RAY - OSTERITH (test figury złożonej) -
Bada: percepcję wzrokową i koordynację wzrokowo - ruchową, poziom strukturalizacji percepcji (czy osoba spostrzegając kształt widzi jego elementy), uwagę i kontrolę wzrokowo - ruchową, pojemność bezpośredniej pamięci wzrokowej. Ocenie podlegają: typ rekonstrukcji, liczba punktów uzyskanych, oraz czas rekonstrukcji:
7 typów: konstrukcja (rozpoczyna od odstawy - dużego prostokąta); szczegóły włączone do podstawy rysunku; ogólny obrys, kontur - kiedy osobie kojarzy się to z jakimś przedmiotem; zestawienie - układanie szczegółów obok siebie; pomieszanie elementów - wcale nie strukturalizowany, rozpoznawalne poszczególne elementy; redukcja doznanego schematu - kościół, ryba, dom; bazgranie - nie można odczytać ani figury ani elementów.
Ogólne punktowanie- 3 poziomy rysunku: a) rysunek właściwy - element właściwie umieszczony=2pkt; element właściwie narysowany a źle umieszczony=1pkt.; b) element zdeformowany albo niekompletny ale rozpoznawalny, dobre umieszczenie=1pkt.; źle umieszczony=0,5pkt.; c) rysunek jest nierozpoznawalny albo nieobecny=0pkt.
1.poziom prawidłowości figury odtworzonej jest wyższy dla kopii, niższy dla reprodukcji. 2.odwrotnie jest z czasem. 3.wraz z wiekiem różnica maleje (zaś kopii się skraca). 4.jezeli osoba badana w czasie kopiowania nie rozpoczyna od kwadratu, w reprodukcji uzyskuje niewiele punktów; problem dotyczy percepcji a nie pamięci. 5.jeżeli osoba badana uzyskała wysoki poziom w kopii a niższy w reprodukcji należy zwrócić uwagę na pamięć a nie na percepcję.
Typy rysunków: 4,5,6 typ dla dzieci (4-5 letnich) upośledzone bez względu na wiek; 2,3 typ dla 8-letnich; 1,2 powyżej 12-go r.ż.
Rzetelność- kazano jeszcze raz wykonać kopię po jednym razie; 1 kopia i 2 nie różniły się istotnie.
Ten test jest uznany jako dobry do diagnozy klinicznej np.: apraksja konstruktywna, zaburzenia percepcji wzrokowej spowodowanej uszkodzeniami płata czołowego; schizofrenii.
Najczęstsze błędy to: proporcji- figura mała jest rysowana jako istotnie większa; lokalizacji- nie znajduje się w tym samym miejscu co w oryginale; orientacji; perseweracji- powtórzenie, reduplikacja (jeżeli narysuje 2 koła); luki w reprodukcjach- elementy niekompletne; nadmierna precyzja i staranność- bardzo niski wynik końcowy.
TEST DUM (diagnoza uszkodzeń mózgu) HILLERS- zdolność to: koncentracja uwagi(percepcji, sprawności wzrokowo - ruchowej); postrzeganie postaci; pamięć bezpośrednią postaci i przenoszenia jej na płaszczyznę ruchową. Ograniczenia: II wyższy lub równy 85. dzieci poniżej 10 lat i powyżej 70 r.ż.
Błędy oceniane: 1.perseweracja (Pe)- dokładne powtórzenie figury już raz ułożonej lub osoba sama tworzy figurę a potem ją sama powtarza. 2.rotacja (Ro0- odwrócenie figury o 90stopni. 3.odwrócenie (Od)- odwrócenie o 180 lub lustrzane odbicie. 4.kolejność figur- nie zaliczamy. 5.zmyślenia- układa figurę nie pokazywaną przez nas.
TEST PAMIĘCI FIGUR GEOMETRYCZNYCH: wykorzystano błąd zagospodarowania przestrzeni.
ZAŁOŻENIA: diagnoza różnicująca osoby psychiczne, chore z uszkodzeniami mózgu od osób psychicznie chorych bez takich uszkodzeń.
WARUNKI STOSOWANIA: dla dzieci od 8-go r.ż. dla dorosłych(wyniki poprawiają się do 16-go r.ż. po czym nieco się pogarszają); norma intelektualna.
CHARAKTERYSTYKA: składa się z 15 figur geometrycznych 8x10cm.; wyeliminowano kształty zaokrąglone; norma intelektualna; unikanie skojarzeń.
INSTRUKCJA: pokaże panu kilkanaście tablic, na których narysowane są proste rysunki. Na każdy rysunek będzie można patrzeć 5 sek., po czym go zabiorę, a pan narysuje na Tych polach to co pan zapamiętał. Proszę każdemu rysunkowi przypatrzyć się uważnie, aby potem mógł go pan poprawnie narysować.
