TENIS JAKO SPORT CAŁEGO ŻYCIA
Piotr Unierzyski
W ostatnich latach obserwuje się stopniową ewolucję sportu jako zjawiska społecznego. Zainteresowanie nim społeczeństw państw rozwiniętych stopniowo zmieniało się z pozycji przeważnie kibicowskich na czynne równolegle ze wzrostem upowszechniania się wzorców aktywnego spędzania czasu wolnego. Nastąpił znaczny wzrost popularności dyscyplin sportu, które choć z pozoru elitarne mogą być uprawiane w sposób masowy niezależnie od wieku, płci i poziomu sprawności fizycznej. Stały się one dziś jednym z ważniejszych składników modelu spędzania czasu wolnego i to modelu realizowanego z dużym powodzeniem w praktyce. Wśród takich dyscyplin, sportów całego życia, jak min. narciarstwo, żeglarstwo, golf, kometka, sporty kulowe, znalazł się tenis. Stał się on jednym z najpopularniejszych i najdynamiczniej rozwijających się sportów na świecie. W społecznej świadomości w naszym kraju jest niestety najczęściej postrzegany jako elitarny sport dla „bogaczy” ewentualnie jeden z lepiej opłacanych sportów zawodowych. Jeżeli nawet tak było w przeszłości to obecnie w skali globalnej jest przede wszystkim sportem masowym, formą rekreacji i spędzania czasu wolnego. Liczba ludzi uprawiających tę grę na świecie wynosi szacunkowo ok. 100 mln. W państwach Europy grę tą uprawia ok. 5% społeczeństwa. W Niemczech i Francji istnieje po ok. 10.000 klubów a w jednym a najmniejszych państw - San Marino o populacji (1992) 525 osób aż 315 (tj. 60%) uprawia tenisa (Źródło: European Tennis Association).
Należy odpowiedzieć sobie na pytanie dlaczego tenis stał się tak popularny na świecie oraz czy może stać się składnikiem wychowania do czasu wolnego w naszym kraju. Największą zaletą tenisa z punktu widzenia form spędzania czasu wolnego jest fakt, że jest typowym sportem całego życia. W wersji mini oraz midi może być uprawiany już przez dzieci w wieku przedszkolnym. Górna granica wieku jest nieokreślona, także sprawność lub nawet kalectwo nie stanowi przeszkody dla spędzania czasu wolnego z rakietą (tenis w wersji na wózkach inwalidzkich). Tenis jest w pierwszej kolejności sportem masowym - rekreacyjnym. W tenisa można grać z przyjaciółmi, znajomymi, rodziną, z młodszymi i starszymi, we dwójkę i we czwórkę oraz podczas lekcji tenisa - w grupie. Tenis wychodzi na przeciw wielu motywom takim jak:
potrzeba kontaktów społecznych i komunikowania się
motyw osiągnięć
potrzeba uznania społecznego
dbałość o zdrowie i sprawność
potrzeba przeżywania napięć emocjonalnych oraz relaksu
potrzeba wyżycia się ruchowego
potrzeba samopoznania, doświadczania siebie samego.
W tenisa można grać zarówno w hali jak i na wolnym powietrzu - jako sport całoroczny. W niektórych państwach ze względu na warunki klimatyczne stał się grą uprawianą w dużej części pod dachem. Na przykład w Niemczech i Holandii istnieje ponad 3 tys. kortów krytych co sprawiło, że może być uprawiany przez cały rok nie tylko przez zawodników lecz przede wszystkim przez rzesze amatorów. Wreszcie tenis ma również tę zaletę, że nie wymaga znacznych zabiegów organizacyjnych. W porównaniu do niektórych innych dyscyplin sportu tenis uprawiany jako hobby cechuje duża elastyczność jeśli chodzi o terminy, choćby dlatego, że potrzebny jest tylko jeden partner. Rozwojowi tej formy rekreacji sprzyjają także jej walory zdrowotne: jest sportem o niewielkiej ilości urazów i kontuzji, intensywność gry na poziomie rekreacyjnym mieści się w większości w sferze przemian tlenowych a partnerzy w zbliżonym wieku, o podobnej wydolności i umiejętnościach dostosowują ją do swoich możliwości niejako naturalnie, rywalizacja na zbliżonym poziomie w bezpieczny, bezkontaktowy sposób służy swoistemu odreagowaniu na stresy życia codziennego Gra posiada szereg walorów społecznych, ma charakter wybitnie towarzyski. Specyficzne, tradycyjne wzorce zachowań obowiązujące w mało zmienionej formie od dziesiątek lat stanowią niebagatelny atut towarzyski i wychowawczy. Tenis jest dyscypliną uprawianą zwykle przez kilku członków rodziny. Jak wykazały badania prowadzone w naszej Uczelni wśród młodych tenisistów z 45 państw w olbrzymiej większości (ponad 80%) rodzin przynajmniej jeden z rodziców sam gra w tenisa. Istotnym dla upowszechnienia spędzania czasu wolnego na kortach stało się znaczne w państwach wysoko rozwiniętych potanienie kosztów uczestnictwa (stosunkowo niskie opłaty za członkostwo w większości klubów, masowa produkcja sprzętu, wzrost liczby kortów publicznych należących do społeczności lokalnych, wzrost średniej zamożności przy zwiększeniu się ilości czasu wolnego). Sprawiło to, że ze sportu elitarnego tenis stał się jedną z najczęściej uprawianych form rekreacji ruchowej i sportem masowym przede wszystkim wśród klas średnich. Stosunkowo krótki czas dotarcia do najbliższych klubów (z reguły ok. 10-15 minut) sprzyja spędzaniu w nich czasu wolnego codziennie po pracy i szkole.
Możliwość uprawiania tenisa przez cały rok oraz istnienie klubów posiadających oprócz kortów szereg innych obiektów (baseny, sauny, restauracje, place zabaw, boiska do innych gier - kometka, squash, boccia, gry zespołowe itp.) sprawił, że tenis stał się w większości państw Europy w większym stopniu formą spędzania czasu wolnego niż dyscypliną sportową. Istotnym czynnikiem sprzyjającym dalszemu umasowieniu tenisa i przez to rozpowszechnieniu związanych z nią form spędzania czasu wolnego jest stopniowe upowszechnianie się gry w programach wychowania fizycznego i zajęć pozaszkolnych w całej niemal Europie i Stanach Zjednoczonych.