ORTODONCJA

SEMESTR II

Pomoce diagnostyczne

Z wycisków odlewamy modele - dwukrotnie.

1 komplet - z gipsu twardego (100%)

2 komplet - zęby + wyrostki + podniebienie - z twardego, podstawy - z miękkiego gipsu

1 komplet - diagnostyczny - przechowywane przez ok. 5 lat, do porównania postępów w leczeniu

2 komplet - roboczy - na nim wykonujemy aparat

MODELE:

Na modelu mają się znaleźć: łuki zębowe, wyrostki zębodołowe, podniebienie, guzy szczęki i żuchwy, wędzidełka i inne przyczepy.

Podstawa modelu ma być z dużym nadmiarem, po obcięciu - podstawa modelu ⅓ wysokości, wyrostki z zębami - ⅔ wysokości.

Obcinanie modeli:

Płaszczyzna strzałkowa - cokoły równolegle

Płaszczyzna zgryzu - podstawy modeli równolegle, zaczynając od górnego

Płaszczyzna oczodołowa - tylne części modeli (płaszczyzna guzów szczęki)

Narożniki poobcinać na okrągło

Płaszczyzna zgryzowa - przebiega przez szczyty guzków policzkowych przedtrzonowych i guzki policzkowe mezjalne pierwszych trzonowych stałych.

ZGRYZ INDYWIDUALNY - stan jaki znajdujemy w jamie ustnej pacjenta, gdy zgłasza się na leczenie. Zgryz odbija się na woskowym pasku, który wkłada się pacjentowi między łuki zębowe i poleca się zagryźć zęby. (przy maksymalnym zaguzkowaniu).

Pozwala to poprawnie poobcinać modele

ZGRYZ KONSTRUKCYJNY - zgryz, który „wywołujemy” aparatem, aby osiągnąć pożądane ustawienie zębów

METRYCZNA ANALIZA KSZTAŁTU ŁUKU

Łuk górny

Przednia szerokość - pomiędzy punktami pomiarowymi w bruździe środkowej czwórek

Tylna szerokość - pomiędzy punktami przecięcia się bruzdy poprzecznej z policzkową na siódemkach (stałych)

Łuk dolny

Przednia szerokość - pomiędzy policzkowymi punktami kontaktu czwórki i piątki

Tylna szerokość - między szczytami środkowych guzków (w zębach pięcioguzkowych) lub policzkowych dystalnych (w zębach czteroguzkowych) szóstek (stałych).

Przednia długość łuku zębowego - odległość pomiędzy najbardziej wargowo ustawioną powierzchnią zęba siecznego przyśrodkowego a linią łączącą punkty pomiarowe przedniej szerokości łuku

Ocena szerokości łuku zębowego - wskaźnik Ponta

Określa związek zachodzący pom. sumą poszczególnych szerokości czterech z. siecznych górnych i poprzecznej szer. łuku zębowego w obrębie z. przedtrzonowych (przednia szerokość P) i zębów trzonowych (tylna szerokość T).

SI - suma szerokości z. siecznych stałych górnych

si - suma szerokości z. siecznych stałych dolnych

P - przednia szer.

T - tylna szerokość

P = SI*100 / 80

T = SI*100 / 64

Dzięki temu można określić rozpoznania:

- łuki zębowe o prawidł. szer.

- przednie i (lub) tylne zwężenie łuków zębowych

- przednie i (lub) tylne poszerzenie (…)

Punkty pomiarowe

• na zębach przedtrzonowych i trzonowych górnych i dolnych

• górne: 4(czwórki) - miejsce przecięcia bruzdy środkowej z bruzdą dalszą

6 - w zagłębieniu środkowej bruzdy międzyguzkowej

• dolne: 4 - miejsce przejścia guzka policzkowego w pow. dystalną

6 - szczyt guzka policzkowego (w pięcioguzkowych) lub guzka tylnego (w czteroguzkowych)

ANALIZA SYMETRII ŁUKU

+ Symetria poprzeczna

Linie i punkty odniesienia

- Łuk górny:

Linia szwu podniebiennego, która pokrywa się z linią strzałkową pośrodkową. Punkty anatomiczne wyznaczające linię: pkt. „x” - przedni; gdzie przecinają się drugie fałdy podniebienne ze szwem. Pkt. „∆” - tylny; na granicy podniebienia twardego i miękkiego, pomiędzy dołkami podniebiennymi na linii szwu.

