Interna 20.01.05r

Prof. A. Szczeklik

Eikozanoidy w chorobach układu krążenia i układu oddechowego.

Eikozanoidy (gr.eicosa to 20) to pochodne kw.arachidonowego. Np. prostaglandyny, leukotrieny, prostacyklina etc.

Nazwa prostaglandyn pochodzi od prostaty. W doświadczeniach, w których używano wyciągów/ekstraktów z różnych narządów, najczęściej była nim prostata. Działano nimi na narządy o potencjalnej zdolności do kurczenia się - np.jelito, oskrzela, kawałek mięśnia szkieletowego lub sercowego. (doświadczenia von Eulera i jego doktorantów)

ASA

COX -

PGG2, PGH2

COX1 COX2

TXA2 PGI2 (prostacyklina)

PROSTAGLANDYNY

NSAID's - niesteroidowe leki p/zapalne.

Np. aspiryna, indometacyna, voltaren, pyralgina, gardan - działają przez COX.

TXA2 - najsilniej kurczy naczynia wieńcowe i powoduje masywna agregację płytek krwi.

Aspiryna hamuje jego syntezę, wiec przeciwdziała wykrzepianiu i skurczowi, w efekcie znacznie zmniejszając ryzyko zawału.

MINIMALNIE wpływa na syntezę PGI2.

Przełom lat 1990/1991 - odkryto, że istnieje kilka rodzajów COX.

COX - 1

• we wszystkich komórkach

• rola house-keeper

VIOXX - rofekoksyb

• hamuje wybiórcza COX-2

• nie drażni błony śluzowej żołądka

• bezpieczny w astmie

Fitzgerald kilka lat temu zaczął badać metabolity PGI2 i TXA2 w moczu po 2tygodniowym zażywaniu VIOXX'u

VIOXX działa na syntezę PGI2 z endotelium, nie działa zupełnie na TXA2!!

Doświadczenie wykazało, że w grupie osób zażywających VIOXX z powodu osteoarthritis było więcej zawałów serca.

Astma

• definicja nie jest do końca ustalona

• doświadczenia Kelloway'a

Kw.arachidonowy

5 - LOX (5-lipo-oksygenaza)

leukotrieny

U około 10-15% dorosłych astmatyków po zażyciu aspiryny ma b.niebezpieczny atak astmatyczny. Mówi się o astmie aspirynowej.

Teoria cyklooksygenazowa zakłada hamowanie COX - 1 w oskrzelach.

U takich osób „spoczynkowy” poziom LT”s jest i tak podwyższony, a po zażyciu aspiryny wzrasta nawet 20 razy!!

CHOH

1971r - John Vane odkrywa, że aspiryna hamuje COX

Kw.arachidonowy, 20C, 4 wiązania podwójne

COX - 2 (indukowana)

- w momencie zapalenia cytokiny wzbudzają produkcję COX2 a ta synteteyzuje coraz więcej substancji prozapalnych

Pik i skurcz spowodowany histaminą

Drugi pik po dłuższym czasie. Druga substancja wywołuje równie silny skurcz. Dawniej nazywano ją SRS - A - czyli wolno regulująca substancja anafilaksji. Okazało się, ze to mieszanina związków powstałych z kw.arachidonowego, tzw. LEUKOTRIENY (LTC4, LTD4, LTE4)

mięsień

---