STOPA PROCENTOWA CENĄ PIENIĄDZA

Pieniądz jak każde dobro ma swą wartość, którą wyraża jego cena - stopa procentowa, która podlega wahaniom w czasie ( spowodowane jest to zjawiskiem aprecjacji i deprecjacji pieniądza pod wpływem zmian cen towarów i usług).

Cena wykorzystania pieniądza przedstawiana jest w postaci stopy procentowej

( odsetek). Obejmuje ona wynagrodzenie wierzyciela nie tylko za czas oczekiwania na wzrost należności ( wkład bankowy, lokaty), ale uwzględnia także koszt ryzyka, jakie łączy się z możliwością czasowej lub ostatecznej niewypłacalności dłużnika, oraz koszt unieruchomienia kapitału. Wynagrodzenie wierzyciela powinno uwzględniać m.in. utrzymanie realnej wartości pieniądza, stopa odsetek powinna przekraczać stopę inflacji.

Wartość pieniądza jest zmienna w czasie nie tylko pod wpływem procesów inflacyjnych lub deflacyjnych. Jeżeli przyjąć, iż procesy takie nie występują, to i tak pieniądz stojący aktualnie do dyspozycji w formie gotówki ma większą wartość dla posiadacza niż analogiczna jego suma zainkasowana w przyszłości. Taki pieniądz może być już obecnie wykorzystany na działalność gospodarczą, dającą szansę zysków. Pieniądz, który zostanie zainkasowany w przyszłości, jest przez pewien czas zamrożony. Im dłuższy czas zamrożenia pieniądza tym mniejsza jest jego aktualna wartość.

Poziom stopy procentowej - podobnie jak i ceny towarów oraz usług ulega wahaniom w czasie. Na jej wysokość wpływa inflacja. Wysokość stopy procentowej w istotniej mierze zależy od podaży i popytu na pożyczki.

Czynniki wpływające na wysokość stopy procentowej

Rodzaje stóp procentowych

Stopa procentowa nominalna - to stopa oprocentowania przyjęta w okresie bazowym, najczęściej jest to okres jednego roku; nie uwzględnia ona skutków kapitalizacji odsetek.

Stopa procentowa realna - to stopa oprocentowania nominalna skorygowana o skutki inflacji. Realna stopa procentowa umożliwia ustalenie rzeczywistych przychodów z kapitałów (u wierzyciela) oraz kosztów ich wykorzystania ( u dłużników), jakie występują po wyeliminowaniu skutków inflacji.

Wielkość realnej stopy procentowej można określić na podstawie wzoru:

(d-i)100

dr =

100+i

Gdzie:

dr - realna stopa procentowa,

d - nominalna stopa procentowa

i - stopa inflacji

Stopa procentowa efektywna - to stopa oprocentowania nominalna skorygowana o skutki rozliczeń podatkowych i inne koszty.

Efektywna roczna stopa procentowa

Efektywna roczna stopa procentowa, czyli rzeczywisty równoważny koszt pożyczki, jest uzależniona od nominalnej stopy procentowej oraz okresów, w jakich następuje kapitalizacja odsetek, tj. od częstotliwości kapitalizacji.

Wzory na efektywną równoważną stopę procentową są następujące:

r_ef =

r_ef =

r_ef =
r_nom x (1 - T)

r_ef - efektywne równoważne oprocentowanie roczne,

r_nom - nominalne oprocentowanie roczne,

m - liczba kapitalizacji w ciągu roku,

n - liczba okresów

FV - wartość przyszła strumieni pieniężnych,

PV - wartość obecna strumieni pieniężnych

T - stopa podatku dochodowego

Operacje pieniężne mogą dotyczyć dłuższych lub krótszych okresów. Dlatego można wyróżnić :

Stopy procentowe krótkoterminowe - dotyczące lokat i kredyt na okres nie przekraczający jednego roku; ulegają one częstym okresowym wahaniom, a ich poziom niekiedy kształtuje się poniżej poziomu inflacji.

Stopy procentowe długoterminowe - występujące w przypadku lokat i kredytów na okresy przekraczające jeden rok. Kształtują się na wyższym poziomie niż stóp krótkoterminowych i pokrywają z nadwyżką stopę inflacji.

Ze względu na zmienność w czasie wyodrębnia się :

Stopy procentowe stałe - których wysokość nie ulega w ogóle zmianie w czasie trwania umowy o lokatę lub pożyczkę.

Stopy procentowe zmienne - jeżeli w czasie trwania lokaty lub pożyczki stopa procentowa ulega aktualizacji w zależności od jej zmian na rynku pieniężnym.

W obu przypadkach występuje określone ryzyko. W przypadku wyznaczenia stałej stopy procentowej, to w przypadku niższej rynkowej , korzyść przypada właścicielowi lokaty a stratę ponosi kredytobiorca. W przypadku wzrostu stopy rynkowej kredytobiorca jest w korzystniejszej sytuacji kosztem kredytodawcy.

Czynniki wpływające na wysokość stopy procentowej

Inflacja

Wynagrodzenie właściciela kapitału

Ryzyko lokaty

Koszt unieruchomienia kapitału

Dochód właściciela kapitału

Koszt kredytobiorcy

Krótkoterminowa

Długoterminowa

Nominalna

Realna

Efektywna

Stała

Zmienna

Stopa procentowa

---