Rodzice w pracy szkoły
I Współpraca szkoły z rodziną w realizacji zadań opiekuńczo-wychowawczych szkoły.
Rodzice i nauczyciele codziennie doświadczają szkolnej rzeczywistości, choć często na dwóch bardzo odmiennych i odległych obszarach. Sama szkoła jest niekiedy swoistą barierą dzielącą te obszary. Zapomina się też o tym, że edukacja szkolna to także sprawa rodziców. To właśnie rodzice przeżywają codziennie w domu sukcesy i porażki szkolne swoich dzieci. Na co dzień też doświadczają skuteczności poczynań edukacyjnych szkoły.
Z punktu widzenia szkoły rodziców można "sklasyfikować" w następujący sposób:
- Rodzic jako kłopot.
Jest to albo intruz ingerujący w życie szkoły, albo zachowuje nonszalancki stosunek do swoich dzieci i szkoły, albo pozostaje biernym obserwatorem.
- Rodzic jako policjant.
Taki rodzic dyktuje warunki nauczycielom i innym rodzicom i w konsekwencji udaremnia lub ogranicza rozwój aktywności.
- Rodzice jako profesjonalna pomoc.
Rodziców przestaje się traktować jako kłopot, a wspólnym doświadczeniem rodziców i nauczycieli staje się odpowiedzialność.
- Rodzice jako przedszkolni nauczyciele.
Przez pierwsze lata życia dziecka jego edukacja jest domeną rodziców. Rodzice uczą dziecko tego, co powinno umieć, zanim pójdzie do szkoły.
Efektywna współpraca nauczycieli z rodzicami warunkuje jakość życia szkolnego. Ważne jest przełamanie istniejących podziałów dom-szkoła na rzecz rozwijania i wzbogacania doświadczeń tych dwóch środowisk.
Treść i rodzaj oczekiwań rodziców wobec szkoły można sklasyfikować w następujących grupach:
- oczekiwania wobec nauczyciela: powinna to być osoba mająca solidne przygotowanie merytoryczne do pracy, osoba potrafiąca rozwiązywać problemy dziecka, będąca dla niego autorytetem;
- oczekiwania wobec szkoły: dotyczą warunków życia dziecka w szkole czyli, zagwarantuje dziecku poczucie bezpieczeństwa, zapewni wszechstronny rozwój, zagwarantuje odpowiednią jakość edukacyjną decydującą o powodzeniu dziecka w dalszych etapach kształcenia;
- oczekiwania co do bazy szkolnej: wyposażenie sal dydaktycznych, liczebność dzieci w klasie, racjonalne zaplanowanie tygodnia pracy dziecka, zagwarantowanie opieki medycznej;
- oczekiwania dotyczące relacji nauczyciela z dzieckiem: akceptacja dziecka, wymagania dostosowane do możliwości dziecka, stwarzanie atmosfery tolerancji i wzajemnego zaufania, indywidualne i konsekwentne egzekwowanie wymagań w stosunku do wszystkich dzieci.
- Oczekiwania dotyczące kontaktowania się rodziców z nauczycielami: rzetelna informacja o dziecku, zaznajomienie z planem pracy nauczyciela, przedstawienie ofert programowych, przekazywanie informacji o wydarzeniach w życiu klasy i szkoły.
W relacjach z rodzicami nauczyciel też mają swoje oczekiwania, które dotyczą:
- otwartej szczerej komunikacji nauczyciel-rodzic w sprawach problemów dziecka w szkole i rodzinie;
- obiektywnego ukazywania przez rodziców sytuacji dziecka w domu oraz problemów szkolnych sygnalizowanych przez dziecko;
- systematycznego kontaktowania się rodziców oraz stałego zainteresowania tym, co dzieje się na co dzień w życiu dziecka, w szkole i w domu;
- informacji na temat swojej osoby, akceptacji osoby nauczyciela przez dziecko i rodziców;
- aprobaty przez rodziców nauczyciela jako dydaktyka i wychowawcy oraz dostrzegania jego codziennego trudu.
