Strategie zwalczania pryszczycy
-Zwalczana z urzędu
-Jak najszybszy ubój źródeł zakażenia
-Czasem też zwierząt wokół
-Unieszkodliwienie zwłok
-Izolacja ognisk choroby
-Dezynfekcja
Szczepienia Bez szczepie
Profilaktycz Z konieczności
(„pierścieniowe”): 2 km wokół ogniska i ubój
Powody „polityki nieszczepienia” przeciw pryszczycy w UE
-Zagrożenie przy produkcji i stosowaniu szczepionki
-Ograniczona skuteczność u bydła, a zwłaszcza u świń
-Trudności odróżnienia nosicieli od zwierząt szczepionych
-Więc wszystkie sero(+) są podejrzane o zakażenie
-Koszty (szczepionki, szczepień, rejestracji, nadzoru itp.)
-Starty eksportu, bo najlepsi importerzy żądają statusu kraju wolnego od pryszczycy
-Bez szczepień odzyskanie tego statusu po 3 m-cach od wybicia ostatniego oraz udokumentowanie sero(-)
-Jeśli szczepiono - to dopiero po 12 m-cach (o ile sero(-)!)
-A jeśli szczepiono i nie wybijano - dopiero po 24 m-ach
-Więc polityka „nieszczepienia profilaktycznego” sprawdziła się
-Rok 2001 tej oceny nie zmienił
-Szczepionki dziś lepsze, ale nadal niedoskonałe (choć już po tygodniu odporność)
-Potrzeba szczepionki markerowej lub
-Innego odróżniania szczepionych od zakażonych (inne epitopy komórek B u zakażonych?)
Obecne zwalczanie pryszczycy w UE
-Od 1983-92 żadnych szczepień profilaktycznych, bo długotrwałe wstrzymanie eksportu (koszty!)
-Tylko wybijanie źródeł, izolacja, dezynfekcja
-Dążenie do „regionalizacji”
-Diagnostyczne zaplecze laboratoryjne
-Zespoły doradców
-Szkolenia i instrukcje postępowania przy podejrzeniu
-Środki finansowe i sprzęt w pogotowiu
-Ale też utrzymywanie rezerw szczepionek na różne typy i 2001 rok potwierdził sens szczepień interwencyjnych („Tłumiących”)
-Cel: UE wolna od zarazka pryszczycy
-I zapobieganie zamiast immunoprofilaktyki
-Więc nadzór na granicach nad importem
Enzootyczna białaczka bydła (EBB)
-Przewlekłe, dożywotnie zakażenie wirusowe bydła
-Zazwyczaj subkliniczne (dopasowanie ewolucyjne)
-Rzadko nowotworowe
-Szeroko rozpowszechnione na całym świecie (też Polska)
-Zwalczone tylko w niektórych krajach (bariera handlu!)
-W Polsce zwalczana z urzędu od lat 80-tych
-Też w UE (OIE - lista B)
Występowanie
-W Danii, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Czechach - zwalczone
-Dużo w krajach tropikalnych (owady?)
-W USA 20% bydła mlecznego i 10% mięsnego zakażonego
-Zwykle w kraju - do kilku % bydła zakażonego
-Ale w pewnych stadach do kilkudziesięciu % (jatrogennie?)