OCENA: 0pkt.- odtworzenie poprawne lub zawierające do dwu wyraźnych błędów, nie zmieniających kształtu figury. Błędy symetryczne w figurach XII i XV liczy się jako 1 błąd.
1pkt.- więcej niż dwa wyraźne błędy przy zachowaniu kształtu figury lub rotacja części rysunku.
2pkt.- zmiana kształtu figury, bez względu na ilość błędów.
3pkt.- rotacja o 45 (II i VII), 90 i 100 na płaszczyźnie lub o 180 w przestrzeni (obroty zwierciadlane). Obroty o 90 uznajemy nawet wtedy gdy figura jest niedokończona, natomiast o 180 tylko wówczas, gdy wykonanie zasługuje na ocenę 0 lub 1. nie uwzględniamy rotacji rysunku IV, ponieważ nie różnicuje ona osób z uszkodzeniami mózgu i pozostałych.
INTERPRETACJA: 0-5 brak uszkodzeń; 6-11 obszar graniczny; 12wzwyż- potwierdza hipotezę o występowaniu organicznych uszkodzeń mózgu.
OCENA JAKOŚCIOWA: wyłącznie w rysunkach organików pojawiły się: powiększanie figur oraz wykorzystanie linii arkusza testowego w odtwarzaniu figury; zniekształcenie figur, opuszczanie części rysunków, rotacje.
DIAGNOZA LOKALIZACJI USZKODZENIA: wysokie wyniki (obszar patologii) uzyskują osoby o różnie zlokalizowanych uszkodzeniach; brak potwierdzenia hipotezy, że szczególne trudności mają osoby z uszkodzeniami prawostronnymi płata potylicznego; jakie funkcje zostały zaburzone z powodu O.U.N.
TEST BENTONA:
METODY: A- badany ogląda wzór przez 10sek. i odtwarza go z pamięci (może mieć przy sobie gumkę); B- ogląda 5 sek. i odrysowanie; C- w czasie rysowania ma figury przed sobą. Przerysowywanie (bez gumki); D- ocenia pamięć długotrwałą. Ekspozycja 10 sek. zakrywamy test na 15sek. i odtwarza go.
OCENA: 1.liczba poprawnych odwzorowań (jeżeli potrafimy znaleźć jakikolwiek błąd); 2.liczba błędów: pominięcia- ominięcie dużej (prawej lub lewej); ominięcie peryferyjnej (prawej lub lewej); zniekształcenia- główne (prawej lub lewej); peryferyjne (prawej lub lewej); fragmentacja- (prawej lub lewej) i peryferyjnej; perseweracje- ---//---; rotacje- 180 D, Dpp, Dpl; 90 ---//---; 45 ---//---; zwierciadlane odbicie (prawa strona na lewą); przemieszczenia- odwrócenia, odtworzenia, odwrotnie. Błędy względnej wielkości
NORMY: wykluczono osoby z psychozą aktualną lub przebytą, z uszkodzeniami lub chorobami mózgu (poza opóźnieniem). Osłabieniem psychicznym po przebytej chorobie somatycznej (depresja).
W metodzie A jakośc wykonania podnosi się od 8 do 14-15 r.ż. utrzymuje się do 40-50. spadek zaczyna się po 50r.ż.
INTRPRETACJA: z wynikiem oczekiwanym porównuje się wynik uzyskany przez osobę badaną. Jeśli jest on: o 2 pkt niższy od oczekiwanego, to można podejrzewać nabyte obniżenie funkcji poznawczych; o 3 pkt niższy sugeruje obniżenie; o 4 pkt może być istotnym dowodem obniżenia.
TEST BENDER- utworzyła Loretta Bender w 1938 roku powstała jego pierwsza wersja. Funkcja gestalt- mózg pracuje jako całość w percepcji i reprodukcji rzeczywistości. Co oznacza że zburzenia mózgu powinny odzwierciedlać się w spostrzeganiu. Mózg odbierający bodźce układa je w pewna całość, która nie jest sumą, ale nowa jakością . Jakości elementów zmieniają się wraz z konfiguracja elementów. Wyodrębnienie figury z tła jest to zależne od specyfiki spostrzegania. Coś co widzimy jest figurą, a to czego nie widzimy jest tłem. W zależności na co zwracamy uwagę, czy na tło czy na figurę. Twórcy gestalt uważają że to postrzeganie figury z tła dąży do najprostszej postaci, postrzegając rzeczywistości zamykamy ją w dobrą figurę- najprostsza figurę. Dwiema najprostszymi figurami jest koło i kwadrat, figury dobre. Cała organizacja spostrzegania powadzi do organizacji figur dobrych. Trzy figury z testu- odwołują się do tendencji spostrzeganych. Dziecko w rozwoju ujawnia coraz więcej rodzajów spostrzegania. Odzwierciedlenie dziwieniu figur zależy od rozwoju ontogenetycznego, narastanie rozwoju spostrzegania u dziecka. Brak granicy wiekowej, założenia od czwartego roku życia dzieci, a także dla dorosłych. 1938 test przeznaczony do badania indywidualnego. Testem można badać grupę poprzez wyświetlenie slajdów, nie ma zbyt wiele zwolenników. Instrukcja: kartka A 4 i ołówek . osoba ma odwzorować wzory, które widzi cały czas. Każde ustępstwa są dopuszczalne, rysunki pokazywane pojedynczo, zakrywamy pokazując lewy róg dla odwzorowania figury A. osoba jeśli skończy rysunek podajemy następny, ale może rozłożyć przed sobą wszystkie figury. Jeśli osoba obraca kartkę patrząc na wzór to jest to wadliwe odwzorowanie. Gdy badany odwraca wzór i kartkę to jest to prawidłowe odwzorowanie. RYSUNEK DZIECKA: bazgroły, pierwsze figury pokazują reagowanie organizmu na bodziec. Układ- sposób ekspresji i opanowywania jej, relacje, uczenie się nowych kształtów, zamykanie figury, zamknięte pętle, powtarzanie każdego przyswojonego kształtu. 3l. i 9m-cy skłonność do różnicowania, tendencja do kierunku jest ważniejsza. U osób upośledzonych zatrzymanie na poziomie na którym dziecko się zatrzymało. U osób z uszkodzeniami lepsza percepcji, ale powrót do niższych stadiów rozwoju.