- Łuk dolny:

Punkt przedni - oznaczanie przy pomocy wędzidełka języka

Tylny - najczęściej się przenosi z modelu górnego

Określa się (przy pomocy symetroskopu):

-symetryczny lub niesymetryczny rozkład szerokości łuku zębowego pomiędzy lewą i prawą strony.

Zwężenia/poszerzenia: małe - do5mm; średnie - 5-10mm; duże - pow. 10mm

- zgodność lub niezgodność pomiędzy zębową a szkieletową linią pośrodkową. (przesunięcia zębowej linii pośrodkowej to rezultat migracji zębów; w przypadku bocznego przemieszczenia żuchwy występuje przesunięcie szkieletowej linii pośrodkowej)

+Symetria przednio-tylna

Używana linia referencyjna, ale w praktyce linia tuberalna.

LINIA TUBERALNA - przebiega przez tylna powierzchnię najbardziej dystalnie w łuku stojącego zęba trzonowego.

W stos. do tej linii porównuje się sagitalne odległości poszczególnych zębów bocznych (ocena przemieszczeń)

Symptomy obustronnej mezjalizacji zębów bocznych:

-stłoczenia i utrata miejsca

-przesunięcie zębowej linii pośr. ze stłoczeniami i utratą miejsca

-mezjalne nachylenie przedtrzonowców

-rotacja pierwszych stałych zębów trzonowych

-mezjalna relacja kłów w stosunku do pierwszej pary fałdów podniebiennych

-mezjalna relacja kłów w stos do linii pochodzącej przez dystalny pkt. brodawki przysiecznej i prostopadłej do linii szwu podniebiennego (prawidłowo ta linia przebiega przez kły)

ANALIZA PIONOWA

Odchylenia rozpatrywane do płaszczyzny zgryzowej.

Rozpoznaje się:

+ suprapozycja - gdy ząb lub grupa zębów przekracza płaszczyznę zgryzową

+ infrapozycja - gdy ząb lub gr. zębów nie dochodzi do pł zgryzu

*Uwzględnienie krzywej Spee w ocenie modelu:

Płytkę plastykową lub szklaną układa się tak, aby opierała się z jednej str. na brzegach zębów siecznych, a z drugiej na tylnych stokach ostatniego zęba trzonowego w łuku.

Głębokość krzywej Spee - odległość od jej wierzchołka do płytki. Prawidłowa=1,5-2mm

ANALIZA BAZY APLIKALNEJ (wg Rees)

Określa relacje pom. rozpiętością podstawy wierzchołkowej (apikalnej) a długością łuku zębowego.

Na modelu gipsowym:

1. Usunięcie wędzidełek warg i policzków

2. Wkreślenie 3 linii pionowych - w kier od brodawki dziąsłowej 8-10mm w kier przedsionka, przed szóstkami (obustronnie) i pomiędzy centralnymi siekaczami. (na modelach górnym i dolnym)

3. Zmierzenie odległości pom. szczytami trzech linii (pomiar bazy apikalnej, przy pomocy taśmy nałożonej na modele)

4. Określenie dł. łuku (miękki drut w obwodzie). Drut formuje się indywidualnie do kształtu i układa mezjalne do trzonowców. Przebiega nad policzkowymi pktami kontaktu zębów bocznych i brzegach siecznych siekaczy.

5. Porównanie długości w zakresie tego samego łuku zębowego i pomiędzy łukami zębowymi. Długość bazy apikalnej jest porównywana z dł. danego łuku. Okr. różnicy długości obydwu baz apikalnych i różnicy dł. obydwu łuków zębowych

Dł. bazy apikalnej szcz - dł. łuku zęb.szcz = 1,5 do 5 mm

Dł. bazy apikalnej żuch - dł. łuku zęb.żuch = 2,0 do 7 mm

Dł. bazy apikalnej szcz - dł. bazy apikalnej żuch = 3 do 9,5 mm

Dł. łuku zęb.szcz - dł. łuku zęb.żuch = 5 do 10 mm

BADANIA RADIOLOGICZNE

Zdj. radiologiczne wykonywane w toku leczenia informują o zachodzących zmianach i pozwalają kontrolować prawidłowość przebiegu leczenia aparatami stałymi i ruchomymi.

Czego dotyczą - ??