W Polsce
-(Zachód) w latach 80-tych stada w 10-90% zakażone
-Do 1990 tylko inwentaryzacja białaczki w wybranych oborach
-Potem tworzenie obór białaczkowych lub wybijanie
-Ale mało konsekwentnie
-Więc % zakażonych spada, ale nadal białaczka jest
Znaczenie
-Restrykcje importowe bydła zakażonego i pewnych produktów
-Utrudnienie obrotu w kraju
-Obniżona mleczność i płodność niektórych stad zakażonych
-Sporadycznie guzy = upadki i brakowanie (i straty mięsa)
-Natomiast nie ma znaczenia u innych gatunków niż bydło
Właściwości wirusa (Bovine Leukemia Virus - BLV)
-Rodzaj Deltaretrovirus, rodzina Reoviridae
-Szybko inaktywowany przez rozpuszczalniki organiczne, środki dezynfekcyjne, ciepło, też pasteryzację
-Dość szybko ginie poza organizmem (56°C - 30 min)
-Białko p24 rdzenia - niezmienne (diagnostyka serologiczna)
-gp51 otoczki stymuluje odporność, ale mutacje punktowe
-Podobny biochemicznie, biofizycznie, genetycznie i częściowo antygenowo do innych wirusów białaczki ssaków typu C
-Słaby potencjał onkogenny (brak własnego onkogenu)
-Namnaża się w hodowlach komórkowych bydła i owiec
-Zakaża bydło (sporadycznie owce, kozy - też guzy u nich)
-Niegroźny dla innych gatunków i ludzi
-Nie stwierdzono u ludzi ani wirusa, ani przeciwciał, a krwią ludzi z białaczką nie udało się zakazić cieląt
Drogi szerzenia
-Rezerwuar - bydło (owce i kozy nie mają znaczenia)
-Ale ono wolnego wirusa uwalnia niewiele
-Gros jego (uwalniania) to prowirus w limfocytach
-Więc przeniesienie limfocytów s.c., i.m., i.v., p.o., i.p., donosowo, domacicznie - wszelakie
-Wystarczy 2500 limfocytów (1/100 kropli krwi!!)
-Więc najczęściej krew - transfuzje, rektalnie, igły, narzędzia, dekornuacje, kolczykowanie, tatuaż, korekcja racic, owady itp.
-Śródmacicznie rzadko (do kilka-kilkanaście % płodów)
-Dużo limfocytów w siarze, ale przeciwciała więc małe znaczenie
-Nasienie, mleko, ślina itp. - małe znaczenie (chyba, że z krwią!)
-Szerzy się dość wolno w stadzie
-Wymaga długiego i ścisłego kontaktu, więc różny % zakażeń
Patogeneza i odporność
-Namnaża się i dożywotnio bytuje głównie w limfocytach B
-Wbudowany jako prowirus w genomie
-Przeciwciała po 1-3 m-ach
-I są dożywotnio (choć ich spadek np. okołoporodowy)
-Ale one nie mogą uwolnić od zakażenia
-Jednak hamują proces chorobowy, więc bezobjawowo lub:
-30-50% długotrwała limfocytoza bez innych objawów
-Sporadycznie chłoniakomięsaki u starszych niż 3-5 lat (śledziona, wątroba, nerki, przewód pokarmowy, serce, rdzeń): powiększenie węzłów chłonnych (węzłowica), objawy zależne od lokalizacji - brak apetytu, niestrawność, wzdęcia, zaburzenia ruchu itp.
-To = brakowanie lub sporadyczne nagłe upadki (pęknięcie śledzion)
-Lub częściej przypadkowe rozpoznania (rzeźnia, jałowość)
-U bydła zdarzają się chłoniakomięsaki niezakaźne, zwłaszcza u cieląt (ewentualnie do 3 lat) w grasicy i skórze lub rozsiane
Możliwości diagnostyki przyżyciowej
-Klinicznie tylko „węzłowica” (też rektalnie - śledziona)
-Hematologia zawodna (dominują postacie aleukemiczne)
-Wykrycie wirusa (IF, PCR, test syncytialny) rzadko potrzebne
-Bo serologia jest bardzo wiarygodna:
---Immunodyfuzja w żelu, ELISA, inne
---Ale to u starszych niż 6 m-cy
---Nie okres okołoporodowy (4-3 tyg. przed i 3-5 dni po)
---Wykrywanie przeciwciał w mleku - tańsze pobieranie, tańsze badanie, brak zakażeń jatrogennych, brak strat mleczności od stresu, ale problem krów zasuszonych
Strategie zwalczania
-Infekcja dożywotnia
-Nie do wyleczenia
-Więc uwalnianie stad metodami
---„Badanie (co 2-3 m-ce) - ubój”
---„Badanie - segregacja”
---„Badanie - odchowywanie (-) cieląt od (+) krów”
---I potem okresowe kontrole serologiczne (co 3 lata)
---I nadzór nad bydłem wprowadzanym
---I higiena zabiegów krwawych
--I zwalczanie owadów
-Profilaktyka
---Brak szczepionek
---Więc higiena obrotu i zabiegów
Od 1991 roku w UE zakaz szczepień profilaktycznych
Rejony o podobnym statusie epidemiologicznym
Epi32-03
- 1 -