Ważny jest też udział rodziców w organizowaniu życia dziecka w szkole. Nauczyciele oczekują od rodziców przejawiania zainteresowania tym, co się dzieje w klasie i szkole. Ważne dla nich też jest, aby rodzice potrafili dostrzegać zmiany w dziecku, doceniać te zmiany oraz cieszyć się z czynionych przez nie postępów. Rodzice i nauczyciele wspólnie powinni ponosić odpowiedzialność za dziecko i jego rozwój.
Pierwsze zetknięcie się dziecka z życiem społecznym w przedszkolu czy szkole poprzedzone jest oddziaływaniem wychowawczym i poznawczym jego pierwszych nauczycieli-rodziców. Przedszkole a następnie szkoła muszą nie tylko pogłębiać i rozwijać wpływy domu rodzicielskiego, ale nieustannie czerpać z doświadczenia osób emocjonalnie najbliższych dziecku. Rodzina formułuje psychikę dziecka, daje pierwszą wiedzę o życiu i świecie, wpaja zasady moralne, rozbudza uczucia i kształtuje wyobraźnię. W pełnieniu tych obowiązków szkoła winna udzielać rodzinie wszechstronnej pomocy. W szkole i w nauczycielach rodzice znajdować powinni najbliższych pomocników, sojuszników i przyjaciół. Należy pamiętać o tym, że to współdziałanie powinno opierać się na zaufaniu, życzliwości i wzajemnym szacunku.
Ta współpraca powinna dotyczyć:
1. Wzajemnej wymiany informacji o uczniu- zapoznanie rodziców z programem pracy szkoły, postępami uczniów w nauce, zachowanie się w grupie rówieśniczej, z charakterystycznymi trudnościami rozwojowymi, jego zainteresowaniach i trudnościach wychowawczych.
2. Zapoznanie rodziców z systemem oceniania, z zestawem wymagań dydaktycznych i wychowawczych, ustalenie sposobów likwidowania braków lub odchyleń od normy, przeciwdziałanie trudnościom wychowawczym.
3. Pozyskiwanie przez szkołę pomocy rodziców w organizowaniu i przygotowywaniu imprez i wycieczek, gdzie rodzice uczestniczą jako opiekunowie dzieci.
4. Upowszechnianie wśród rodziców kultury pedagogicznej, które odbywa się w czasie prowadzonych "wywiadówek" (okresowych, śródokresowych).
5. Zachęcanie rodziców do współdziałania ze szkołą w zakresie spraw opiekuńczo-wychowawczych we wszystkich możliwych formach organizacyjnych.
6. Stworzenie rodzicom dogodnych terminów spotkań dla systematycznych kontaktów z poszczególnymi nauczycielami. Stała forma spotkań z rodzicami w ustalonych godzinach oraz w każdej chwili, gdy sprawa tego wymaga ze strony szkoły lub domu rodzinnego.
II. Oczekiwania rodziców wobec szkoły.
Z rodzicami uczniów konieczna jest nauczycielska współpraca dla dobra ich dzieci, dla dobrego wychowania i kształcenia.
Większość rodziców zachowuje bierną postawę wobec współpracy ze szkołą, a wielu przychodzi do szkoły z niechęcią i lękiem.
Szkoła aby mieć szansę na dobre wychowanie ucznia, na jego rozwój i pielęgnowanie wartości ogólnoludzkich, by mieć szansę na autorytet musi znaleźć płaszczyznę porozumienia z rodzicami, musi zdobyć zaufanie rodziców, przezwyciężyć ich niechęć i bierność. Zreformowana szkoła stawia nauczyciela w innej roli i o wiele więcej od niego wymaga. Nauczyciela niosąc nowe metody pracy, przyczyniają się do powstania wielu pozytywnych wartości. Wpływają bowiem na swój i ucznia rozwój. Uczniowie stają się współtwórcami zajęć i nawiązuje się pomiędzy nimi i nauczycielem lepszy kontakt. Jednak nie mniejszą rolę w wychowaniu i kształceniu odgrywają rodzice. Nauczyciela muszą bardzo dużo zrobić, aby pomóc rodzicom to zrozumieć, pomóc włączyć się w życie szkoły.
W kontaktach rodziców ze szkołą stroną aktywniejszą powinien być nauczyciel. Poglądy pedagogiczne rodziców wynikają często z ich mglistych uczniowskich wspomnień. Zadaniem szkoły jest ich przekonanie, że oddają dziecko w ręce profesjonalistów.
