PODSTAWOWA PRZEMIANA MATERII - najniższy poziom przemian energetycznych organizmu badany u zwierząt . podstawową przemianę materii bada się w temp. naturalnej, a więc w warunkach komfortu termicznego przy maksymalnie wyeliminowanej aktywności motorycznej , z pustym przewodem pokarmowym.KALORYMETRIA BEZPOSREDNIA- metody fizyczne którymi możemy zmierzyć ilość ciepła wyprodukowanego przez organizm.KALORYMETRIA POSREDNIA- są to metody w których oznaczamy zużycie tlenu i produkcję dwutlenku węgla przez danego osobnika 1cal=4,185J 1J =0,2423 cal , Wskaźnik oddechowyRQ=rCO2/rO2 Współczynnik kaloryczny O2 - ilość energii jaka powstaje przy zużyciu 1 l tlenu OBLICZENIE PRZEMIANY MATERII:1.przelicznie wart ATPS na STPD np. VO2 - 400 odczytujemy z tabeli temp i ciśnienie , odczytujemy mnożnik - np. 0.75 2.mnożymy mnożnik (0.75) razy VO2 , VCO2 3.Ile badany pobrał tlenu 400 ml VO2(nad V ma być kropka - oznacza ona wart minutową) VCO2=340 ml , obl RQ=0,86 4.odczytujemy wartość równoważnika przy RQ=0,86 4,875 k cal = 1litr O2 5.przeliczamy ile wyprodukował org 1000ml O2=4,875 400mlO2= x czyli x=1,95 kcal/min norma 1-2 kcal/min można obl na dobe czyli 1,95 *60 *24=2808 kcal/24h I na masę ciała mc 28008/75=37,6 kcal/24h/kg METABOLIZM obejmuje 2 przeciwne procesy:ANABLOLIZM - czyli asymilacja , przyswajanie polega na gromadzeniu energii w organizmie żywym , KATABLOZM- czyli dysymilacja , rozpad związany jest ze zmniejszaniem się zapasu tej energii. ILORAZ ODDECHOWY stosunek wydychanego dwutlenku węgla (VCO2) do poboru tlenu (VO2) jest nazywany współczynnikiem oddechowym ® lub ilorazem oddechowym (RQ). R=VCO2/VO2 POJECIE PRZEMIANY MATERII mierzac zuzycie tlenu przez organizm w scisle okreslonych warunkach, mozna uzyskac dane porównawcze odnoszace sie do przemiany materii w organizmach róznych ludzi. Warunki pomiaru zuzycia tlenu w jednostce czasu sa nastepujace: 1) calkowity spoczynek fizyczny i psychiczny, pozycja lezaca2) od 12 do 14 godzin po ostatnim posilku 3) temperatura otoczenia 20oC Zuzycie tlenu w jednostce czasu w tych warunkach wiaze sie z wyzwoleniem energii dla procesów fizjologicznych niezbednych do utrzymania czlowieka przy zyciu i nosi nazwe podstawowej przemiany materii - BMR. Podstawowa przemiana materii zalezy od: 1) powierzchni ciala 2) wieku badanego czlowieka 3) plci Powierzchnie ciala u ludzi oblicza sie na podstawie wzrostu i masy ciala wedlug wzoru: S=0,007184 x W0,625 x H0,725 gdzie: S - powierzchnia ciala ; W - masa ciala w kilogramach ; H - wzrost w centymetrach. Podstawowa przemiana materii w przeliczeniu na jeden metr kwadratowy powierzchni ciala zmniejsza sie w miare przybywania lat. U plci meskiej jest ona wieksza, a u plci zenskiej mniejsza. Przecietnie u ludzi doroslych podstawowa przemiana materii wynosi u mezczyzn okolo 7,28MJ na dobe a u kobiet zas 5,62MJ na dobe.CZYNNIKI WPLYWAJACE NA PRZEMIANE MATERII: istnieja czynniki które zwiekszaja przemiane materii i zuzycie tlenu przez organizm w jednostce czasu. Sa to: 1) praca fizyczna 2) praca umyslowa i stany emocjonalne 3) niska lub wysoka temperatura otoczenia 4) wzrost zawartosci niektórych hormonów we krwi, zwlaszcza hormonów tarczycy i hormonów rdzenia nadnerczy 5) trawienie i przyswajanie pokarmów Praca fizyczna zwieksza zuzycie energii w miesniach szkieletowych. U ludzi pracujacych fizycznie przemiana materii jest 0,5-2 razy wieksza od podstawowej przemiany materii. Poza ogólnym zapotrzebowaniem na energie konieczne jest bialko w pokarmach, na które zapotrzebowanie na „przecietnego” mezczyzny wynosi 0,57g na 1 kg masy ciala na dobe, „przecietnej” kobiety zas 0,57g na 1 kg masy ciala na dobe. Niska temperatura otoczenia, ponizej 20oC zwieksza utrate ciepla i przyspiesza metabolizm w organizmie w celu utrzymania stalej temperatury ciala. Temperatura otoczenia wyzsza o kilkanascie lub kilkadziesiat stopni od 20oC wymaga dodatkowej energii na odprowadzenie ciepla z organizmu i zapobieganie przegrzaniu. Trawienie i przyswajanie skladników pokarmowych zwiekszaja przemiane materii, co nosi nazwe swoistego dynamicznego dzialania pokarmów - SDA (zachodzi ona w watrobie). W warunkach pomiaru zuzycia tlenu, tak jak przy oznaczaniu podstawowej przemiany materii (BMR) po spozyciu weglowodanów lub tluszczów w ilosci równowaznej 419kJ przemiana wzrasta o kilkanascie kJ. Po spozyciu natomiast bialka w ilosci równowaznej 419kJ wzrasta ona o 126kJ. Swiadczy to o tym, ze bialka wymagaja znacznie wiekszego zuzycia energii do ich przyswojenia niz weglowodany i tluszcze.