Szanowni Państwo,
Pytania na egzamin inżynierski muszą pozostać w tej postaci, w jakiej je Państwo znają.
Jak dowiedziałam się w Dziekanacie otrzymaliście je rok temu i wtedy była możliwość ingerencji w nie, teraz na to jest już za późno. Trudno winić tu kogokolwiek, Państwo nie wiedzieli, że zmienia się prowadzący, a ja z kolei nie byłam świadoma, że będę taki przedmiot prowadzić i że będzie on obowiązywał na egzaminie inżynierskim.
Ale nie ma co lamentować, zdecydowana większość kwestii była poruszona na zajęciach, a w odpowiedzi na wątpliwe (niejasne) pytania pomogę Państwu.
Proszę się nie denerwować, egzamin jest krótki, więc nie da się wypowiedzieć wszystkiego w szczegółach, a trzeba raczej skupić się w odpowiedziach na pytania na problemach najważniejszych.
Żeby ułatwić Wam przygotowanie do egzaminu postaram się dać wskazówki i przesłać dodatkowy materiał. Gdyby mimo tego zaistniały jakieś problemy, to proszę pisać lub dzwonić do mnie.
Pyt. 1 - pojęcia: ochrona gleb, rekultywacja, oczyszczanie gleb, zadania i cele stawiane tym przedsięwzięciom - są Państwu znane. Przypominam, że zagadnienia te mają swą definicję potoczną i prawną. Tam gdzie to możliwe trzeba podawać raczej rozumienie formalne, czyli prawne.
Pyt. 2 - zadania gminy w zakresie optymalizacji użytkowania ziemi. Spróbuję wycofać zestaw, który zawiera to pytanie.
Jednak na wszelki wypadek podaję, że gmina prócz obowiązków wynikających z przepisów prawnych powinna podejmować własne inicjatywy w zakresie optymalizacji użytkowania gruntów. Polegają one między innymi na inicjowaniu wyłączeń gruntów marginalnych (słabych jakościowo, zbyt suchych czy zbyt mokrych, narażonych na erozję, silnie zanieczyszczonych metalami ciężkimi i in.) z produkcji rolniczej i np. ich zalesienie, by wyrównać tzw. granicę polno-leśną w gminie, a jednocześnie doprowadzać do scalania gruntów użytkowanych przez rolników indywidualnych (co ma szczególne znaczenie w gminach górskich, gdzie panuje bardzo duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych). Poza tym chodzi o kwestie rekultywacji gruntów zdegradowanych czy zdewastowanych w przeszłości np. starych, dzikich wyrobisk aktualnie wypełnianych nielegalnie odpadami. Nie ma w tym przypadku winnych i z rekultywacją się zwleka, narażając środowisko gminne na zanieczyszczenie z odcieków. Należy szukać środków na rekultywację w powiecie i województwie albo w funduszach unijnych lub sprzedać teren dużo taniej i obciążyć obowiązkiem rekultywacji nabywcę. Ponadto chodzi też o pewną logikę i rozsądek w lokowaniu na terenie gminy zakładów przemysłowych, przetwórczych, które mogłyby stanowić duże obciążenie dla gleb uprawnych. Jeśli jest możliwość powinno się je raczej odgradzać kompleksami leśnymi od użytków rolnych i zabudowań gospodarczych.
Pyt. 3 - zagadnienia degradacji środowiska (w tym przypadku raczej gleb) w obszarze gminy: źródła zanieczyszczeń degradacji i dewastacji gleb w gminie: transport i komunikacja (zanieczyszczenie gleb metalami ciężkimi, zasolenie), przemysł (zanieczyszczenie metalami ciężkimi i innymi substancjami w zależności od gałęzi przemysłu), odkrywkowa eksploatacja (zniszczenie gleb, przesuszenie terenów sąsiadujących z wyrobiskiem, przykrycie gleb nasypami), działalność budowlana (przykrycie gleb zabudową techniczną, nasypami, zdarcie poziomu próchnicznego), działalność rolnicza (zagęszczenie gleb, zubożenie w materię organiczną, zakwaszenie, zubożenie w składniki pokarmowe, w tym głównie w magnez, ewentualnie zasolenie, zanieczyszczenie pestycydami i in.), składowanie śmieci (odcieki zawierające substancje toksyczne). W odpowiedzi na to pytanie należałoby ogólnie wymienić źródła degradacji i dewastacji gleb w gminie podane wyżej i skupić się na działalności rolniczej, jako przyczynie degradacji fizycznej i kwasowej gleb użytkowanych w ten sposób (było to realizowane na zajęciach w dość szerokim zakresie).
