ZAPALENIE OSKRZELI

(bronchitis)

• podstawowym czynnikiem patogenetycznym jest zastój wydzieliny w oskrzelach spowodowany upośledzeniem transportu śluzowo-rzęskowego

• przyczyną mogą być: wirusy, bakterie, atopia, zanieczyszczenia środowiska lub uwarunkowania genetyczne (mukowiscydoza, wrodzony zespół dyskinezji rzęsek)

Ostre zapalenie oskrzeli

(bronchitis acuta)

• Etiologia

• czynnikami etiologicznymi są najczęściej wirusy (Parainfluenzae, Adenovirus, RS-Virus, Rhinovirus)

• sezonowość (od późnej jesieni do wczesnej wiosny)

• Bordetella pertussis i Mycoplasma pneumoniae mogą być pierwotnymi czynnikami wywołującymi zapalenie oskrzeli

• zakażenie innymi bakteriami (Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus) jest wtórne do zakażenia wirusowego

• Patomorfologia

• martwica nabłonka rzęskowego

• przekrwienie i obrzęk błony śluzowej wraz ze złuszczonymi nabłonkami, zwiększoną ilością wydzieliny i skurczem mięśni gładkich powoduje zwężenie światła oskrzeli

• odbudowa nabłonka rozpoczyna się po tygodniu (po 3 tygodniach podjęcie transportu śluzu; pełna wydolność po 3 miesiącach)

• Objawy kliniczne

• suchy, męczący kaszel (wkrótce zmienia się w wilgotny)

• krótkotrwała gorączka lub bezgorączkowo

• odkrztuszanie i odpluwanie wydzieliny (śluzowa, śluzowo-ropna, ropna)

• wymioty (po połknięciu wydzieliny)

• świszczący wydech u niemowląt

• opukiwanie - bębenkowy odgłos opukowy

• osłuchiwanie - świsty i furczenia oraz rzężenia

- ustępują po około 2 tygodniach

• Leczenie

• leki mukolityczne (pochodne cysteiny i ambroksolu) - ewakuacja wydzieliny oskrzelowej

• zabiegi fizjoterapeutyczne - wspomaganie transportu śluzowo-rzęskowego

• leki rozszerzające oskrzela - gdy objawy skurczu

• antybiotyki - niemowlęta i młodsze dzieci

Nawrotowe zapalenie oskrzeli

(bronchitis recidivans)

• rozpoznanie - objawy zapalenia oskrzeli (kaszel, odkrztuszanie plwociny, objawy osłuchowe wskazujące na zaleganie wydzieliny), utrzymujące się przez około 2 tygodnie i występujące przynajmniej 4 razy w ciągu roku

• stanowi ono zagrożenie długotrwałym uszkodzeniem mechanizmu transportu śluzowo-rzęskowego

• nie jest możliwe odtworzenie nabłonka rzęskowego (za mało czasu)

Przewlekłe zapalenie oskrzeli

(bronchitis chronica)

• utrzymywanie się objawów zalegania wydzieliny w oskrzelach przez okres 3 miesięcy w ciągu roku

• Patogeneza

• wirusy i bakterie (jak wyżej)

• zanieczyszczenia powietrza (związki siarki i azotu)

• dym tytoniowy

• Patomorfologia

• nacieki limfocytarne w błonie śluzowej, zwiększenie liczby komórek kubkowych i gruczołów śluzowych

• znaczne pogrubienie błony podstawnej nabłonka migawkowego

• wysięk ropny w świetle oskrzeli

• obszary niedodmy i rozdęcia w płucach

• Objawy kliniczne

• stały, produktywny kaszel (gł. poranny)

• plwocina - śluzowo-ropna lub ropna

• wymioty (z połykania plwociny)

• osłuchowo - rzężenia

• Leczenie

• antybiotekoterapia

• fizykoterapia

Zapalenie oskrzelików

(bronchiolitis)

• jedna z najcięższych chorób dolnych dróg oddechowych, przebiegająca z zagrażającą życiu niewydolnością oddechową

• przeważnie u dzieci poniżej 2 rż. (szcz. niemowlęta w 2-6 mż.)

• od jesieni do wiosny

• etiologia - wirusy RS, paragrypy, adenowirusy

• patomorfologia - zmiany dotyczą oskrzelików o przekroju 0,5-1 mm, choć obejmują również pęcherzyki płucne i tkankę śródmiąższową; nacieki zapalne wokół oskrzelików; uszkodzony nabłonek ulega złuszczeniu tworząc czopy (zatkanie)

• objawy kliniczne - * 1 etap (2-3 dniowe zapalenie górnych dróg oddechowych), * 2 etap (gwałtowne pogorszenie stanu dziecka, duszność wdechowo-wydechowa, przyśpieszenie oddechów i tętna, niepokój)

• wdechowe ustawienie klatki piersiowej (odgłos opukowy bębenkowy)

• leczenie:

• podawanie tlenu i nawilżenie powietrza

• oddech wspomagany (ciężka sytuacja - NO, zab. akcji serca, hiperkapnia)

• antybiotykoterapia