Ćwiczenia 9 16.05.2008

Wykładnia prawa

• pragmatyczna - zespół czynności zmierzających do ustalenia prawidłowego znaczenia wyrażeń języka prawnego

• apragmatyczna - rezultat powyższego procesu

przedmiotem wykładni będą …

Dwa stanowiska wykładni przepisów:

• przepisy tylko te, które są niejasne - krytyka: to co dla jednego jest jasne dla drugiego jest niejasne

• wszystkie przepisy

Racje wpływające na to, że przepis trzeba zinterpretować:

• lingwistyczne - mamy pewne nieostre pojęcia, pochodzące z otwartego słownika

• systemowe - przepis interpretować należy w pewnym kontekście

• funkcjonalne - patrzymy na najszerszy kontekst, na cel ustawy i konsekwencje interpretacyjne

Rodzaje wykładni prawa

Ze względu na moc wiążącą

• wykładnia mocy powszechnie wiążącej - obowiązuje wszystkich adresatów

• autentyczna - interpretatorem jest organ prawny, który wydał przepis - dzieje się to rzadko

• legalna - interpretatorem jest organ, który ma uprawnienia do dokonania takiej wykładni - w naszym systemie prawnym nie znajdziemy takiej wykładni

• wykładnia operatywna - wykładnia wiążąca w danej sprawie (co raz szerszy katalog:)

• dokonywana przez organ stosujący prawo - jest wiążąca tylko w danej sprawie

• dokonywana przez organ odwoławczy - sąd niższej instancji jest związany formalnie, ale tylko w sytuacjach gdy sąd wyższej instancji zwróci sprawę do ponownego rozpatrzenia

• dokonywana przez Sąd Najwyższy w odpowiedzi na pytania prawne - uchwała jest wiążąca dla sądów orzekających w danej sprawie

• zasada prawna - wyjaśnienia Sądu Najwyższego w sprawach, które budzą wątpliwości, tworzą pewne rozbieżności w orzekaniu - jest ona wiążąca tylko dla Sądu Najwyższego

• nie mająca mocy wiążącej - dokonywana przez interpretujących prawo

Ze względu na zakres

• literalna - gdy spośród różnych wykładni wybieramy wykładnię językową

• rozszerzająca - gdy porównujemy zakres naszej wykładni z wykładnią językową i jest on szerszy

• nie może prowadzić do rozszerzania wyjątków

• wolności i uprawnienia powinny być interpretowane rozszerzająca

• zawężająca - gdy nasze rozumienie przepisu ma zakres węższy niż wykładnia językowa

Ze względu na stosunek do obowiązującego prawa

• secundum lege - zgodna z ustawą

• praeter legem - na pograniczu zgodności z ustawą

• contra legem - niezgodna z ustawą

Dyrektywy wykładni

I - go stopnia

• Językowe - możemy od niej odstąpić jeśli występują istotne racje

• języka potocznego

• języka prawnego

• per non est

• zakaz podziałów

Różnym zwrotom nie można nadawać tego samego znaczenia.

Takim samym zwrotom nie można nadawać różnego znaczenia.

• Systemowe - mają rolę subsydiarną

• zgodnie z Konstytucją

• zgodnie z prawem międzynarodowym i wspólnotowym

• zgodnie z zasadami prawa

• nie może prowadzić do luk i sprzeczności

• Funkcjonalne - najsłabszy rodzaj dyrektyw interpretacyjnych

• normy moralne, zasady słuszności, sprawiedliwości

• konsekwencje ekonomiczne i społeczne

• cel ustawy

Można interpretować:

• zgodnie z wolą aktualnego prawodawcy - rodzi niebezpieczeństwa przekręcania dla partykularnych interesów

• zgodnie z wolą historycznego ustawodawcy - znaczenie może być już nieaktualne

Domniemania interpretacyjne

• zgodności z Konstytucją

• zgodności normy niższego rzędu z normą wyższego rzędu

• racjonalności ustawodawcy

Ułatwiają działania prawników, Gdyby nie zachowali tych domniemań każdą analizę musieliby zacząć od sprawdzenia zgodności z Konstytucją itd.

Racjonalny prawodawca

nie stanowi norm sprzecznych

tworzy prawo logiczne

liczy się z konsekwencjami podejmowanych decyzji

dysponuje największą wiedzą empiryczną

Materiały interpretacyjne

Dopuszczalne są wszystkie materiały, które są istotne dla ustalenia znaczenia przepisu:

• orzecznictwo

• doktryna prawnicza

• materiały przygotowawcze

• projekty ustaw i innych aktów

• materiały komparatystyczne

• opinie biegłych

2