Przewlekła niewydolność oddechowa (PNO)
Definicja: Rozwija się stopniowo i nie jest w pełni odwracalna
PRZYCZYNY
1.Choroby przebiegające z obturacją oskrzeli:
-przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)
-astma
2.Przewlekłe choroby śródmiąższowe płuc
-pozapalne zwłóknienia i marskość płuc
-pylice płuc
3. Nowotwory układu oddechowego( pierwotne, przerzutowe)
4. Zniekształcenia klatki piersiowej ( kyfoskolioza)
5.Choroby układu nerwowego i mięśni
-stwardnienie rozsiane (SM )
-przewlekłe polineuropatia, miopatie (dystrofie mięśniowe)
6.Choroby układu sercowo-naczyniowego
-przewlekła zatorowość płucna
-sinicze wady serca i dużych naczyń
-przewlekła niewydolność serca
OBJAWY
1.Duszność wysiłkowa/ spoczynkowa
2. Zmniejszona tolerancja wysiłku fizycznego
3. Senność, bóle głowy ( gdy- hiperkapnia)
4. Objawy choroby podstawowej ( POChP-kaszel)
BADANIE PRZEDMIOTOWE
1. Konsekwencje hipoksemii: tachypnoe, tachykardia, sinica, palce pałeczkowate,
objawy niewydolności prawej komory serca.
2. Hiperkapnia- poszerzenie naczyń, zaczerwienienie skóry i spojówek
3. Zwiększony wysiłek dodatkowych mięsni oddechowych (przerost)
- wdechowe ustawienie klatki piersiowej
4. Objawy choroby podstawowej
W BADANIACH DODATKOWYCH
1. RKZ- hiperkapnia, kwasica oddechowa.
2. Morfologia krwi- poliglobulia (zwiększenie :liczby erytrocytów, hematokrytu, hemoglobiny)
POWIKŁANIA :
1. Nadciśnienie płucne
2. Niewydolność prawokomorowa serca
3. Poliglobulia ( Ht > 55%) i zespół nadmiernej lepkości krwi
LECZENIE
Niefarmakologiczne
1.Tlenoterapia -PaO2<60mmHg, odpowiada= wysyceniu tlenem hemoglobiny
krwi tętniczej <90% ( Sa02 <90%)
2. Mechaniczne wspomaganie oddychania gdy: nieskuteczna dotychczasowa tlenoterapia,
Utrzymująca się znaczna hipowentylacja i hiperkapnia
I. Rozstrzenie oskrzeli
Definicja: patologiczne, nieodwracalne (workowate lub cylindryczne) rozszerzenia oskrzeli
W wyniku uszkodzenia ściany oskrzeli w następstwie obecności ropnego zapalenia
w zatkanym oskrzelu.
Objawy kliniczne
-duszność wysiłkowa
- stany podgorączkowe
-przewlekły kaszel z odkrztuszaniem ropnej wydzieliny- szczególnie rano, po zmianie
pozycji ciała „ pełnymi ustami”
-nawracające zapalenia płuc
-okresowo krwioplucie i ból opłucnej
- zaawansowane stadium- niewydolność oddechowa, narastająca duszność, sinica,
palce pałeczkowate i serce płucne
Badanie przedmiotowe-
-wydłużony wydech
- rzężenia drobno- grubobańkowe
-czasem szmer oskrzelowy nad miejscem rozstrzeni
Powikłania
-obturacyjne- zaburzenia wentylacji
-krwawienia płucne
-ropień płuca
-ogniska bakteryjne przerzutowe ( ropień mózgu)
-skrobiawica
Leczenie
1. Zachowawcze-antybiotykoterapia, drenaż ułożeniowy , szczepienia ochronne ( grypa)
„toaleta drzewa oskrzelowego”- drenaż ułożeniowy
2. Chirurgiczna resekcja tkanki płucnej w jednostronnym umiejscowieniu
PRZEWLEKŁE ZAPOROWE CHOROBY DRÓG ODDECHOWYCH
1. Przewlekłe zapalenie oskrzeli
2. Astma oskrzelowa
3. Rozedma płuc
PRZEWLEKŁE ZAPALENIE OSKRZELI
Definicja- gdy w dwóch kolejnych latach wystąpił kaszel produktywny ( z odkrztuszaniem)
przez co najmniej 3 miesiące w roku .
