pracy;
szkolenia;
seminaria, konferencje, spotkania, autokształcenie, samoedukacja.
Kierunki działalności dydaktycznej w zakładach:
kształcenie obligatoryjne i w zakresie bhp i ochrony przeciwpożarowej;
nauka zawodu i ćwiczenie nowych pracowników opanowaniu czynności
zawodowych - staż pracy;
nauka języków obcych;
edukacja informatyczna;
kształcenie psychologiczne;
przekaz o pogłębienie wiedzy, wiedzy ekonomicznej;
zapoznanie z podstawami prawnymi - kodeks pracy, niewiedza nie zwalnia z
pewnych zadań;
kształcenie specjalistyczne( największa część edukacji, polega na doskonaleniu zawodowym, dodawanie pracownikowi dodatkowych kompetencji (kursy).
Znaczenie edukacji na terenie zakładu pracy.
ułatwia systematyczność i doskonalenie zawodowe;
aktywizuje wokół organizacji kształcenia kadrę pracowniczą;
jest stymulatorem do własnego doskonalenia się;
Funkcje edukacji zakładowej:
rozszerza wiedzę pracowników i przyczynia się do lepszego wykonywanie
czynności zawodowej;
umożliwia zakładowi pracy lepszą realizację zadań gospodarczych i społecznych;
jest formą stabilizacji załogi i wysokiej satysfakcji jej członków z zatrudnienia;
podnosi wizerunek firmy - bada się jakoś zakłady pracy jednym z takich
certyfikatów jak ISO.
Podstawowi edukatorzy w świecie dorosłych.
państwo;
duże zakłady pracy;
towarzystwa społeczno - oświatowe;
prywatna oświata dorosłych;
wyspecjalizowane spółki i fundacje edukacyjne;
samorządy zawodowe;
spółdzielczość;
międzynarodowe instytucje dokształceniowe i doskonalenia zawodowego;
edukacja za granicą (szkolenie polskich specjalistów).
Marginalizacja osób niepełnosprawnych na konkretnym przykładzie niepełnosprawności.
Marginalizacja zawodowa niesłyszących:
- zależy od stopnia głuchoty;
- osoby słabo słyszące - zdobywają kwalifikacje zawodowe w szkołach masowych i
dobór odpowiedniego zawodu na ogół nie sprawia im problemów;
- osoby głuche i głuchonieme - kształcenie zawodowe przebiega głównie na poziomie
trzyletniej szkoły zawodowej;
w kierowaniu osób niesłyszących do kształcenia zawodowego i zatrudnienia występuje selekcja negatywna - na podstawie jednego typu pracy, w którym osoba z uszkodzonym słuchem nie jest w stanie pracować rokuje się o niemożności kształcenia i zatrudnienia w określonym zawodzie - pomijając stanowiska, na których słuch nie jest kluczowy czynnikiem do jej wykonywania;
brak słuchu jak wiadomo nie stanowi przeszkody w wykonywaniu większości zawodów - jedynie mogą pojawić się problemy w komunikacji interpersonalnej;
problemy pojawiają się również w zdobywaniu kwalifikacji osób z uszkodzonym słuchem;
w wyniku kształcenia zawodowego niesłyszący nie uzyskuje atrakcyjnych i popularnych na rynku pracy umiejętności - niewielki procent zdobywa wykształcenie wyższe;
c) charakter indywidualny i społeczny;
d) czynniki psychologiczne czy medyczne
zaradzić może własna aktywność jednostki;
sytuacje zależne od społeczeństwa, państwa - oświata dorosłych.
Prywatna oświata dorosłych i jej znaczenie na rynku edukacyjnym.
Prywatna oświata dorosłych
Dopełnia system edukacji państwowej, zakładowej. Jest bardzo ważna. Dociera do najmniejszych, bardzo odległych środków, do najmniejszych możliwości:
wyspecjalizowane spółki i fundacje edukacyjne (jako edukator) - zajmuje się z
reguły pozaszkolną edukacją;
samorządy zawodowe (edukator):
* zawód pracowniczych;
* zawodów medycznych (położne, pielęgniarki, lekarze, aptekarze);
spółdzielczość - nie odgrywa specjalnej wagi, ale nadal istnieje;
międzynarodowe instytucje, ogólnoeuropejskie;
szkolenie polskich kadr za granicą (pracodawcy mogą wysyłać pracowników).
Stereotyp a rzeczywistość odnośnie możliwości edukacyjnych i zawodowych osób niepełnosprawnych.
5