Zdjęcia skrzydłowo-zgryzowe

Film 3x4cm, przy zaburzeniach dotyczących niewielkiego odc. łuku zębowego, np. brak zawiązka jednego zęba lub zęba nadliczbowego.

Pozwala na :

• wykrycie ubytków próchnicowych

• ocenę istniejących wypełnień

• ocenę stanu przyzębia

Szczególnie przydatne w wykrywaniu ubytków próchnicowych powierzchni stycznych. (Istotne np. w leczeniu aparatami stałymi cienkołukowymi.)

Technika izometrii Cieszyńskiego (zdj. zewnątrzustne)

Lampa rentgenowska jest ustawiona pod odpowiednim kątem do osi zęba, a promień centralny wiązki skierowany na wierzchołek zęba.

Przy prawidłowym doborze kątów ustawienia lampy, obrazy zębów odpowiadają ich rzeczywistym rozmiarom.

Technika kąta prostego (zdj zewnątrzustne)

Błona rentgenowska jest umieszczona w specjalnym uchwycie i równolegle do osi długiej badanego zęba. Lampa ustawiona pod kątem prostym w stos do zęba i filmu.

Stosuje się, ponieważ:

• są powtarzalne

• nie występuje miejscowe naświetlenie filmu (obcięcie obrazu)

• zdjęcia są dokładne i nieznacznie tylko powiększone

• dobrze widoczny poziom przegród międzyzębowych i tkanki przywierzchołkowe

Zdjęcia pantomograficzne

Pantomografia to metoda badania radiologicznego, dzięki której otrzymuje się zdjęcia warstwowe struktur zakrzywionych.

Polega na tym, że głowica aparatu rtg wraz z błoną (wymiary 15x30cm) zatacza łuk wokół nieruchomej głowy pacjenta.

- przegląd całego uzębienia

- widać szczegóły budowy szcz i żuch, zarysy głów stawowych, zatoki szczękowe, przegroda nosowa

Zaleta - mała dawka promieniowania

Wada - zła widoczność centr siekaczy

Zdjęcia rtg dłoni i nadgarstka

Odzwierciedla etap rozwoju ukł. kostnego; ocena wieku kostnego lub odchylenia od normy. Zdj osobnika porównuje się z atlasem norm rozwoju kośćca u dzieci.

• Do ustalenia odpowiedniego momentu rozpoczęcia leczenia (leczenie związane z rozrostem kośćca)

• Określenie najodpowiedniejszego czasu leczenia aktywnego i retencyjnego (kiedy rozrost kości zagroziłby efektom leczenia)

Rezonans magnetyczny (MR)

Zjawisko rezonansu magnetycznego, czyli rezonansowego pochłaniania impulsów fal elektomagnetycznych o częstotliwości radiowej przez jądra atomowe umieszczone w stałym polu magnetycznym.

Tkanki zaw. więcej atomów wodoru (tk. tłuszczowa) emitują wysoki sygnał, a tk. zawierające mniej - niski.

Rezonans magn. pozwala dokładnie ocenić struktury tk. miękkich.

Zastosowanie środków cieniujących paramagnetycznych ułatwia odróżnienie patologicznej tkanki od otoczenia.. SSŻ w obrazie MR uwidoczniony jest wraz z krążkiem stawowym .

Zaleta - badanie całkowicie bezpieczne.

Zdjęcia tomograficzne (warstwowe)

Powstają przy równoczesnym ruchu lampy rtg i filmu w przeciwnych kierunkach.

Pomagają w ocenie i diagnozowaniu zaburzeń szczękowo-twarzowych, dokładniej w ocenie struktur SSŻ, szczególnie u pacjentów z I i II zespołem łuku skrzelowego, w planowaniu leczenia ortopedyczno-chirurgicznego

APARATY

Aparaty dzielimy na bierne i czynne.

1. APARATY BIERNE

Używane do leczenia wczesnego, dają możliwość wykorzystywania sił naturalnych jamy ustnej, nie są źródłem sił.

1. Płytka przedsionkowa

Aparat leży w przedsionku, sięgając do tylnych powierzchni pierwszych trzonowców mlecznych, zasięg - od sklepienia przedsionka do jego dna.

Masa akrylowa przylega TYLKO do koron i częściowo do wyrostków zębodoł.zębów siecznych i kłów górnych. Uchwyt mocowany na wysokości szpary ust.

»Zaburzenia zgryzu typu tyłozgryzy, zgryz otwarty lub do zwalczania nawyków będących przyczyną tych zaburzeń.