Cechy dobrej szkoły:
1. Informowanie rodziców o ich organizacyjno-prawnych możliwościach wpływu na warunki szkolnej edukacji dzieci.
2. Dostrzeganie w rodzicach naturalnych sprzymierzeńców w pracy podejmowanej z ich dziećmi.
3. Docenianie wszelkich przejawów współuczestnictwa rodziców w procesie szkolnej edukacji dzieci.
4.Umożliwianie rodzicom dokonywania wyborów, współdecydowania o wszelkich sprawach dotyczących dziecka w szkole.
5.Wzajemne pobudzanie rozwoju i entuzjazmu rodziców i nauczycieli w toku ich współuczestnictwa w procesie edukacji dzieci.
6.Tendencja do dzielenia odpowiedzialności za kształt tego współuczestnictwa (współodpowiedzialność).
Płaszczyzną realizacji tych zadań jest poszanowanie praw człowieka i obywatela, dziecka w rodzinie. Rozwijająca się w Polsce demokracja pozwala snuć pomyślne prognozy dla uczniów, rodziców i nauczycieli, wspólnie tworzących szkoły dobre- na miarę swoich oczekiwań, twórczych pomysłów i entuzjazmu we współdziałaniu. Budowanie codzienności szkół można uznać za twórczy akt, obywatelskie spełnienie, a także postawę poczucia radości i satysfakcji.
Odejście od systemu przedmiotowo-lekcyjnego na rzecz systemu zintegrowanego spowodowało wiele radykalnych zmian w codziennym życiu szkolnym. W sposób zasadniczy zmieniła się całkowicie organizacja procesu uczenia się dziecka i nauczyciela. Toteż każdy dzień w szkole przynosi wszystkim uczestnikom procesu edukacyjnego wiele nowych doświadczeń. Przeprowadzone badania wskazują wśród rodziców na wyraźne preferencje takiego sposobu pracy w klasach niższych. 82% badanych rodziców pozytywnie oceniło nowy sposób pracy w klasie swego dziecka. Wyrażając swe opinie, szczególną uwagę zwrócili na stosunek dziecka do szkoły. Podkreślali, iż dzieci bardzo chętnie, bez napięć, lęków, obaw uczęszczają na zajęcia, przejawiają zainteresowanie tym, co się dzieje w klasie, ciekawe są czekających ich w szkole zadań. W wyrażanych przez rodziców opiniach nie było zupełnie zgodności co do wpływu koncepcji nauczania zintegrowanego na motywację ich dzieci do nauki- 15% uważało, że ten styl pracy mniej mobilizuje dziecko do podejmowania wysiłku szkolnego. Tyleż samo rodziców było odmiennego zdania. Niewielu rodziców (8,3%) nie potrafiło się ustosunkować się do tej propozycji, tłumacząc się nikłym stopniem znajomości istoty problemu.
Pełnienie przez szkoły zadań wychowawczych staje się coraz trudniejsze. Nauczyciela twierdzą, że współczesna szkoła stoi wobec kryzysu wychowawczego. Rodzina i szkoła coraz słabiej oddziałują na uczniów, a coraz większe znaczenie zyskują rówieśnicy i media. Nauczyciele odczuwają obniżenie prestiżu swej profesji. Czynnikiem ważnym, powodującym frustrację wśród nauczycieli jest dyskurs o uspołecznieniu szkoły , przyzwalający rodzicom dokonywać oceny pracy szkoły, wpływać na obsadę nauczycieli oraz stosowane przez nich metody wychowawcze itp. Brak akceptacji "obecności" rodziców w szkole wynika z faktu, że nauczyciele boją się utraty władzy. Możliwość zwiększenia wpływu rodziców zdecydowanie odrzucają nauczyciele z dużych miast.
Jednak każdej szkole powinno zależeć na tym, aby rodzice zechcieli konstruktywnie włączyć się w jej życie. Nauczyciele muszą chcieć (i umieć) nawiązać dobre kontakty z rodzicami swoich uczniów. Dobre wzajemne relacje będą wtedy, gdy działania nauczycieli będą przezroczyste, czytelne dla rodziców, gdy nauczyciele będą często zapraszać rodziców do szkoły, do udziału w różnych imprezach itp.