Ćwiczenia 9 16.05.2008
Wykładnia prawa
pragmatyczna - zespół czynności zmierzających do ustalenia prawidłowego znaczenia wyrażeń języka prawnego
apragmatyczna - rezultat powyższego procesu
przedmiotem wykładni będą …
Dwa stanowiska wykładni przepisów:
przepisy tylko te, które są niejasne - krytyka: to co dla jednego jest jasne dla drugiego jest niejasne
wszystkie przepisy
Racje wpływające na to, że przepis trzeba zinterpretować:
lingwistyczne - mamy pewne nieostre pojęcia, pochodzące z otwartego słownika
systemowe - przepis interpretować należy w pewnym kontekście
funkcjonalne - patrzymy na najszerszy kontekst, na cel ustawy i konsekwencje interpretacyjne
Rodzaje wykładni prawa
Ze względu na moc wiążącą
wykładnia mocy powszechnie wiążącej - obowiązuje wszystkich adresatów
autentyczna - interpretatorem jest organ prawny, który wydał przepis - dzieje się to rzadko
legalna - interpretatorem jest organ, który ma uprawnienia do dokonania takiej wykładni - w naszym systemie prawnym nie znajdziemy takiej wykładni
wykładnia operatywna - wykładnia wiążąca w danej sprawie (co raz szerszy katalog:)
dokonywana przez organ stosujący prawo - jest wiążąca tylko w danej sprawie
dokonywana przez organ odwoławczy - sąd niższej instancji jest związany formalnie, ale tylko w sytuacjach gdy sąd wyższej instancji zwróci sprawę do ponownego rozpatrzenia
dokonywana przez Sąd Najwyższy w odpowiedzi na pytania prawne - uchwała jest wiążąca dla sądów orzekających w danej sprawie
zasada prawna - wyjaśnienia Sądu Najwyższego w sprawach, które budzą wątpliwości, tworzą pewne rozbieżności w orzekaniu - jest ona wiążąca tylko dla Sądu Najwyższego
nie mająca mocy wiążącej - dokonywana przez interpretujących prawo
Ze względu na zakres
literalna - gdy spośród różnych wykładni wybieramy wykładnię językową
rozszerzająca - gdy porównujemy zakres naszej wykładni z wykładnią językową i jest on szerszy
nie może prowadzić do rozszerzania wyjątków
wolności i uprawnienia powinny być interpretowane rozszerzająca
zawężająca - gdy nasze rozumienie przepisu ma zakres węższy niż wykładnia językowa
Ze względu na stosunek do obowiązującego prawa
secundum lege - zgodna z ustawą
praeter legem - na pograniczu zgodności z ustawą
contra legem - niezgodna z ustawą
Dyrektywy wykładni
I - go stopnia
Językowe - możemy od niej odstąpić jeśli występują istotne racje
języka potocznego
języka prawnego
per non est
zakaz podziałów
Różnym zwrotom nie można nadawać tego samego znaczenia.
Takim samym zwrotom nie można nadawać różnego znaczenia.
Systemowe - mają rolę subsydiarną
zgodnie z Konstytucją
zgodnie z prawem międzynarodowym i wspólnotowym
zgodnie z zasadami prawa
nie może prowadzić do luk i sprzeczności
Funkcjonalne - najsłabszy rodzaj dyrektyw interpretacyjnych
normy moralne, zasady słuszności, sprawiedliwości
konsekwencje ekonomiczne i społeczne
cel ustawy
Można interpretować:
zgodnie z wolą aktualnego prawodawcy - rodzi niebezpieczeństwa przekręcania dla partykularnych interesów
zgodnie z wolą historycznego ustawodawcy - znaczenie może być już nieaktualne
Domniemania interpretacyjne
zgodności z Konstytucją
zgodności normy niższego rzędu z normą wyższego rzędu
racjonalności ustawodawcy
Ułatwiają działania prawników, Gdyby nie zachowali tych domniemań każdą analizę musieliby zacząć od sprawdzenia zgodności z Konstytucją itd.
Racjonalny prawodawca
nie stanowi norm sprzecznych
tworzy prawo logiczne
liczy się z konsekwencjami podejmowanych decyzji
dysponuje największą wiedzą empiryczną
Materiały interpretacyjne
Dopuszczalne są wszystkie materiały, które są istotne dla ustalenia znaczenia przepisu:
orzecznictwo
doktryna prawnicza
materiały przygotowawcze
projekty ustaw i innych aktów
materiały komparatystyczne
opinie biegłych
2