Psychologia rozwoju człowieka notatki

1.Rozwój w okresie prenatalnym.

Okres prenatalny- od poczęcia do urodzenia, po urodzeniu okres postnatalny.

Podział okresu prenatalnego: 1) na trymestry- okres ciąży. 2) biologiczny, zasadnicze etapy rozwoju: okres zygota, okres embrionalny, okres płodowy
1. OKRES ZYGOTY - od zapłodnienia do 2. tygodni. Zagnieżdżenie się (implantacja) zygoty w ścianie macicy. Początki specjalizacji komórek: niektóre tworzą masę wewnętrzną, z której powstanie EMBRION; inne tworzą masę zewnętrzną, z której powstaną STRUKTURY PODTRZYMUJĄCE EMBRION.

2. OKRES ZARODKOWY (EMBRIONALNY) - od 3.  do 8. tygodnia.

 A) Różnicowanie się komórek masy wewnętrznej: Trzy listki zarodkowe: 1. ENDODERMA - zaczątek organów wewnętrznych i gruczołów; 2. EKTODERMA - zaczątek tych struktur organizmu, które będą miały kontakt ze światem zewnętrznym (układu nerwowego, skóry i włosów, sensorycznych części oka, nosa i ucha); 3.MEZODERMA - zaczątek mięśni, chrząstki, kości, serca, narządów płciowych i niektórych gruczołów;

Pierwsze funkcje: w końcu 3. tygodnia zaczyna funkcjonować zaczątek układu krwionośnego.

B) Zmiany w masie komórek zewnętrznych, ukształtowanie się trzech systemów podtrzymujących embrion, ukształtowanie się worka owodniowego, łożyska i pępowiny.

III. OKRES PŁODOWY - od 9 do 38., 40. Tygodnia

KAMIENIE MILOWE ROZWOJU PŁODOWEGO

12 tyg. - można określić płeć dziecka; głowa stanowi połowę wielkości płodu;

16 tyg. - matka wyczuwa pierwsze ruchy płodu; ukszt. uszy;

20 tyg. - porost włosów; głowa to 1/3 długości ciała; odruch ssania;

24 tyg. - ukszt. oczy (zamknięte), powstają paznokcie; zdolność do samodzielnego oddychania;

28 tyg. - układ nerwowy, krwionośny i oddechowy na tyle rozwinięte, by utrzymać się przy życiu;

29-40 tyg. - w dużym tempie powstają połączenia nerwowe; przyrost wagi.

Trymestry:

I TRYMESTR ŻYCIA DZIECKA

- 13 dnia powstają zawiązki układu nerwowego, 20 dnia zawiązki mózgu;

- od 21 dnia pracuje serce;

- w 41 dniu obserwuje się odruchy nerwowe świadczące o początkach współdziałania układu nerwowego i mięśniowego;

- w 43 dniu odnotowano pierwsze oznaki fal mózgowych;

- między 7 a 10 tygodniem zaczynają docierać pierwsze impulsy nerwowe z oka poprzez nerw oczny do mózgu;

- w połowie 7 tygodnia pojawia się wrażliwość okolicy warg na dotyk, lekkie ich podrażnienie wywołuje uogólnioną reakcję całego ciała w postaci zwrotu tułowia;

- w 7 tygodniu zróżnicowanie gruczołów płciowych pozwala na rozróżnienie płci;

- W 10 tygodniu zasadnicze części mózgu są już ukształtowane;

- w 12 tygodniu dziecko zaczyna połykać wody płodowe i reagować na ich smak;

- pomiędzy 8 a 12 tygodniem - intensywna aktywność ruchowa.

II TRYMESTR ŻYCIA DZIECKA

- w 15 tygodniu początek ruchów chwytnych;

- w 4 miesiącu powierzchnia mózgu jest pofałdowana, uformowany jest móżdżek, rozpoczyna się mielinizacja włókien nerwowych w rdzeniu kręgowym;

- od 17 tygodnia - ćwiczenia ruchów ssących;

- między 4 a 5 miesiącem życia reaguje na zmiany temperatury, na intensywną zmianę oświetlenia, na bardzo silne dźwięki;

- na przełomie 5 i 6 miesiąca nabywa zdolności bycia w stanie czuwania i stanie snu; 

-III TRYMESTR ŻYCIA DZIECKA

- Przyrost wagi, wypijanie wód płodowych (ok. 15 do 40 mililitrów płynu owodniowego na godzinę);

- nie przybywa już komórek nerwowych, przemiany mają charakter jakościowy, powstają ośrodki mózgowe poszczególnych zmysłów;

- występuje zdolność zapamiętywania;

- dalszy rozwój odruchów bezwarunkowych.

Czynniki zaburzające rozwój prenatalny:

• Czynniki genetyczne- zaburzenia genetyczne, np. zespół downa

• Czynniki paragenatyczne- właściwości matki, tzw regulator- reguluje predyspozycje genetyczne dziecka.

• Czynniki pozagenatyczne- spowodowane różnymi wirusami, bakteriami, pasożytami, powstają w różnych okresach. Toksyny: kawa, herbata, narkotyki, leki, alkohol, nikotyna, psychotropy, niedotlenienie, niedożywienie.

Teratogenn- substancje, która ma szkodliwy wpływ na rozwój prenatalny, np. leki, używki. Czynniki które wpływają na szkodliwość teratogenów: właściwości organizmu matki i łożyska, właściwości konstytucyjne dziecka, okres rozwoju w którym czynnik zadziałał, inne współdziałające czynniki, rodzaj siły i czasu działania czynnika.

Zależność rozwoju od płci

Jednym z czynników różnicujących jest płeć. Dymorfizm płciowy, a więc dwupostaciowość organizmów odmiennych pod względem morfologicznym, fizjologicznym i psychicznym, jest szczególnie widoczny w zakresie układu rozrodczego, ale dotyczy również mózgu.

Cechy układu nerwowego jako podłoże indywidualnego zróżnicowania w rozwoju.

W III trymestrze ciąży widoczne są indywidualne różnice dziecka w cechach temperamentu, które kształtują osobowość.

Aktywność ruchowa

Dzieci będące aktywne w łonie matki po urodzeniu wykazują większa aktywność psychoruchową. Jeżeli jednak ich aktywność była mniejsza to będą one w zakresie psychomotoryki i mowy wolniejsze. W przypadku, gdy ich aktywność jest ponadprzeciętna to po urodzeniu wykazują nadruchliwość.

Reakcja na stres

Indywidualną cechą dziecka jest sposób reagowania na stres, np. hałas. W okresie prenatalnym ma znaczenie w przewidywaniu sposobu reagowania po urodzeniu na bodźce poznawcze lub uczuciowe.

Warunki optymalnego rozwoju:

• Troska o zdrowie dziecka i matki - prawidłowa dieta, brak używek, dbałość o higienę, sen, odpoczynek, kontakt z lekarzem, zmiana trybu życia.

• Nastawienie na komunikację z dzieckiem- uczenie się rozumienia jego ruchów, rozmowy do dziecka, wyobrażanie sobie jego, myślenie o dziecku i fantazjowanie na jego temat.

• Zapewnienie matce dobrego samopoczucia- relaks, dobry humor, brak stresu, wewnętrzny spokój, optymizm życiowy.

• Wzmocnienie więzi małżeńskich- wspólne rozmowy, wspólne spędzanie czasu, dzielenie się obowiązkami, odpowiedzialność za dziecko.

---