2. Równia pochyła.

Wykonanie metodą pośrednią w laboratorium lub bezpośrednią w ustach pacjenta.

Warunki: dodatni test czynnościowy, brak stłoczeń i nagryz pionowy przekraczający 2mm.

»Do wad doprzednich i do zgryzu krzyżowego przedniego.

1. Równia nakładkowa

Stos.w uzębieniu mlecznym

»Wady doprzednie, płytki nagryz pionowy

Masa akrylowa pokrywa korony zębów przednich dolnych, w przedniej części uformowana jest równia pochyła, na ukos której nagryzają zęby sieczne i kły górne.

Nakładka na zębach bocznych zapobiega wydłużaniu się zębów trzonowych (może prowadzić do zgryzu otwartego.

2. Równia skrzydełkowa

Uzębienie mleczne,

»do wad doprzednich, głęboki nagryz odwrotny pionowy.

Masa akrylowa pokrywa korony zębów przednich dolnych, w przedniej części uformowana jest równia podchodząca pod zęby przednie górne.

Dwa akrylowe skrzydełka obejmujące językowe części wyrostków zębodołowych i powierzchnie językowe zębów bocznych dają lepsze utrzymanie.

Czasem wykonuje się klamry Adamsa.

3. Równia prosta

Najczęściej jako aparat stały - zacementowany na zębach.

W uzębieniu mieszanym lub stałym

»Do wad doprzednich.

Warunki stosowania: dodatni test czynnościowy, dość miejsca na wychylane zęby, odwrotny nagryz pionowy powyżej 2mm

Metoda wykonania pośrednia lub bezpośrednia. Zasięg: całe korony zębów siecznych i kłów dolnych, z uformowaną równią. Akryl nie może dotykać przyzębia.

Równia - powierzchnia ślizgowa pochylona pod kątem 45° w stosunku do korony zęba górnego, powinna zachodzić na zęby górne ok. 2-3mm.

3. Zapora dla języka

Taki element można dołączyć do różnych aparatów - np. płytki dolne, płytki górne, aparaty obuszczękowe, płytki przedsionkowe.

Wykonana z drutu 0,9 czasami powleczona akrylem.

»Hamują napieranie języka (np. w zgryzach otwartych)

Sięga od przedniej części podniebienia pionowo do zębów dolnych od strony językowej, nie powinna dotykać zębów podczas zamykania ust.

W płytce przedsionkowej zapora jest umieszczona 4-5mm językowo od zębów w okolicy zgryzu otwartego.

4. Utrzymywacze przestrzeni

»Przy przedwczesnej utracie zębów mlecznych, jako aparat zapobiegawczy.

Może być aparatem stałym - pierścień zamocowany na zębie filarowym, z dolutowanym drutem 0,9-1,2mm obejmującym przestrzeń po zębie.

Płytki ruchome - proteza dziecięca - przestrzeń może wypełniać ząb protezy

- płytka podniebienna/językowa z wypustkami akrylowymi

Płytka/proteza dziecięca nie może zaburzać warunków zgryzowych i usunięta po pojawieniu się zęba stałego w przestrzeni.

5. Płytka podniebienna z wałem prostym

W uzębieniu mlecznym i mieszanym,

»do leczenia pogłębionego nagryzu zębów siecznych

Masa pokrywa podniebienie, przylega do podniebiennych powierzchni zębów powyżej najw.wypukłości.

Wał od kła do kła przez zęby sieczne, hamuje wyrastanie zębów siecznych dolnych.

W uzęb.mlecznym stosuje się klamry Adamsa dla zwiększenia retencji.

6. Płytka podniebienna z wałem skośnym

Uzęb.mleczne/mieszane

»Do leczenia tyłozgryzów, z przechyleniem zębów siecznych górnych

Wał biegnie od kła do kła skośnie skierowany od tyłu do przodu, opiera się na guzkach podniebiennych zębów przednich górnych.

Przy nagryzaniu zęby dolne ślizgają się po wale wysuwając żuchwę i jednocześnie wychylając zęby sieczne górne.

Klamry Adamsa dla lepszego utrzymania.

2. APARATY CZYNNE

Aparaty czynne to aparaty wytwarzające siły działające na zęby i wyrostki.