Patologia- zniszczony nabłonek zanik błony śluzowej oskrzeli ścieczenie ściany oskrzela
zapadanie się oskrzela (pozaoskrzelowe zatkanie) przy forsownym wydechu z
zaburzeniem wentylacji.
Przewlekłe proste zapalenie oskrzeliprzewlekłe zaporowe zapalenie oskrzeli
rozedma płuc a) nadciśnienie tętnicze + serce płucne
b)niewydolność oddechowa
Objawy- kaszel, odkrztuszanie, duszność-początkowo wysiłkowa spoczynkowa
Badanie przedmiotowe: szmer pęcherzykowy zaostrzony/ osłabiony
świsty, furczenia
ASTMA OSKRZELOWA
Definicja- napadowa duszność wydechowa, wywołana obrzękiem i kurczem błony śluzowej
oskrzeli, oskrzelików, oraz zaleganie gęstej wydzieliny w oskrzelach.
Objawy-
-napadowa duszność wydechowa-uruchomienie dodatkowych mięśni oddechowych
-objawy towarzyszące- kaszel, lęk
Przedmiotowo-nad polami płucnymi
- odgłos opukowy bębenkowy ( podobny do odgłosu w rozedmie płuc)
-szmer pęcherzykowy słabo słyszalny, wydłużona faza wydechowa, świsty, furczenia
Po ustąpieniu napadu duszności w/w objawy znikają.
Leczenie:
1.Objawowe -inhalacje- glikokortykosteroidy, beta 2-sympatykomimetyki,
-doustnie - teofilina , glikokortykosteroidy
- antybiotykoterapia ( infekcja)
2. Leki rozszerzające oskrzela :
- beta 2 sympatykomimetyki ( pobudzające receptory beta-adrenergiczne)
-parasympatykolityczne ( antycholinergiczne)
- pochodne teofiliny ( mięsień sercowy- chronotropowo, inotropowo dodatnio)
3. Glikokortykosteroidy
4. Leki wykrztuśne, rozrzedzające wydzielinę
STAN ASTMATYCZNY
Definicja: uogólnione zwężenie dolnych dróg oddechowych , występujące nagle ,
nie ustępujące po podaniu leków ( rozszerzających oskrzela i kortykosteroidów )
grożący wystąpieniem niewydolności oddechowej
Czynniki odpowiedzialne za zaburzenia drożności oskrzeli :
-skurcz mięsni gładkich
-obrzęk błony śluzowej
-gęsta wydzielina
ROZPOZNANIE-objawy rozwiniętego stanu astamtycznego
-duszność- typu ortopnoe
-uruchomienie mięsni wydechowych-pozycja siedząca,
- słyszalne świsty
-przyspieszony: oddech >25/min, czynność serca >120/min
- wzrost ciśnienia tętniczego
- zaburzona wentylacja-sinica ( obniżone Pa02 -znaczne niedotlenienie)
- pulsus paradoxus ( tętno paradoksalne)
W czasie wdechu - obniżenie ciśnienia skurczowego więcej niż 20 (30) mmHg =
=znaczne rozdęcie płuc i duże wahania ciśnienia w jamie opłucnej
Ciężkie przypadki- zwolnienie częstości oddechów, nasilenie sinicy wstrząs, zgon.
