Starcie dobra i zła w dziejach świata i w życiu jednostki w "Nie-boskiej komedii"

"A całe życie byłeś diabła igrzyskiem" - starcie dobra i zła w dziejach świata i w życiu jednostki w "Nie-boskiej komedii"
"Nie-Boska komedia" to jeden z najwybitniejszych polskich dramatów romantycznych i najważniejsze dzieło Zygmunta Krasińskiego. Tytuł nawiązuje do poematu Dantego "Boska komedia", może być rozumany jako komedia dziejąca się wbrew woli Boga i na przekór jego planom wobec świata.
"Nie-Boska komedia"dzieli się na dwie części: jedna dotyczy spraw osobistych, druga społecznych. Pierwsza (cz. I i II) stanowi polemikę z modnym wówczas stylizowaniem życia na wzór literatury, z pozami i zakłamaniem epoki. Skoncentrowana została ona na postaci hrabiego Henryka i jego życiu osobistym. Druga partia dramatu (cz. III i IV) odnosi się do problemu społecznego, ukazuje kres panowania arystokracji, obalonej przez rewolucyjny przewrót.
W dwóch pierwszych częściach dramatu autor przedstawia hrabiego Henryka i jego prywatne życie. Jest on poetą żyjącym w świecie własnych marzeń i wyobrażni. Otaczającą go rzeczywistość próbuje ciągle przetwarzać i stwarzać na nowo, a powstający w twórczej wyobrażniobraz traktuje jako coś idealnego, ważniejszego niż cała sfera codziennych obowiązków wynikających z realnego życia. Kreując własny idealny świat coraz bardziej oddala się od rodziny, którą uznaje za ciężar i jeden z głównych powodów swych cierpień. Celem marzeń i dążeń głównego bohatera są typowo romantyczne odeały, które w dramacie odczytać można z wypowiedzi złych duchów, a mianowicie: sława, kochanka i natura. Stanowią one dla Henryka boski wzór poezji, którego jednak nigdy nie osiągnie, gdyż są to jedynie złudzenia chorej wyobrażni. Ideały te są wytworem diabelskim, dlatego hrabia Henryk w pewnym momencie staje się igraszką w rękach szatana. Bez wątpienia Dziewica, jaka pojawia się hrabiemu, ma być właśnie tym ideałem kobiecości, wcieleniem romantycznej kochanki. Dlatego też Henryk bez zastanowienia opuszcza domoraz rodzinę, by udać się w pogoń za kuszącą go zwodniczym pięknem marą. Jednak od skoku w wieczne potępienie ratuje go Anioł Stróż, nawołując go do prostej miłości do ludzi, która jest najważniejszą wartością w życiu i która może uchronić go przed tragicznym końcem.
W II części dramatu hrabia Henryk poraz kolejny ulega złudnemu wazwaniu szatana, do walki o ideały oraz do walki w obronie starego świata, Szatan chce zniszczyć obóz rewolucjonistów. Ulega in wpływowi szatana z pobódek czysto egoistycznych. Chce zdobyć sławę, jest dumny z tego, że losy świata będą spoczywać w jego rękach.
W tej części mamy również do czynienia z innym obrazem, jest nim obóz rewolucjonistów. Chcą oni stworzyć nową cywilicację, która ma przewyższyć dotychczasowe. Kierują się siłą niszczenia, nie budowania. Twierdzą, że nadszedł czas odwrócenia ról, chcą pomścic wszystkie krzywdy ludu, mają dość upokorzenia i wyzysku. Ogarnięci są żądzą zemsty i mordu, połączonych z brutalną siłą i bezwzględnością: "Nam jedno czy bydło czy panów rżnąć". Brak im jakichkolwiek głębszych celów ideowych. Są to ludzie gotowi na wszystko, pozbawieni humanitaryzmu. Obóz rewolucjonistów jest piekłem na ziemi. Jest nawiązaniem do piekła Dantego,które wypełnione było ludżmi złymi. Rewolucja wprowadza wyłącznie piekło, jest wprowadzana bez Boga.
Walczący z drugiej strony barykady- arystokraci wcale nie są lepsi.Brak im woli walki, są tchórzliwi, nie wierzą w walczące ideały, brak im odwagi i męstwa. Ich przywódca pogardza nimi, choć staje w ich obronie i widzi w nich dawne, dobre cechy. Chociaż on sam stanął do walki kuszony przez Szatana wizją chwały.
Część III i IV dramatu ukazuje problem rewolucji. Okopy Św. Trójcy to symboliczne miejsce, w którym odbywa się akcja ostatnich scen tragedii. Finał utworu przywołuje wizję karzącego Chrystusa, który przerywa obłędną walkę dwóch obozów. Boska ingerencja jednoznaczniesugeruje, iż stwórca nie akceptuje gwałtui zła, które opanowały świat. Rewolucjoniści nie mają do zaoferowania nic ponad to, co arystokracja dawno już stworzyła. Historia staje się więc błędnym kołem,które co jakiś czas zatacza pełen obrót. Na taki obraz dziejów nie godzi się Bóg, którego interwencja stylizowana jest w dramacie na wzór bibilijnego końca świata.
Człowiek nie ma prawa ingerować w boski plan stworzenia, stąd ostatnie słowa umierającego przywódcy brzmią: "Galilae, vicisti" (Gailejczyku zwyciężyłeś). W ten sposób rewolucjonista uznaje, że ostateczna racja należy do Boga.
"Nie-Boska komedia" opowiada o ludziach, którzy uzurpowali sobie prawa Boga (do kształtowania świata) i spotkała ich za to katastrofa.
Dobro i zło od początku świata toczą ze sobą nieustającą walkę o panowanie nad światemi człowiekiem. W "Nie-Boskiej komedii" to starcie jest bardzo wyrażnie ukazane. Siły wyższe będa toczyć tą walkę nieustannie i zapewne żadna z nich nie wygra, chociaż kto wie???

---