Impresjonizm- powstanie nowego kierunku w sztuce XIX wieku.
Kierunek ten pojawił się w sztuce w latach 60. XIX wieku. Kolebką impresjonizmu jest Francja. Początkowo reprezentowali ów ruch artystyczny artyści, którzy tworzyli zwartą grupę. Prawdziwy rozkwit przeżywał nowy kierunek w latach 1874 do 1886. Prekursorzy impresjonizmu we własnym zakresie organizowali wystawy, które promowały ich dzieła.
Nazwa kierunku została zupełnie przypadkowo nadana i przyjęta przez grupę. Jeden z artystów Claude Monet, na pierwszej słynnej wystawie w 1874 r., przedstawił swój obraz i zatytułował go "Impression - solei levant". Współorganizator wystawy Edmond Renoir, brat jednego z znanych impresjonistów, zajmował się katalogowaniem dzieł ekspozycji, rozzłościł się permanentnie powtarzającymi się tytułami. Dzieła w większości to pejzaże i część z nich rzeczywiście była zatytułowana " widok". Zmieniały się tylko miejsca, z których pochodziły krajobrazy. Monet zgodził się zmienić długą nazwę na "Impresja", by podkreślić ulotność chwili i lekkość tematyki. Edmond dodał jeszcze do tytuł "Wschód słońca". Tak też zaczęto nazywać sztukę grupy, mimo, że ani Monet, ani Renoir nie mieli takich intencji. Dzieło "Impresja. Wschód słońca" wraz z innymi obrazami został wystawiony i niestety nie przypadł do gustu, przyzwyczajonej do klasyki, francuskiej krytyce. Zwłaszcza jeden z krytyków nie krył niesmaku. Louis Leroy wyśmiał dzieła młodych, nowatorskich artystów. Napisał artykuł do satyrycznego pisma "Charivari" , w którym wykorzystał zmieniony tytuł obrazu Moneta "impresja" by ośmieszyć malarzy. Nazwa przylgnęła na dobre do, nie zniechęcającej się, grupy artystów, a i oni zaakceptowali ją. Krytycy ciągle atakowali twórczość impresjonistów, ale mimo to kierunek cieszył się coraz większą popularnością. Nazwa wkrótce przestała kojarzyć się z czymś negatywnym.
Ważnym miejscem dla impresjonizmu była dzielnica Batignolles w Paryżu. Tam w pewnym sensie wszystko się zaczęło. Była to dzielnica, gdzie mieszkało wielu artystów. W latach 60. w tamtejszej Cafe Guerbois spotykała się grupa malarzy, by prowadzić rozmowy o nowej sztuce. Dyskusje prowadził przeważnie Manet. Jego kontrowersyjne poglądy na sztukę spodobały się innym bywalcom kawiarni. Spotkać tam można było Fantin-Latour'a, Degasa czy Bazille'a (przyjaciela rodziny Maneta). Bazille zaprzyjaźnił się z młodymi artystami pracowni Glayre'a - Monetem, Renoirem i Sisleyem. Wkrótce dołączyli Pissarro i Cezanne.
Niestety burzliwe rozmowy o malarstwie, przerwały burzliwe czasy. Wybuchła wojna z Prusami i w roku 1870 grupa przyszłych impresjonistów rozpadła się. Gwardia Narodowa zabrała Maneta i Degasa. Monet, Pissarro i Sisley schronili się w Anglii. Renoir przyłączył się do wojny, ale z dala od frontu. Ich przyjaciel Bazille zginął w walce mając 29 lat.Kiedy artyści rozpoczynali karierę w świecie sztuki bardzo ważna był opinia krytyków, działających w Salonie. Była to coroczna wystawa, która wystawiała oceny i była świadkiem kariery artysty. Popierano tam i proponowano sztukę, szanującą tradycję i klasyczne wzory. Nagrody przyznawane były dziełom historycznym, religijnym i mitologicznym. Czasem komuś udało się przebić przez ostrą krytykę Salonu, ale impresjoniści mieli tam zamknięte drzwi. Jury krytykowało szkicową technikę malarzy, pejzażową tematykę czy podpatrywane z życia miejskiego paryżan scenki. Rok 1874 był rokiem przełomowym założona przez odrzucanych malarzy grupa Societe Anonyme des Artistes Peintres zorganizowała własną wystawę.