- aparaty o działaniu czynnościowym

- o działaniu mechanicznym

- o działaniu skojarzonym (połączenie czynnościowe z mechanicznym)

Ogólna budowa:

1. Elementy druciane

1. Łuki wargowe: klasyczny (0,8), specjalne(0,9)

Specjalne: Petricka (wsuwa wysunięte kły), Tigerstedta (diastemy), Bimlera (zwężanie łuku, odsuwanie policzków), zstępujący (hamowanie wysuwania żuch), wargowo-policzkowy

2. Zapora dla języka (0,8-0,9) - pięc zakrzywionych pętli; napieranie języka, ssanie palca

3. Sprężyny:

-wypychające (otw/zamknięte)

- zbliżające

- policzkowe cofające

- językowe

- na łuku wargowym (dolutowywane)

4. Klamry (jedno- i dwuramienne)

- jednoramienne: trójkątne, oczkowe, pętelkowe, kulkowe, węgierska, klamra C, klmary grotowe (rodzaj jednoramienny)

- dwuramienne: klamry wg Grotha, Adamsa (standardowa, z łapkami poziomymi, z ł.pionowymi)

5. Bolce i podpory (zapobieganie „wbijaniu się” aparatu w śluzówkę (…) )

2. Część tworzywowa

- metoda nasypywania - nakładanie płynu i proszku bezpośrednio na model; el.druciane przymocowane woskiem modelowym do przestrzeni międzyzębowych

Po nasypaniu odpowiedniej grubości płyty, aparat umieszczany jest w urządzeniu pod ciśnieniem 2,5 bara w 37° C na około 30 minut.

Po wyjęciu zdejmujemy ap.z modelu i opracowujemy

- metoda nakładania ciasta - akryl nakłada się w fazie plastycznej, na początkowej fazie wiązania małą ilość akrylu wprowadzamy pod śrubę i wokół el.drucianych.

Polimery.pod ciśnieniem 2-2,5 atmosfer na 10-20min.

- metoda formowania wgłębnego - krążek tworzywa grubości ok. 3mm; w modelu zrobić nacięcie lokalizujące śrubę, płasko obcięty model postawić na tarczy modelu urządzenia i wytłoczyć folię.

3. Elementy mechaniczne - śruby

1. jednokierunkowe:

- prąco-ciagnąca Hellera (przemieszczanie zęba/zębów w linii prostej - »przemieszczenia)

- zawiasowa (do wychylania trzonowców - »przemieszczenia)

- teleskopowa (do wysuwania pojedynczego zęba doprzedsionkowo - »przechylenie dojęzykowe)

- sektorowa (do przesuwania, wysuwania przedniego odcinka; »wady doprzednie, przodozgryz rzekomy; śruba podobna do Fisher, ale działa w jednym kierunku)

2. dwukierunkowe

- Fishera (symetryczne poszerzanie łuku, »zwężenia łuku)

- Hyrax (do rozrywania szwu podniebiennego) ??-nie wiem więcej

- wachlarzowa (do rozbudowy przedniego odcinka łuku - »stłoczenia)

3. trójkierunkowe (»do wad w stosunku do trzech płaszczyzn)

- Bertoniego - płyta górna

- Beuchelspachera - płyta dolna

Tę śrubę można w każdym kierunku regulować osobno, lub jednym ruchem poszerzyć/zwężać w trzech kierunkach.

******śruba z pamięcią - nie wiem.

Aparaty podwójne

Dwie płyty aparatu, sprzężone ze sobą, rozdzielne, dopasowane do siebie wodzidłami (wypustkami i prowadnicami) lub blokami (płaszczyzny skośne).

Mogą być ruchome lub stałe.

»Stosowane do wad przednio-tylnych.

Aparaty obuszczękowe - na stałe zblokowane ze sobą, nierozdzielne, płyty działają jednocześnie.

Dopperplate - płyty górna i dolna ustawione są wodzidłami (trzpieniami) w zgryzie konstrukcyjnym

Twinblock - aparat typu twin-block posiada dwa bloki - płaszczyzny nagryzowe, dopasowane do siebie (góra z dołem) przez ścięcie w kierunku płaszczyzny zgryzu pod kątem 70°

»*** jest rozklinowanie, ale nie pamiętam zasady działania - że przy zagryzaniu zęby nie łączą się ze sobą, tylko powstaje przestrzeń i ma następować elongacja (ale razem z wyrostkiem)… więc to chyba chodzi o zgryzy otwarte.

9

---