101. Pylica krzemowa - definicja, patogeneza, podział. Robbins str. 308
silicosis - choroba płuc spowodowana wdychaniem krystalicznego krzemu (kwarc, krystobalit, trydymit 1-5 mikrometrów - toksyczne i powodujące włóknienie), najczęściej u kamieniarzy, szlifierzy kamieni, piaskarzy, budowniczych tuneli, w wytwórniach szkła.
postaci i przebieg klin.-
ostra pylica krzemowa: w dużych stęż. krzemu, PRZEBIEG: szybki rozwój, nagle przyspieszony oddech, kaszel, sinica, niewydolność oddechowa. W ciągu kilku miesięcy od wystąpienia objawów prowadzi do bezdechu i zgonu, opisywno śmierć w ciągu 10 dni od ekspozycji. OBRAZ: nacieki zapalne w sródmiąższu i nagromadzenie w przestrzeniach pęcherzykowych białkowego płynu bogatego w surfaktant (siliscoproteinosis).
przewlekła pylica krzemowa (guzkowa) - po przewlekłej ekspozycji, tworzenie guzków: OBRAZ: we wczesnych okresach makroskopowo ledwo wyczuwalne palpacyjnie, blade lub ciemne(z węglem) stwardnienia w górnych płatach, mikroskopowo koncentryczne włókna kolagenowe w guzkach, moikroskop polaryzacyjny: dwujłomne kryształy krzemionki w centrum guzka, później zlane w kolagenowe blizny (PMF), miąższ uciśnięty bądź rozciągnięty - obraz plastra miodu, włóknienie węzłów chłonnychwnęki i opłucnej, wappnienie dookoła nich - obraz skorupy jaja, okres latencji długi, tym dłuższy im mniejsze narazenie. PRZEBIEG:Wykrywana podczas rutynowych badań radiologicznych u narażonych, bezobjawowa w tym czasie
pylica powikłana (PMF) zaawansowana pylica przewlekła , OBRAZ: guzki zlewają się w blizny > 2cm. PRZEBIEG: duszności w coraz mniejszych wysiłkach oznaką postępującego włóknienia. Chorzy mogą odczuwać ostre objawy tej choroby w postaci krótkiego oddechu, co utrudnia im lub wręcz uniemożliwia chodzenie nawet na krótkie odległości czy po schodach. Symptomy chorobowe rozwijają się nawet po ustaniu narażenia i są nieodwracalne. Chorzy stają się niezdolni do opuszczania domu lub są nawet zmuszeni leżeć w łóżku i często umierają z powodu zaburzeń pracy serca.
pylica powikłana : gruźlicą - podatność, bo upośledzona jest odporność komórkowa zwł. makrofagów, OBRAZ: martwica wewnątrz guzków pyliczogruźliczych
zespół Caplana - rzadko
rak płuca - wg. IARC jest związek z pylicą krzemową,bo krzem wytwarza WRT
102. Pylica azbestowa - definicja, postacie, morfologia, patogeneza, przebieg,
Robbins str. 309
asbestosis- choroba płuc, będąca wynikiem wieloletniego wdychiwania włókien azbestowych o mikroskopijnych rozmiarach (20-50 µm). Następuje zwłóknienie płuc, (=>zwężenie tętniczek płucnych, =>nadciśnienie płucne, => serce płucne=> niewyd. krąż. => zgon) często również i opłucnej, gdyż włókienka azbestu działają silnie drażniąco na drodze chemicznej i mechanicznej. Powikłaniem azbestozy jest często rak oskrzela (ryzyko ^ 5x) oraz międzybłoniak opłucnej (ryzyko ^ ok.1000x). Pylica azbestowa objawia się narastającą dusznością podczas wysiłku. Podczas osłuchiwania płuc stetoskopem, nad ich dolnymi polami słyszalne mogą być trzeszczenia. W diagnostyce choroby stosuje się RTG i TK HR klatki. W plwocinie można stwierdzić obecność ciałek azbestu, co potwierdza narażenie na azbest. Nie jest możliwe leczenie przyczyny pylicy azbestowej w momencie jej rozpoznania..
azbest powoduje: (również u członków rodzin narażonych): *zwłóknienie śródmiąższowe (asbestosis), *raka płuc, *ograniczone, rzadziej rozlane zwłóknienie opłucnej, *wysięk opłucnowy, *międzybłoniaka opłucnej i otrzewnej, *raka krtani (prawdopodobnie)
patogeneza: azbest ma włókna serpentynowe i amfiboliczne, większa jest szkodliwość prostych i sztywnych AMFIBOLI (łatwiej docierają głęboko), niż poskręcanych, elastycznych SERPENTYN (łatwiej usuwane), obie formy jednak stymulują włóknienie.