Pyt. 4-7 - nie powinny budzić wątpliwości, kwestie te były omawiane na zajęciach
Pyt. 8 - składowiska odpadów paleniskowych - przesyłam materiały w osobnym pliku
Pyt. 9 - przegląd aktów prawnych w zakresie ochrony i rekultywacji gleb
USTAWA z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska - nadrzędny akt prawny w naszym kraju mówiący o potrzebie ochrony środowiska i jego „naprawie”; dokonuje on w zakresie swojej regulacji wdrożenia obowiązujących dyrektyw Wspólnot Europejskich.
Ochrona zasobów środowiska realizowana jest na podstawie ustawy oraz przepisów szczególnych (art. 81).
Ustawa ta wskazuje, którymi szczegółowszymi przepisami prawnymi objęte są poszczególne komponenty środowiska.
Szczegółowe zasady ochrony wód określają przepisy ustawy - Prawo wodne.
Szczegółowe zasady gospodarowania złożem kopaliny i związanej z eksploatacją złoża ochrony środowiska określają przepisy ustawy - Prawo geologiczne i górnicze.
Szczegółowe zasady ochrony obszarów i obiektów o wartościach przyrodniczych, krajobrazu, zwierząt i roślin zagrożonych wyginięciem oraz drzew, krzewów i zieleni - określają przepisy ustawy o ochronie przyrody, ochrony lasów - określają przepisy ustawy o lasach, ochrony gruntów rolnych i leśnych - określają przepisy ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych
Art. 6.
1. Kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko, jest obowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu.
2. Kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na środowisko nie jest jeszcze w pełni rozpoznane, jest obowiązany, kierując się przezornością, podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegawcze.
Art. 7.
1. Kto powoduje zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty usunięcia skutków tego zanieczyszczenia.
2. Kto może spowodować zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu.
Art. 75.
2. Przy prowadzeniu prac budowlanych dopuszcza się wykorzystywanie i przekształcanie elementów przyrodniczych wyłącznie w takim zakresie, w jakim jest to konieczne w związku z realizacją konkretnej inwestycji.
3. Jeżeli ochrona elementów przyrodniczych nie jest możliwa, należy podejmować działania mające na celu naprawienie wyrządzonych szkód, w szczególności przez kompensację przyrodniczą.
Art. 126.
2. Podejmujący eksploatację złóż kopaliny lub prowadzący tę eksploatację jest obowiązany przedsiębrać środki niezbędne do ochrony zasobów złoża, jak również do ochrony powierzchni ziemi oraz wód powierzchniowych i podziemnych, sukcesywnie prowadzić rekultywację terenów poeksploatacyjnych oraz przywracać do właściwego stanu inne elementy przyrodnicze.
Art. 362.
1. Jeżeli podmiot korzystający ze środowiska negatywnie oddziałuje na środowisko, organ ochrony środowiska może, w drodze decyzji, nałożyć obowiązek:
1) ograniczenia oddziaływania na środowisko i jego zagrożenia;
2) przywrócenia środowiska do stanu właściwego.
USTAWA z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie
Art. 9.
1. W przypadku wystąpienia bezpośredniego zagrożenia szkodą w środowisku podmiot korzystający ze środowiska jest obowiązany niezwłocznie podjąć działania zapobiegawcze.
2. W przypadku wystąpienia szkody w środowisku podmiot korzystający ze środowiska jest obowiązany do:
podjęcia działań w celu ograniczenia szkody w środowisku, zapobieżenia kolejnym szkodom i negatywnym skutkom dla zdrowia ludzi lub dalszemu osłabieniu funkcji elementów przyrodniczych, w tym natychmiastowego skontrolowania, powstrzymania, usunięcia lub ograniczenia w inny sposób zanieczyszczeń lub innych szkodliwych czynników;
podjęcia działań naprawczych.
USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze
Art. 80.
1. W razie likwidacji zakładu górniczego przedsiębiorca jest zobowiązany:
5) przedsięwziąć niezbędne środki w celu ochrony środowiska oraz rekultywacji gruntów i zagospodarowania terenów po działalności górniczej.
2. Do rekultywacji gruntów i zagospodarowania terenów, o których mowa w ust. 1 pkt 5, stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
Art. 94.
