MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE

GOSPODARKA ŚWIATOWA

PROCESY GLOBALIZACJI

FORMOWANIE SIĘ GOSPODARKI ŚWIATOWEJ

• Postęp techniczny, zapoczątkowany na przełomie wieków XVIII i XIX w Anglii i rozszerzający się przez następne dziesięciolecia na inne kraje europejskie i Stany Zjednoczone, a także na część innych krajów zamorskich, doprowadził do ukształtowania się w drugiej połowie XIX wieku gospodarki światowej, czyli systemu trwałych powiązań gospodarczych między krajami, obejmujących swym zasięgiem cały ówczesny świat

Pojęcie globalizacji

Globalizacja w wymiarze ekonomicznym to proces postępującego realnego scalania gospodarek narodowych, przejawiającego się w dynamicznym wzroście obrotów handlowych, międzynarodowych przepływów kapitałowych i usługowych, będący konsekwencja rosnącej tendencji do traktowania przez coraz większą liczbę przedsiębiorstw całego świata jako rynku zbytu.

Proces globalizacji wiąże się z postępującym wzrostem wzajemnej zależności i intensyfikacją współpracy wszystkich kategorii podmiotów międzynarodowych stosunków gospodarczych.

Główne czynniki obecnej fali globalizacji w wymiarze ekonomicznym

• Rewolucja technologiczna w szeroko pojętej komunikacji, zwłaszcza rewolucja informatyczna,

• Przyśpieszenie postępu technicznego w transporcie i znaczny spadek kosztów przewozu.       

• Wzrost skali, ruchliwości oraz integracji światowych rynków, zwłaszcza finansowych, rozwój rynków dewizowych i giełd papierów wartościowych

• ekspansja korporacji transnarodowych

• Upowszechnianie się za pośrednictwem migracji, turystyki i mediów wzorców konsumpcji

Inne czynniki sprzyjające
przyśpieszeniu procesu globalizacji

 - Rozpad systemu komunistycznego. Wraz z podjęciem forsownych reform gospodarczych w Chinach nastąpiło ujednolicenie systemu gospodarowania w postaci gospodarki rynkowej na prawie całym świecie.

- Deregulacja i liberalizacja gospodarek poszczególnych państw, która sprawia że stają się one bardziej otwarte na zagraniczną współpracę i konkurencje; dotyczy to nie tylko produkcji, ale także wszelkiego rodzaju usług - finansowych, telekomunikacyjnych, transportowych, handlowych, turystycznych, medialnych i innych.

Gospodarka światowa

Pojęcie gospodarki światowej ma charakter umowny, jest to swego rodzaju konstrukt myślowy. Umowność jego polega na tym, iż zakłada się że wszystkie gospodarki narodowe suwerennych państw powiązane są przez gęstą sieć (network) transakcji ekonomicznych i wzajemnie na siebie oddziaływają.

Gospodarkę światową tworzą gospodarki narodowe państw charakteryzujących się odmiennością struktur gospodarczych i politycznych, rozpiętością poziomów rozwoju poszczególnych gospodarek, zróżnicowaniem kultur i historii, wreszcie odmiennością motywów działalności gospodarczej ludzi i instytucji.

Gospodarka światowa - definicja
wg kryterium funkcjonalnego

Historycznie ukształtowany i zmieniający się w czasie system powiązań

• produkcyjnych,

• technologicznych,

• handlowych,

• usługowych,

• finansowych i

• instytucjonalnych między gospodarkami poszczególnych krajów, włączający je w ogólnoświatowy proces produkcji i wymiany.

Cechy współczesnej gospodarki światowej

W coraz większym stopniu jest to tzw. „gospodarka oparta na wiedzy” (knowledge economy) lub „lekka gospodarka” (weightless economy):

• Opiera się na tworzeniu wiedzy i przetwarzaniu informacji;

• Jej spoiwem organizacyjnym są globalne sieci powiązań w dziedzinie wytwarzania, zarządzania i dystrybucji;

• Podstawowe typy działalności gospodarczej mają charakter globalny.

Symbolem tej gospodarki jest Microsoft, którego dewiza brzmi „czyń swój produkt przestarzałym”

Gospodarka światowa - definicja
wg kryterium instytucjonalnego

Zbiorowość różnorodnych podmiotów funkcjonujących zarówno na poziomach krajowych, jak i na szczeblu międzynarodowym tzn. np. regionalnym, ponadregionalnym i globalnym takich jak np. przedsiębiorstwa krajowe i międzynarodowe lub transnarodowe, gospodarki krajowe, ugrupowania integracyjne, organizacje międzynarodowe - bezpośrednio lub pośrednio zajmujących się działalnością gospodarczą oraz powiązanych ze sobą w całościowy system poprzez sieć międzynarodowych stosunków gospodarczych.

Konsekwencje istnienia granic politycznych między państwami dla MSG

Z internacjonalizacją procesu gospodarowania nie idzie w parze usuwanie politycznych granic między krajami. Przeciwnie, ich liczba w ostatnich dziesięcioleciach nieustannie wzrastała, najpierw na skutek procesu dekolonizacji, potem zaś rozpadu systemu komunistycznego.

Konsekwencje:

• konieczność unifikacji ram prowadzenia działalności gospodarczej w obrębie państw

• prawie każdy kraj ma swoją walutę; jej posiadanie jest traktowane jako jeden z podstawowych atrybutów suwerenności; wynika z tego konieczność stosowania kursów walutowych;

• Polityka handlowa czyli polityka bezpośredniego oddziaływani państwa na wielkość, strukturę i kierunki eksportu i importu dóbr i usług ;

• Na swoim obszarze poszczególne państwa ustalają ład prawny, ramy prawne i instytucjonalne określające zasady prowadzenia działalności gospodarczej.(Kodeks handlowy i kodeks cywilny, przepływy kapitałów, inwestycje zagraniczne, zasady polityki imigracyjnej, rynek pracy itp.)

• Każdy kraj prowadzi także własną politykę makroekonomiczną, a zwłaszcza politykę pieniężną i fiskalną, w szczególności podatkową.

Poszczególne kraje istotnie różnią się specyfiką rynku. Wynika ona z:

• odrębności kulturowej i cywilizacyjnej danego kraju,

• obowiązujących w nim standardów technicznych (np. systemu miar, napięcia prądu elektrycznego, ruchu prawo- lub lewostronnego, szerokości torów kolejowych itp.), regulacji i norm podejmowanych ze względów ochrony zdrowia, ochrony środowiska, względów bezpieczeństwa.

Różnice te nie są duże w obrębie jednego kręgu cywilizacyjnego lub kulturowego, mogą się stawać znaczące w miarę oddalania się od niego.

Konkluzje

Różnice pomiędzy zjawiskami gospodarczymi zachodzącymi w obrębie poszczególnych państw oraz w stosunkach pomiędzy podmiotami będącymi rezydentami różnych państwa powodują iż zachodzi konieczność wyodrębnienia z ekonomii subdyscypliny jaką stanowią międzynarodowe stosunki gospodarcze.