Międzynarodowy System Finansowy
Najważniejsze pojęcia:
Waluty wymienialne: waluty tych krajów, które nie stosują żadnych ograniczeń w stosunku do transakcji bieżących dokonywanych ich walutą przez zagraniczne przedsiębiorstwa i osoby fizyczne, czyli przez tzw. cudzoziemców dewizowych.
Waluty niewymienialne: obroty nimi oraz transfer ich za granicę są całkowicie lub częściowo ograniczone i mogą być zarówno przez cudzoziemców, jak i krajowców, dokonywane tylko po uzyskaniu odpowiedniego zezwolenia władz pieniężnych danego kraju.
Rynek walutowy (dewizowy): całokształt transakcji wymiennych walut, czyli transakcji kupna-sprzedaży jednej waluty za drugą.
Kurs walutowy: cena wyrażona w walucie krajowej, którą płaci się za jednostkę waluty obcej.
Z punktu widzenia możliwości wahań wyróżnia się 3 rodzaje kursów:
sztywne kursy urzędowe: ustalane przez rząd, nie ulegają wahaniom
kursy stałe: ustalane przez władze monetarne, mogą się wahać pod wpływem podaży i popytu na rynku walutowym, ale tylko w określonych granicach.
kursy zmienne (płynne): kształtują się na rynku walutowym pod wpływem relacji podaży i popytu. Granice ich wahań nie są przez nikogo z góry określone. Władze pieniężne mogą jednak okresowo interweniować na rynku, zapobiegając gwałtownym lub nadmiernym ich wahaniom. Mamy wówczas do czynienia z tzw. kierowanym kursem płynnym.
Dewaluacja: obniżenie ceny (kursy) własnej jednostki pieniężnej w stosunku do walut zagranicznych, przeprowadzana jest w sytuacji długotrwałego deficytu bilansu płatniczego, gdy utrzymywanie nie zmienionego kursu walutowego jest niemożliwe, gdyż może doprowadzić do wyczerpania się rezerw walutowych. Dewaluacja powoduje potanienie eksportu danego kraju dla odbiorców zagranicznych. Następuje wzrost eksportu i spadek importu.
Rewaluacja: zwiększenie ceny (kursu) własnej waluty w stosunku do walut zagranicznych, w przypadku długotrwałej nadwyżki w bilansie płatniczym. Rewaluacja wpływa na zmniejszenie eksportu i zwiększeni importu.
Europejski System Walutowy
Zaczął funkcjonować 13 września 1979. Podstawowym celem tego systemu było stworzenie strefy stabilnych walut. Podstawowym składnikiem systemu była europejska jednostka walutowa zwana ECU (ang. European Currency Unit), która występowała równolegle z istniejącymi walutami narodowymi. Wartość ECU oparta była na koszyku walut krajów członkowskich. Udział procentowy poszczególnych walut w koszyku zależał od wielkości produktu krajowego brutto, od udziału w handlu z krajami Unii i od kwot w systemie krótkoterminowej pomocy finansowej.
Z dniem 1 stycznia 1999 r. w UE została ustanowiona Unia Gospodarcza i Walutowa. W traktacie z Maastricht przyjęto, że przy ocenie zdolności danego kraju UE do udziału w UGW bierze się pod uwagę pewne kryteria ekonomiczne, zwane kryteriami zbieżności, czyli:
stabilność cen, średnia stopa inflacji w danym kraju w okresie jednego roku przed datą dokonania oceny nie przekracza więcej niż o 1,5 punktu procentowego średnią stopę inflacji w trzech krajach UE o najniższej inflacji,
długotrwała stopa procentowa (mierzona na bazie 10-letnich obligacji skarbowych), występująca w ciągu roku przed dokonaniem oceny, nie może przekraczać więcej niż o dwa punkty procentowe średniej stóp procentowych, występującej w trzech krajach UE o najniższej inflacji,
deficyt budżetowy nie wyższy niż 3% PKB,
dług publiczny nie większy niż 60% PKB,
przestrzeganie przez kraj normalnego przedziału wahań swojej waluty w ramach ESW i niedokonywanie z własnej inicjatywy, w ciągu co najmniej dwu lat przed przeprowadzeniem oceny, dewaluacji swojej waluty wobec waluty innego kraju członkowskiego systemu.
Spośród 25 krajów UE 12 krajów spełniło kryteria zbieżności: Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcu, Portugalia i Włochy.
Wprowadzenie euro do obiegu następowało w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 30 czerwca2002 r. Wyłączne prawo emisji euro ma bank centralny - Europejski System Banków Centralnych, składający się z Europejskiego Banku Centralnego oraz narodowych banków centralnych krajów członkowskich.
Kredyt międzynarodowy i międzynarodowe instytucje kredytowe
Rynek kredytowy: obejmuje wszystkie instytucje dokonujące obrotów kapitałem pożyczkowym oraz mechanizm ekonomiczny, za pomocą którego dokonywane są te obroty. Jeśli w transakcjach kredytowych biorą udział podmioty gospodarcze z innych krajów, którzy na danym rynku lokują wolne środki finansowe oraz występują jako pożyczkobiorcy, to taki rynek jest międzynarodowym rynkiem kredytowym.
Klasyfikacja kredytów - stosuje się różne kryteria:
w zależności od przedmiotu finansowania - kredyty towarowe i finansowe
ze względu na okres przewidywany do spłaty kredytu - kredyty krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe,
w zależności od podmiotu, który udziela kredytu:
kredyty międzynarodowych instytucji finansowych - MFW, Bank Światowy, instytucje przy nim afiliowane, regionalne banki rozwoju,
zagraniczne kredyty państwowe - udzielane na podstawie umów zawieranych przez rządy dwóch państw
zagraniczne kredyty bankowe - udzielane są przez banki w zasadzie tylko bankom zagranicznym
zagraniczne kredyty kupieckie - udzielane są na podstawie umów zawieranych bezpośredni między przedsiębiorstwami dwóch krajów
Największymi międzynarodowymi rynkami kredytowymi są: rynek londyński i nowojorski.
Rynek eurodolarowy: powstał na skutek deficytu bilansu płatniczego Stanów Zjednoczonych oraz wyższej stopy oprocentowania lokat krótkoterminowych w Europie niż w USA. Polega on na tym, że fundusze dolarowe lokowano nie w bankach amerykańskich ale w europejskich i służyły one do udzielania pożyczek, które spłacano w dolarach.
Podobny proces nastąpił w odniesieniu do wymienialnych walut krajów europejskich. Waluty te lokowano w bankach i instytucjach finansowych innych krajów i wykorzystywano do udzielania pożyczek. Nosiły one nazwę eurowalut.
Rynek euroobligacji: część międzynarodowego rynku kapitałowego. Polega on na emisji obligacji w walutach obcego kraju w Europie z terminem spłaty do 20 lat. Obligacje te są emitowane głównie przez europejskie filie korporacji amerykańskich.
Rynek euronot: na rynku pieniężnym, począwszy od 1982 r. emitowane są przez rządy poszczególnych państw i wielkie korporacje tzw. euronoty - zabezpieczone weksle na kwoty co najmniej 500000 dolarów, wystawiane na okaziciela. Są one emitowane z terminem wykupu od 1 do 6 miesięcy i spłacane najczęściej kolejną emisją euronot
Międzynarodowy System Finansowy
1