Grupy zwiększonego ryzyka stanu astmatycznego
1.leczenie glikokortykosteroidami systemowymi lub dużymi dawkami wziewnymi
2.leczeni szpitalnie powodu zaostrzenia astmy
3.nieprzestrzegający planu leczenia
Objawy zapowiadające stan astmatyczny:
1. często nawracająca duszność
2. wzrost dobowego zużycia lekow rozszerzających oskrzela
3.duszność nocna +świsty
4.nasilenie kaszlu +odkrztuszanie
Objawy zagrożenia życia w stanie astmatycznym:
1.hipotonia, bradykardia
2. „ cicha klatka piersiowa”
3.PaO2 < 60mmHg
4. alkaloza, wyczerpanie, splątanie, śpiączka
LECZENIE
1 Tlenoterapia przez maskę - tlen 40%
2. glikokortykosteroidy
3. Leki rozszerzające oskrzela
4. Odpowiednie nawodnienie
Glikokortykosteroidy: Hydrocortison-200mg dożylnie co 4 godziny
Przy podejrzeniu astmy „aspirynowej”- Fenicort w dawce -25mg dożylnie co 4 godz.
Leki rozszerzające drzewo oskrzelowe
a) sympatykomimetyki :
-beta 2- sympatykomimetyki ( pobudzające receptory adrenergiczne beta 2 )
Nebulizator- Berotec, Salbutamol
b) parasympatykolityki (antycholinergiczne ) - atropina (sc. 0.5mg-1mg): aerosol- atrovent
c) Metyloksantyny
-aminophilina
-teofilina
3. Tlenoterapia- 3-4l/min.( poprawa wymiany gazowej) > przepływ- utrudniony wydech
4. Leki upłynniające wydzielinę oskrzelową
- Biosolvan (domięśniowo-4-12mg/dobe=1-3amp) lub dożylnym wlewie-2-3amp
5. Odpowiednie nawodnienie ( ok. 2-3 l/dobę) odwodnienie poprzez- szybki oddech, skóra (poty)
Uwaga - napadzie astmy wystrzegać się leków:
-beta- adrenolitycznych, parasympatykolityków (pilokarpina)
-przeciwkaszlowych
-leków uspakajających ( depresja oddechowa)
-kwasu acetylosalicylowego
- ostrożnie z naparstnicą.
Wspomagany oddech= wentylacja mechaniczna= zagrożenia życia
-wskazania
- ostra niewydolność oddechowa-PaO2<60mmHg, PaCO2 >/= 45mmHg ; kwasica oddechowa
- narastające zaburzenia świadomości, splątanie, śpiączka
-bradykardia, hipotonia
Podział ciężkości zaostrzeń astmy oskrzelowej
Parametr |
Zaostrzenie lekkie |
Zaostrzenie umiarkowane |
Zaostrzenie ciężkie |
Zagrażające zatrzymanie oddychania |
Duszność |
Wysiłek fizyczny |
Przy mówieniu |
W spoczynku |
|
Mowa |
Całymi zdaniami |
Fragmenty zdań |
Pojedyncze słowa |
|
Świadomość |
możliwe pobudzenie |
Zwykle pobudzenie |
Zwykle pobudzenie |
Senność |
Częstość oddechu |
Zwiększona |
Zwiększona |
Często >30/min |
|
Tętno paradoksalne |
Brak <10mmHg |
Może być obecne- -10-25mmHg |
Często obecne > 25mmHg |
Brak-sugeruje zmęczenie mięśni oddechowych |
PaO2 i /lub paCO2 |
Prawidłowe < 45mmHg |
>60mmHg <45mmHg |
<60mmHg >45mmHg |
|
Sa02 |
> 95% |
91-95% |
<90% |
|
Rozedma płuc
Definicja- uszkodzenie ściany pęcherzyków płucnych i rozszerzenie przestrzeni powietrznych
obwodowo od oskrzelików końcowych
objawy: duszność wydechowa , kaszel
badanie przedmiotowe:
-klatka piersiowa typu- „beczkowata”- żebra ułożone poziomo,
zmniejszona różnica w obwodzie kl. piersiowej miedzy wdechem a wydechem
-wypełnione dołki nadobojczykowe
Opukiwanie: nad polami płucnymi -odgłos opukowy- bębenkowy
Układ krążenia- stłumienie serca zmniejszone/zniesione
Osłuchiwanie- tony serca i szmer oddechowy- ciche
Leczenie- 1. objawowe- rozszerzające oskrzela,
2.serca płucnego
3.hipoksji (Tlenoterapia pod kontrolą RKZ)