Cechy rysunków osób upośledzonych uproszczenie wzorów reakcji, lepiej rozwinięta cecha motoryczna, punkty są pętlami, trudności z rysowaniem form kanciastych i skrzyżowanych, fragmentaryzacja figur-podzielenie figur na mniejsze elementy, które łatwiej odtworzyć, tendencje do rotacji pion-poziom, tendencje rysowania w prawo do góry, perseweracje rysunku, Az do samego końca kartki(brak planowania przestrzeni).
Cechy rysunków osób z uszkodzeniami mózgu funkcje werbalne i niewerbalne maja podobne błędy: umiejscowienie w złączeniu płata skroniowego-czołowego-ciemieniowego, półkuli dominującej, zaburzenia odbijają się na całej osobowości.
Czynniki funkcji Gestalt: podstawowa matryca genetyczna, przedchorobowy poziom dojrzałości, lokalizacja, kompleks emocjonalny.
Cechy rysunków osób z demencją postępującą im wyższy poziom przedchorobowy tym przesadna dokładność przy rysunku:4,5,8, rysunki są aż sztywne, zachowana organizacja figury, zastępowanie kropek kreskami, cała figura może być zrotowana, tendencje do zapadania w śpiączkę-większe uproszczenie wzorów z zachowana organizacją, uproszczenie figur i fragmentaryzacja, nowy element- figura lub element odwzorowany za pomocą cyfr, liter, inicjałów, liczby, dokładność, sztywność odwzorowania.
Cechy rysunków osób z psychozami alkoholowymi: w zależności od głębokości zaburzeń postrzegania lub zaburzeń w motoryce, głębsza- zaburzona organizacja figur, brak rozpoznania figur. Rodzaj reakcji na bodziec tak jak u dziecka bazgroł. Przy płytszych psychozach- percepcja poprawna, organizacja figury zachowana, poziom graficzny zaburzony, trudności w odzwierciedlaniu bliskich relacji ze względu na trudności motoryczne. Ogólnie występują tendencje do rotacji w pionie, perseweracje rysunku, perseweracja motoryczna ( powtarzanie ruchów ), próby dodatkowe organizacji figur.
Cechy rysunków osób z psychozami pourazowymi: powrót do pierwotnych cech figury, zachowanie kierunku linii, rotacja, brak rysunku w linii prostej, perseweracja, zachowanie organizacji figury, figury pofragmentyzowane, figury dodatkowo ubogacone (element wskazujący na konfabulacje.
Cechy rysunków osób z ostrymi stanami splątaniowymi: powrót do prymitywnych poziomów; pionizacja rysunku; tendencje do integracji figury z tłem; dorysowywanie tła; problem ze skrzyżowaniem i przecinaniem; trudności ze zintegrowaniem całości; zaburzenie integracji figur skośnych i skrzyżowanych.
Cechy rysunków osób ze schizofrenią: tendencje do rozpadu całości figury, kilkakrotne próby, brak integracji figury; coraz bardziej zniekształcona figura; wzór jest początkiem konfabulacji; problemy własnej osobowości włączone w rysunek; zupełne odejście od odwzorowania figury; rozpad organizacji figury adekwatny do rozpadu osobowości.
Cechy rysunków osób z psychozami maniakalno - depresyjnymi: zachowana organizacja; trudności w oddawaniu relacji między figurami; zaburzona dokładność odwzorowania; dorysowywanie tego czego w figurze nie widać; problem ze złączeniem figury; tendencje do konfabulacji- wzór ubogacony ale widocznie zachowany; widać zmiany nastroju w odwzorowaniu rysunku.