OBRAZ: włóknienie, nie do odróżnienia od innych rodzajów włóknienia oraz ciałka azbestowe - złotobrązowe wrzecionowate albo koralikowe pałeczki z przeźroczystym centrum (włókna azbestu pokryte materiałem białkowym zawierającym żelazo (ze sfagocytowanej przez makrofagi ferrytyny) rozpoczyna się w DOLNYCH partiach płuc. Płuco wygląda jak PLASTER MIODU, rzadziej opłucna trzewna jest pogrubiała „przypinająca” płuco do klatki i pojawia się wysięk. W opłucnej ściennej natomiast na PRZEDNIEJ i PRZEDNIO-BOCZNEJ powierzchni i POD KOPUŁAMI PRZEPONY tworzą się ograniczone płytki z gęsto upakowanego kolagenu, ze złogami wapnia.
103. Skutki zdrowotne palenia tytoniu, mech. działania składników dymu tytoniowego, palenie bierne tytoniu, Robbins str. 312
British Medi-cal Journal donosi, że palenie przez całe życie powoduje, iż mężczyzna palacz żyje krócej o 6.5 lat w po-równaniu z niepalącymi. „Oznacza to, że każdy papieros kosztuje go średnio 11 minut życia.” Wyrzeczenie się całego kartonu papierosów dałoby palaczowi dodatkowo półtora dnia życia, „czas wystarczający na lot dookoła świata, wysłuchanie opery Wagnera lub romantyczną noc poza domem”
skutki: rozedma, przewlekłe zapalenie oskrzeli, rak płuc(, miażdżyca, zawał, rak trzustki, rak pęcherza moczowego, rak przełyku, rak jamy ustnej, krtani, wrzód trawienny, wzrost ryzyka samoistnego poronienia, opóźnienie wenątrzmacicznego rozwoju płodu, wzrost ogólnego ryzyka zgonu (400 000 zgonów rocznie w USA)
przewlekłe zapalenie oskrzeli - drażniący wpływ na śluzówkę, wywoływanie zapalenia, prowokowanie do wydzielania śluzu,
rozedma - chemotaksja leukocytów, produkcja elastazy i uszkodzenie tkanki płucnej
raki - substancje smoliste z policyklicznymi węglowodorami są kancerogenami i promotorami nowotworzenia,
miażdżyca, zawał, zminiejszenie progu dla migotania przedsionków - zwiększenie agregacji płytek, zmniejszanie dostawy tlenu do mięśnia sercowego, przez łączenie tlenku węgla z Hb
subst. smoliste i policykliczne węglowodory aromat., benzopiren, nitrozaminy- rakotwórcze nikotyna - działanie pobudzające i depresyjne, promocyjne dla nowotworów fenol - promocyjnie dla nowotworów i drażniąco na błony śluzowe tlenek węgla - zaburzenie transportu tlenu przez Hb formaldehyd, tlenki azotu-toksyczne dla układu rzęskowego nabł.oskrzeli,drażniące nabłonek
palenie bierne - rak płuc - ^ryzyka raka płuc 1,3 x (ok. 3000 zgonów rocznie w USA), wzrost ryzyka zachorowania na miażdzycę i zawał (30- 60 000 zgonów rocznie w USA), u dzieci wzrost zachorowań na astmę i choroby ukł. oddechowego