Twórcy poznawali się różnych okolicznościach zanim trafili do Cafe Guerbois. Większość z nich była jeszcze na studiach. Kształcili się w paryskich pracowniach pod okiem znanych i cenionych artystów. Camille Pissarro był najstarszym z grupy, studia odbywał w Indiach Zachodnich, potem poznał Claude'a Moneta i Paula Cezanne'a w paryskiej Academie Suisse. Monet rozpoczął naukę u słynnego nauczyciela Carlesa Glayre'a, zwolennika akademizmu. Pod okiem Glayre'a uczył się Monet malarstwa i w jego pracowni poznał Augusta Renoira. Renoir w tym czasie zajmował się zdobieniem porcelany. Również w tej pracowni pracował Alfred Sisley, Anglik, który urodził się i mieszkał we Francji. Porzucił on rodzinne bogactwa by zająć się malarstwem. W grupie przyjaciół znalazł się też Frederik Bazill, student medycyny. Młodzi ludzie oddali się z zapałem sztuce i nie licząc na przeciwności losu stworzyli nowy styl.
Impresjonizm skupił się na oddawaniu pierwszeństwa w malarstwie wizjom, jakie daje ludzkiemu oku światło. Gra światła, jego nasilenie, zmienia kolory rzeczy, nadaje nowe odcienie, często bardzo ulotne. Dlatego też obrazy malowane przez impresjonistów są jasne, pastelowe. Odrzucono czarne, zgaszone kolory na rzecz ciepłych żółci, czerwieni, stonowanych błękitów, złoceń, słonecznych zieleni. Już od długiego czasu w malarstwie panowało przekonanie, że dzieła sztuki powinny pokazywać zapamiętaną przez obserwatorów rzeczywistość. Panowało przekonanie, że sztuka pokazać jest coś tak dokładnie, by przypominało "czysty" wycinek świata. Powstawały dzieła klasyczne, idealizowane. Tymczasem impresjoniści starali się pokazać, że świat zmienia się i nasze oko nie nadąża za rejestrowaniem wszystkiego w sposób tak dokładny. Jeden las może wyglądać zupełnie inaczej w ciągu jednego dnia. Dużą rolę odgrywa w tym gra światła. Malarze próbowali środkami malarskimi uchwycić momenty zmienności przyrody. Dlatego tak często malowali pejzaże i stosowali tak bogatą paletę barw. To, że trawa jest zielona nie było dla nich tak oczywiste i to właśnie chcieli pokazać w swych dziełach. Interesowała ich niestałość, ulotność obrazu. Nie miała dla nich wartości starannie wypracowana kompozycja, czy dzieło malowane z pamięci. Liczył się szkic. Tego co właśnie artysta widział, a dostrzegał przecież wszędzie dookoła ruch, zmieniające się kolory, brak konturów i to, że nie zawsze nasz wzrok zatrzymuje się na szczegółach. Wszystko to widoczne jest w twórczości impresjonistów, którzy nie bojąc się śmiałych pociągnięć pędzla czy kredki, przekraczali granice. Bawili się światłem, które rozmazywało kontur przedmiotów i osób. Światło nadawało dyktowało odcienie kolorom, paleta artystów była więc ciepła jakby poddana słonecznym prawom. Ludzie, którzy pojawiali się na obrazach są uchwyceni w ruchu. Malarze starali się oddać dynamikę ulicy, skweru czy parku. Malowane postaci często są rozmyte, twarze nierozpoznawalne. Sprawia to wrażenie złapanego momentu, pozornie przypadkowej kompozycji.
Impresjoniści malowali z natury. To jeden z charakterystycznych sposobów artystów. Tworzenie "en plein air" czyli na wolnym powietrzu było, co prawda, znane już wcześniej, ale dawniej malowano tylko powierzchownie szkice by później dopracowywać dzieło z pracowni. Słynne były paryskie wioski Barbizon i Marlotte. Tam artyści początku lat 40. XIX wieku udawali się by wykonać szkice krajobrazu. Pierwszy odważył się wystawić swój szkic, jako gotowe dzieło, Charles Francois Daubigny. Został skrytykowany za niedokończenie dobrego dzieła.
Impresjoniści traktowali malowanie z natury jako obowiązek. Nigdy, uważali, artysta nie zapamięta dokładnie wszystkiego co widział plenerze i tym samym domalowane w pracowni fragmenty, stracą świeżość i ulotność. Gdy Monet przestał pracować z Glayre'em , wyruszył w okolice Normandii, by tam oddać się malowaniu z natury. W 1863 roku razem z Renoirem, Bazillem i Sisleyem opracowali metody powstawania nowej twórczości. Ustalali to w czasie wypraw do wsi Barbizon i Marlotte.
