Ocena stanu zdrowia społeczeństwa polskiego w sferze psychicznej

Małgorzata Sabara

Hanna Sikorska

Anna Strzesak

Joanna Tyrko

Pielęgniarstwo, gr. 5

Czym jest zdrowie psychiczne?

Wg K. Dąbrowskiego „jest to brak zaburzeń psychicznych” i stanowi jednocześnie zaprzeczenie dawnego określenia „w zdrowym ciele zdrowy duch”.

Dąbrowski uważa, że wzmożona pobudliwość i większość nerwic i psychonerwic nie są chorobami, lecz niezbędnym warunkiem zdrowia psychicznego. [1]

Ujęcie problemu wg Zimbardo

Twierdzi on, że stres jest nieodłącznym towarzyszem ludzkiego życia, stanowi reakcję organizmu na stawiane mu wymagania.

Z jednej strony jest reakcją pozytywną, z drugiej może być przyczyną wielu groźnych chorób, prowadzić do pogorszenia funkcjonowania organizmu mającego charakter psychogenny.

T.H. Holmes w 1970 r. skonstruował skalę określającą wielkość stresu mierzonego

w „jednostkach zmian życiowych”. Przewidywał, że istnieje ryzyko rozwinięcia się w ciągu 2 lat poważnej choroby i ludzi, którzy uzyskali w sumie ponad 300 punktów LCU.

Czynniki psychiczne odgrywają zasadniczą rolę w przebiegu zaburzeń posychosomatycznych i czynnościowych. Leczenie wymaga zastosowania ogólnych metod psychologicznych.0koło 50% pacjentów zgłasza się do poradni z powodu objawów somatycznych nie mających swojego odpowiednika w zmianach organicznych. Wyniki prowadzonych w Europie badań wskazują że około 0.25 dorosłych mieszkańców UE ma

w ciągu jakiś problem związany ze zdrowiem psychicznym. Można więc śmiało powiedzieć, że zdrowie psychiczne jest jednym z najważniejszych obszarów zdrowie publicznego. Poniżej przedstawiono rozmiar i dynamikę wybranych problemów zdrowia psychicznego w Polsce, na podstawie funkcjonujących w tym obszarze zdrowiu rutynowych systemów informacyjnych.

Merytorycznie nadzór nad tymi systemami sprawuje Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Warto odwołać się do danych dotyczących umieralności mieszkańców Polski

i przypomnieć, że jeden z najważniejszych wskaźników z obszaru zdrowia psychicznego tj. współczynnik zgonów z powodu samobójstw, jest w przypadku mężczyzn w Polsce wyższy

o blisko 50 % od średniego dla krajów UE i sytuacja nie poprawia się. [2]

Leczenie w zakładach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej

Informacje o osobach leczonych w zakładach psychiatrycznej opieki ambulatoryjnej dotyczą leczenia w poradniach zdrowia psychicznego, odwykowych oraz profilaktyki

i leczenia rehabilitacji osób uzależnionych od środków psychoaktywnych. Informacje te są opracowywane w instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie i publikowane corocznie

w roczniku statystycznym „Zakłady Psychiatrycznej oraz Neurologicznej Opieki Zdrowotnej”.

W 2006 roku liczba chorych ogółem z zaburzeniami psychicznymi leczonych

w poradniach zdrowia psychicznego wyniosła 1131tyś. osób, tzn. że na każde 100tyś. ludności leczono 2966 osób. Kobiety były o 12% częściej leczone niż mężczyźni i o 14% częściej występowały wśród nich nowe zachorowania. Zarówno w przypadku chorych leczonych ogółem jak i leczonych po raz pierwszy mieszkańcy miast są leczeni w poradniach częściej niż mieszkańcy wsi. Liczba leczonych ogółem i po raz pierwszy w psychiatrycznej opiece ambulatoryjnej prawie podwoiła się w latach 1997- 2004, ale kolejne dwa lata przyniosły lekkie odwrócenie tendencji wzrostowej. Jak wynika z wcześniejszych danych

w przypadku leczonych ogółem jest to wynikiem zmniejszenia liczby leczonych kobiet

w przypadku leczonych nowych zachorowań dotyczy to obu grup płci ale nie dotyczy mieszkańców wsi. [3]

Opieka całodobowa

Specyfika chorób psychicznych spowodowała , ze od lat informacja o mieszkańcach polski leczonych z powodu zaburzeń psychicznych w zakładach psychiatrycznych zbierane są w ramach odrębnego Ogólnopolskiego Badania Chorobowości Szpitalnej Psychiatrycznej, prowadzonego przez Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie gdzie prowadzona jest analiza i opracowanie danych.