1. Naprawienie szkody (górniczej) powinno nastąpić przez przywrócenie stanu poprzedniego.
3. Naprawienie szkody w gruntach rolnych i leśnych następuje w drodze rekultywacji, zgodnie z przepisami o ochronie tych gruntów.
4. Obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego ciąży na przedsiębiorcy.
i dobrze Wam znana
USTAWA z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych
Należałoby te akty wymienić i scharakteryzować je wspólnie w kilku zdaniach. We wszystkich jest mowa o potrzebie ochrony środowiska, w tym gleb (o działaniach zapobiegawczych, profilaktycznych) i naprawie szkód w środowisku - rekultywacji przez osobę/osoby dokonujące zniszczeń.
Pyt. 10 - zasady oceny zanieczyszczenia metalami ciężkimi - mieliście Państwo na ćwiczeniach. Rozdałam kserówki związane z oceną IUNG (Kabata-Pendias i in. 1995) oraz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 roku w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (do wglądu w Internecie - http://isap.sejm.gov.pl/).
Sposoby oczyszczania gleb z metali ciężkich były przedstawione szczegółowo.
Pyt. 11 - zasady oceny zanieczyszczenia gleb substancjami ropopochodnymi są zamieszczone w powyższym Rozporządzeniu, a oczyszczanie było przedstawione na zajęciach.
Pyt. 12 - nie było na zajęciach, przyślę w osobnym pliku
Pyt. 13 - Ustawa o ochronie gruntów .......z 1995 roku - w kilku zdaniach trzeba powiedzieć, czego dotyczy, jakie problemy podejmuje. Najlepiej jeśli Państwo przytoczą Art. 1 „Ustawa reguluje zasady ochrony gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji i poprawiania wartości użytkowej gruntów”, a także określą czego dotyczą główne rozdziały tej Ustawy (http://isap.sejm.gov.pl/).
Pyt. 14 - uprawnienia gminy do podejmowania własnych decyzji w zakresie ochrony i rekultywacji gleb - spróbuję wycofać zestaw, który zawiera to pytanie. Trochę się ono zdezaktualizowało przez najświeższą nowelizację (ze stycznia tego roku) Ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
Pyt. 15 - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 roku w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. Trzeba powiedzieć, że ocena zanieczyszczenia pierwiastkami i substancjami (dobrze byłoby je wymienić) na mocy tego Rozporządzenia uzależniona jest od sposobu użytkowania gruntów (grupy A, B i C), dalszy podział zależy od głębokości zalegania materiału i jego wodoprzepuszczalności.
Grunty A - ocenianie są bez względu na głębokość zalegania materiału i wodoprzepuszczalność
Grunty B - ocenianie są ze względu na głębokość zalegania materiału: do 0,3 m, 0,3-15 m i pow. 15 m i wodoprzepuszczalność określaną w warstwach 0,3-15 m i pow. 15 m, jako „do i poniżej 1 · 10-7 m/s” (wyższa wodoprzepuszczalność, czyli do 1 · 10-7 m/s, dotyczy utworów piaszczystych, pyłowych, a niższa wodoprzepuszczalność, czyli poniżej 1 · 10-7 m/s - utworów gliniastych, iłowych, pyłów ilastych).
Grunty C - ocenianie ze względu na głębokość zalegania materiału: do 2 m i 2-15 m i wodoprzepuszczalność dla warstwy 2-15 m, określaną jak wcześniej, czyli „do i poniżej 1 · 10-7 m/s”.
Robiliście Państwo ćwiczenie, gdzie ocenialiście zanieczyszczenie metalami ciężkimi przy użyciu kryteriów Kabaty-Pendias i in. (1995) oraz wyżej wymienionego Rozporządzenia. Otóż kryteria IUNG (Kabata-Pendias) są radykalniejsze, tzn. już małe przekroczenie zawartości metalu powyżej ilość naturalną zostaje w tej ocenie uchwycone, natomiast Rozporządzenie jest łagodniejsze. W jego świetle zawartość metalu jest ponaddopuszczalna (niedopuszczalna) jeśli jest go naprawdę dużo, często dopiero wtedy, gdy osiąga III stopień - zanieczyszczenia średniego - wg IUNG.
Pyt. 16 - Art. 2 i 3 Ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, gdzie wymienione są szczegółowo grunty rolne i leśne + informacje o tym, ze szczegółowej ochronie podlegają najlepsze gleby rolnicze pochodzenia mineralnego, zaliczane do klas bonitacyjnych I-III oraz wszystkie gleby organiczne (torfowe).
Pyt. 17-18 - było realizowane na zajęciach