Warto zapamiętać nazwiska najwybitniejszych artystów impresjonizmu. Wśród nich znajdzie się na pewno Edgar Degas, Claude Monet, Berthe Morisot, Auguste Renoir, Camille Pisarro, Alfred Sisley i Paul Cézanne.Impresjonizm został zapoczątkowany przez malarzy, ale bardzo szybko zasady stylu zaadaptowali artyści z innych dziedzin sztuki.Kierunek zagościł w literaturze i polegał na pokazaniu mijających szybko wrażeń. Trzeba wymienić tutaj chociażby Paula Verlaina (utwór poetycki pt. "Piosenka jesienna"). W polskiej poezji znany jest z realizowania założeń impresjonizmu Kazimierz Przerwa-Tetmajer ("Melodia mgieł nocnych"), w prozie Władysław Stanisław Reymont czy Stefan Żeromski.Także na muzykę wpłynął ten kierunek. Utwór pt. "Popołudnie Fauna" znanego muzyka Claude'a Debussy'ego z 1892 roku jest takim impresjonistycznym dziełem. Warto tez podać nazwisko Mauricego Ravela, gdyż i on fascynował się tym kierunkiem.
Impresjonizm w Polsce :
W okresie Młodej Polski nastąpił intensywny i wszechstronny rozwój sztuk plastycznych, chociaż w dziedzinie tej nie sformułowano jednolitego programu artystycznego.
Szczególnie bujny był rozkwit malarstwa, zarówno kontynuującego narodowe tradycje i wątki, jak też otwartego na aktualne europejskie prądy artystyczne. W okresie Młodej Polski tworzyło wielu artystów o wybitnej indywidualności, reprezentujących różne tendencje stylistyczne: Malczewski, Wyspiański, Weiss, Wojtkiewicz, Stanisławski, Łuszczyc i inni. Dominującą postawą artystyczną, zarówno w malarstwie, jak i w rzeźbie, był symbolizm, wyrażający się w różnorakich formach, odmianach i wątkach tematycznych. Ważnym elementem stylistycznym tego okresu był impresjonizm, ekspresjonizm, oraz secesja, której dekoracyjny charakter (falista, ekspresyjna linia, płaska plama barwna, ornamentalna stylizacja form) znalazł odbicie w malarstwie, rzeźbie, architekturze, a zwłaszcza w sztuce użytkowej. Tendencjom stylotwórczym secesji towarzyszyło dążenie do stworzenia stylu narodowego, oraz inspiracje rodzimym folklorem podkrakowskim, podhalańskim i huculskim.
Osiągnięciem okresu Młodej Polski był rozkwit sztuki użytkowej, architektury wnętrz, tkactwa artystycznego, meblarstwa, ceramiki. Wzrosło także znaczenie grafiki artystycznej. IMPRESJONIZM - Impresjonizm, kierunek w malarstwie i rzeźbie zapoczątkowany w latach 60. XIX wieku, we Francji, którego celem było maksymalne zbliżenie do natury oraz subiektywne utrwalanie zjawisk jednostkowych. Jednym z najważniejszych elementów takiego sposobu malowania było wrażenie, fascynacja chwilowym wyglądem, oświetleniem trwającym kilka lub kilkanaście minut, dopóki słońce nie przejdzie dalej. Malarz szybkimi uderzeniami pędzla przekładał na papier swoje odczucia, doznania. Ten typ malarstwa nazwano impresjonizmem(od francuskiego słowa: impression- wrażenie). Kierunek ów rozwijał się w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIX wieku, głównie we Francji. Malarze zafascynowani nieskrępowaną możliwością reportażowego przedstawiania rzeczywistości stworzyli szereg obrazów ukazujących rozmaite przejawy życia codziennego i świątecznego,Np. wyścigi konne, ruch uliczny, kawiarnie czy ludzi spacerujących po parku.Ujęcia przedstawianych tematów były niekiedy tak pomyślane, aby u widza wywołać wrażenie, że scena niepozowana, wręcz przypadkowa. Często na takich obrazach pojawiały się postacie, które „niespodziewanie” weszły w pole widzenia malarza. Niekiedy zasłaniają one malarzowi to, co widział. Można to porównać do naszych zdjęć z wycieczek, kiedy ”nieproszone” osoby weszły nam przed obiektyw. Takie obrazy były najczęściej malowane charakterystycznymi pociągnięciami lub uderzeniami pędzla. Ta technika malarska stopniowo oddalała impresjonistów od sztuki tradycyjnej. Artyści odchodzili od przesadnie wiernego, a nieraz i wyidealizowanego sposobu przedstawiania rzeczywistości na rzecz szybko zamontowanego wrażenia. W malarstwie polskim impresjonizm pojawił się na początku lat dziewięćdziesiątych. Technikę tę stosowali w swoich obrazach Józef Pankiewicz i Władysław Podkowińsk.