Tabele wynikowe są publikowane w roczniku statystycznym wydawanym przez Instytut. Prezentowane współczynniki dotyczą osób a nie przypadków , gdyż hospitalizację wielokrotne były w Instytucie łączone wg przyjętego klucza identyfikacyjnego .

Najczęstszą grupą rozpoznań chorobowych leczonych w psychiatrycznych oddziałach całodobowych są zdecydowanie zaburzenia spowodowane używaniem alkoholu, które

w 2006 roku dotyczyły około 72tyś. (mężczyźni 335/ 100tyś., kobiety 51/ 100 tyś. ). Chorzy leczeni z powodu schizofrenii stanowią drugą co do wielkości grupę wśród leczonych ogółem, ale są rzadszą przyczyną wśród leczonych po raz pierwszy.

Obserwuję się duże różnice w „hospitalizacji” z powodu zaburzeń psychicznych mieszkańców poszczególnych województw. W 2006 roku było zdecydowanie najczęściej

w oddziałach całodobowych byli leczeni, zarówno ogółem, jak i po raz pierwszy, mieszkańcy województw lubuskiego i podlaskiego, a najrzadziej małopolskiego. Różnice w częstościach hospitalizacji pomiędzy województwami skrajnymi była dwukrotna. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że lubuskie ma zdecydowanie najwyższe ze wszystkich województw wskaźnik łóżek w psychiatrycznych oddziałach całodobowych, a województwo podlaskie jest na drugim miejscu, ale wskaźnik łóżek jest dwukrotnie niższy. [4]

PODSUMOWANIE

1.Liczba mieszkańców Polski leczonych ogółem i po raz pierwszy w psychiatrycznej opiece ambulatoryjnej prawie podwoiła się w okresie 1997-2004 ale lata 2005-2006 przyniosły lekkie odwrócenie tendencji wzrostowej. W 2006 roku opieką ambulatoryjną objętych było około 1305 tys. Osób z zaburzeniami psychicznymi, w tym 359 tys. Osób po raz pierwszy.

2. Najczęstszym rozpoznaniem leczonym w psychiatrycznej opiece ambulatoryjnej dominującym wśród kobiet są zaburzenia nerwicowe - 2006 rok 313 tys. leczonych ogółem

w tym 99 tys. po raz pierwszy. Z powodu zaburzeń spowodowanych używaniem alkoholu, które dominują wśród mężczyzn, leczono 167 tys. osób w tym 67 tys. po raz pierwszy.

3. liczba mieszkańców Polski leczonych z powodu zaburzeń psychicznych w oddziałach psychiatrycznej opieki całodobowej zwiększyła się o około 50 %. W latach 1997-2006 z perspektywy psychiatrycznej opieki całodobowej najwięcej problemów ze zdrowiem psychicznym mają mieszkańcy województwa lubuskiego i podlaskiego.

4. Najczęstszym rozpoznaniem chorobowym osób leczonych w oddziałach całodobowych były zaburzenia psychiczne spowodowane były używaniem alkoholu - w 2006 roku. dotyczyło ono 72 tys. osób, przede wszystkim mężczyzn - 335/100 tys. i ponad 6-krotnie rzadziej kobiet. problemy te dotyczyły najbardziej mieszkańców województwa podlaskiego i warmińsko-mazowieckiego. Kobiety są natomiast o ponad połowę częściej niż mężczyźni leczone z powodu zaburzeń nastoju i zaburzeń nerwicowych. Łącznie kobiet 120/100 tys.; mężczyzn 77/100 tys.

Bibliografia

• Zdrowie publiczne, pod red. T.B. Kulik i M. Latarski, Czelej, Lublin 2002. [1]

• Psychologia zdrowia, I. Heszen, H. Sęk, PWN, Warszawa 2007. [2]

• Wartości życiowe młodzieży, I. Wrońska, J. Mariański, Akademia Medyczna i Neurocentrum, Lublin 1999. [3]

• Sytuacja zdrowotna ludności polski, pod red. B. Wojtyniak, P. Goryńskiego, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Warszawa 2008. [4]

---