104. Uszkodzenie chemiczne - patomechanizm, parametry opisujace, Robbins, 313 str.
wdychaniem spożycie, wstrzyknięcie, wchłanianie przez skórę
leki, alkohol, narkotyki, środki czyszczące, gazy toksyczne (73% doustnie)
90% zatruć przypadkowych, 10% celowych, 61% dotyczy dzieci <6r.ż.(środki czyszczące, kosmetyki, preparaty uprawy roślin, leki -2%- znieczulające)
opis: dawka, metaboliczna konwersja (cały ciężar przejmuje wątroba), miejsce absorbcji, akumulacji i wydalania, aminoglikozydy (w endolimfie i perylimfie ucha wewnętrznego i korze nerek), zmienność osobnicza (szybciej rozwinie się toczeń po lekowy u osób z wolniejszą acetylacją hydralazyny - leku na nadciśnienie), zdolność substancji do wywoływania reakcji immunologicznych(np. penicylina), transmisja infekcji podaczas parenteralnego podawania (HBV, HCV, HIV)
105. Uszkodzenia narządowe wywołane przez egzogenne estrogeny, Robbins str. 314
HTZ (HRT hormone replacement therapy) po menopauzie - estrogeny z dodatkiem lub bez progestagenów, w uderzeniach gorąca lub w osteoporozie pomenopauzalnej i w zmniejszaniu ryzyka ataku serca.
rak endometrium- wzrost ryzyka, po 5 latach- 3-5x, po 10 latach- 10x prawdopodobnie raka piersi- zwłaszcza w terapii skojarzonej, bad. trwają zakrzepica- zwł. gdy duże dawki, unieruchomienie, mutacje czynnika V, bądź protrombiny choroby sercowo naczyniowe- zmniejszają ryzyko zawału, udaru, zwiększaja frakcję HDL
Skutki nadmiaru estrogenów
zaburzenia miesiączkowania
zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia zakrzepów i zatorów
nadmierny przerost błony śluzowej macicy
obrzęki, nadmierny zastój wody i jonów Na+
przyrost masy ciała
powiększenie piersi
zaburzenia funkcji wątroby, kamica dróg żółciowych, żółtaczka
napady migreny
nudności, wymioty,złe samopoczucie
106. Szkodliwości zdrowotne spowodowne stosowaniem doustnych środków antykoncepcyjnych, Robbins str. 314
syntetyczny estradiol, z lub bez progestagenami, same progestageny
zmniejszenie ryzyka: rak endometrium, rak jajnika - prawdopodobnie działanie ochronne
wzrost ryzyka: raka piersi u kobiet genetycznie obciążonych mutacją BRCA, lub u których wystąpił już rak piersi, lub też wystąpił on w rodzinie, zakrzepica żylna, zator tętnicy płucnej - ze względu na wpływ na syntetyzowanie w wątrobie czynników krzpnięcia- wzrost ryzyka 3- 6 krotne zwłaszcza u kobiet z mutacją Leiden (czynnika V), nadciśnienie - wzrost ryzyka, choroby sercowo-naczyniowe - z powodu progestagenów zwiększają ryzyko miażdżycy u kobiet palących zwłaszcza, gruczolak wątroby - udokumentowany związek zwłaszcza u starszych kobiet z długotrwałą ekspozycją , kamica pęcherzyka żółciowego - leki starszej generacji.
107. Szkodliwości zdrowotne spowodowane stosowaniem NLPZ (pochodnych ASA), Robbins str. 316
Acetaminofen - aktywny metabolit fenacetyny 0,5g zwykła dawka, 15-25g dawka toksyczna, lek więc w miarę bezpieczny, objawy zatrucia to:nudności, wymioty, biegunka, czasem wstrząs, niewydolność wątroby z centrolobularną martwicą, rzadziejuszkodzenie nerek i mięśnia sercowego., mieszanka z ASA może prowadzic do martwicy brodawek nerkowych - nefropatia analgetyczna
Aspiryna - 325 mg przedawkowanie, próba samobójcza. Początkowo rozwija się zasadowica oddechowa, następnie kwasica metaboliczna, która często kończy się zejściem śmiertelnym, zanim ujawnią się zmiany morfologiczne. 2-4 g dla dzieci i 10-30 g dla dorosłych może być już śmiertelne, choć zdażały się przeżycia po dawkach 5 krotnie wiekszych. Przewlekłe zatrucie aspiryną (salicynizm) - 3g dziennie 9konieczne w przewlekłych chorobach zapalnych) objawia się bólami zawrotami głowy, sennością, nudnościami, wymiotmi, biegunką, splątanie i śpiączka. Zmiany moerfologiczne to: ostre nadżerkowe zapalenie żołądka -gastritis erosiva (ulega samowyleczeniu lub krwawi i prowadzi do rozwoju wrzodu), skłonność do krwawień, petechie na skórze i w narządach (acetylacja COX i blok syntezy TXA2)