SYMBOLIZM - opiera się na symbolu, czyli motywie, który prócz własnego posiada jeszcze znaczenie przenośne. Wyraźne postacie realne i fantastyczne, sceny z życia ludzi, tajemniczość, niepokojący klimat, kolory wyraźne, intensywne, kontrastowe. Bardzo dynamiczne sceny kilka możliwych interpretacji obrazu. Malarstwo symboliczne nawiązuje do wierzeń zawartych w biblii, mitologii, folklorze ludowym. Symbol budzi pewne skojarzenia, wyraża stan duszy, przedstawia jakieś idealne pojęcie, mówi cos, czego nie można powiedzieć dosłownie. Polskimi przedstawicielami symbolizmu byli: Jan Malczewski, Józef Mehoffer, oraz Witold Wojtkiewicz.
SECESJA -U schyłku XIX wieku artyści zbuntowali się przeciwko brzydocie przedmiotów codziennego użytku produkowanych masowo przez rozwijający się przemysł. Chcąc zaspokoić aspiracje nowej klasy mieszczańskiej, fabrykanci sięgali do dawnych, arystokratycznych stylów. Zamieniały się one jednak w tandetę. Aby zapobiec degradacji rzemiosła i sztuki dekoracyjnej, artyści postanowili odciąć się od tradycji. Secesja najbujniej rozkwitła w sztuce użytkowej. Odrodziła niemal wszystkie gałęzie zdobnictwa, w szczególności szkło, ceramikę, meblarstwo, witrażownictwo, metaloplastykę, jubilerstwo.
W dziedzinie szklarza artystycznego najznakomitszymi twórcami byli: działający we Francji Emile Galle i w Stanach Zjednoczonych Louis Comfort Tiffany. Wynaleźli oni nowe techniki i sposoby kształtowania, zlewania i nakładania na siebie kilku warstw różnie zabarwionego szkła, osiągając bogate efekty fakturalne i kolorystyczne.
Najwybitniejszy złotnik secesyjny Francuz Rene Lalique dokonał w biżuterii przełomu zarówno pod względem formy, jak i materiałów. Brylanty zastąpił tańszymi kamieniami ozdobnymi i masę perłową, tak, że na wartość dzieła miała wpływ nie koszt materiału, lecz pomysł i precyzja wykonania. Główne motywy jego klejnotów to realistycznie ujęte rośliny i zwierzęta. Elementy stylizacji secesyjnej widoczne były w wielu postępowych kierunkach malarstwa końca XIX wieku, m.in. u takich artystów, jak Vinsent van Gogh i Gauguin. Linia, kontur ponownie odzyskały wartość środka ekspresji, co było reakcją na impresjonistyczny rozpad konkretności formy. Wielu artystów podkreślało, że linie są nośnikiem emocji, środkiem przekazu. W secesji zrodziła się sztuka nowoczesnego plakatu, który używa syntetycznego wyrazistego języka. Plakat oprócz pełnienia funkcji informacyjnych i reklamowych stał się samodzielnym dziełem sztuki. Istotę secesji stanowiło dążenie do stylowej jedności sztuki dzięki integracji działań w różnych jej dziedzinach, ze szczególnym uwzględnieniem rzemiosła artystycznego, architektury wnętrz, rzeźby i grafiki. Charakterystyczne cechy secesji to: płynne, faliste linie, ornamentacja abstrakcyjna, bądź roślinna, inspirowana często wpływami sztuki japońskiej, swobodne układy kompozycyjne, asymetria, płaszczyznowość i linearyzm, subtelna pastelowa kolorystyka.
EKSPRESJONIZM - Ekspresjonizm w sztuce. Kierunek, który rozwinął się w Niemczech w pierwszym 30-leciu XX wieku jako sprzeciw wobec naturalistycznej postawy impresjonizmu. Był kierunkiem indywidualistycznym wyrażającym uczucia artysty za wszelką cenę, stąd upodobanie do spontaniczności, emocji i duża rola instynktu oraz poszukiwanie wzorów w sztuce dziecięcej, ludowej i ludów prymitywnych. Posługiwanie się kontrastami mocnymi barwami, antyrealizm, rysy realistyczne niewyraźne, dynamika. Obrazy maja wyrażać emocje i uczucia. Malarze ekspresjonistyczni, posługiwali się karykaturą, wykorzystywali znane motywy, aby szokować i wywoływać skandale. Obrazy stylizowane były na prymitywne. Cechy formalne to deformacja, dysonansowe zestawienia kolorystyczne służące spotęgowaniu siły wyrazu - ekspresji. Cel ten osiągano również poprzez częste stosowanie drzeworytu. Prekursorem ruchu był Vinsent van Gogh i James Ensor