Baza danych upraszcza i przyspiesza analizę danych. Istnieje wiele programów komputerowych, za pomocą których można ją utworzyć. Najprostszym i najbardziej znanym jest MS Excel.

Baza danych pozwala w łatwy i użyteczny sposób dokonać statystycznej analizy danych w badaniu. Jest także niezastąpiona w tworzeniu wszelkiego rodzaju tabel i wykresów. Baza danych wykorzystuje dane liczbowe. Najprostszym programem komputerowym, który może posłużyć do jej budowy jest MS Excel. Istnieje wiele książek, które szczegółowo omawiają możliwości tego programu. Jednak do utworzenia najprostszej bazy wystarczy podstawowa wiedza o nim.

Istnieje kilka zasad, które należy stosować przy budowie baz danych. Oczywiście ich przestrzeganie nie jest obowiązkowe, ale są na tyle uniwersalne i intuicyjne, że warto się ich trzymać.

Tabela 1. Przykładowy sposób zapisywania kwestionariuszy i pytań ankiety w arkuszu programu MS Excel




Zasady budowania bazy danych

1. Każdy kwestionariusz ankiety powinien mieć unikalny kod. Nadajemy go cyframi arabskimi, zaczynając od „1”. Numerowanie ankiet pozwala na łatwiejsze wyszukanie konkretnego kwestionariusza wśród ankiet papierowych, ale także zidentyfikowanie go w bazie.

2. W pierwszym wierszu bazy danych wpisujemy nagłówki pytań. Każdy nagłówek ma inną nazwę, która odnosi się do konkretnego pytania z ankiety. Niekiedy pojedyncze pytanie zajmuje więcej niż jedną kolumnę - wszystko to zależy od typu pytania. Treść nagłówków jest dowolna. Nie należy jednak zapominać o prostym nazewnictwie, które umożliwi nam szybką identyfikację konkretnego pytania.

3. Dane ankiety wpisujemy w wierszu formularza. Każdy wiersz formularza jest przeznaczony wyłącznie dla jednego kwestionariusza.

4. Do bazy wpisujemy tylko kody sporządzone na podstawie książki kodów. Program MS Excel jest w stanie analizować wyłącznie dane liczbowe (kody).

Konstruując bazę danych należy pamiętać, że każdy rodzaj pytania (dychotomiczne, kafeteryjne itd.) ma nieco inną budowę w arkuszu bazy danych. Poniżej zostały przedstawione różne rodzaje pytań oraz ich przykładowa konstrukcja w bazie.

1. Pytanie dychotomiczne (jednoodpowiedziowe)

Pyt. 1. Czy oferta edukacyjna placówki dostosowywana jest do zdiagnozowanych potrzeb środowiska?

   tak

   nie

   nie wiem

Kodujemy:

   tak - „1”,

 

   nie - „2”,

 

   nie wiem - „3”.

Jeżeli respondent zaznaczył w pytaniu odpowiedź „tak” to w wierszu odpowiadającym numerowi jego kwestionariusza (tutaj „1”) wpisujemy jej kod, czyli „1”. Odpowiednio w bazie danych pojawiają się zapisy.

Tabela 2. Jeden ze sposobów wprowadzenia w arkuszu programu MS Excel odpowiedzi respondentów na przykładowe pytanie jednoodpowiedziowe

W przypadku pytań dychotomicznych obowiązuje zasada, iż jednemu pytaniu przyporządkowana jest jedna kolumna w bazie.

2. Pytanie kafeteryjne (wieloodpowiedziowe)

Pyt. 2. Które organy placówki uczestniczyły w opracowaniu programu jej rozwoju?

   rada pedagogiczna

   dyrektor

   samorząd słuchaczy

Poniżej przypominamy kodowanie tego pytania.

   

rada pedagogiczna - kodujemy „1” jeśli wskazano, lub „2” jeśli jej nie wybrano.

   

dyrektor - kodujemy „1” jeśli wskazano, lub „2” jeśli jej nie wybrano.

   

samorząd słuchaczy - kodujemy „1” jeśli wskazano, lub „2” jeśli jej nie wybrano.

Po zakodowaniu pytania 2. uzyskamy odpowiedzi „1”, „2”, „1”. To pytanie składa się z 3 „podpytań” - „Czy rada pedagogiczna uczestniczyła w opracowaniu programu rozwoju placówki?”, „Czy dyrektor placówki uczestniczył w opracowaniu programu jej rozwoju?” oraz „Czy samorząd słuchaczy uczestniczył w opracowaniu programu rozwoju placówki?”. Każdy z tych trzech przypadków musi zostać oddzielnie zapisany w bazie danych.

Z podanego przykładu wynika, że respondent wskazał, iż w opracowaniu programu rozwoju placówki uczestniczyła rada pedagogiczna oraz samorząd słuchaczy. W tabeli 3. został przedstawiony zapis odpowiedzi na to pytanie w bazie. Pytanie 2. składa się z trzech kolumn: „Pyt_2_rada”, „Pyt_2_dyrektor”, „Pyt_2_samorząd”. Ponieważ respondent wskazał w pytaniu „radę pedagogiczną” to w wierszu odpowiadającym numerowi jego kwestionariusza (tutaj „1”) pod nagłówkiem „Pyt_2_rada” wpisujemy „1”. Następnie ankietowany nie wymienił dyrektora, jako osoby uczestniczącej w opracowaniu programu rozwoju placówki. Dlatego w kolumnie „Pyt_2_dyrektor” wprowadzono „2”. W kolumnie „Pyt_2_samorząd” wpisujemy też „1”. Według podobnego schematu kodujemy inne pytania kafetryjne.

Tabela 3. Jeden ze sposobów wprowadzenia w arkuszu programu MS Excel odpowiedzi respondentów na przykładowe pytanie wieloodpowiedziowe





Zapraszam do następnej części artykułu, w której będą kontynuowane treści związane z budową bazy danych w programie komputerowym MS Excel.

---