Cezary Golędzinowski
Studia stacjonarne I stopnia
Temat ekspercki : Misje petersberskie a bezpieczeństwo międzynarodowe
Celem mojej pracy jest przedstawienie wpływu jednego ze środków prowadzonej przez Unię Europejskiej polityki bezpieczeństwa jakim są misje petersberskie na stan bezpieczeństwa międzynarodowego.
Misje (zadania) petersberskie to działania podejmowane w celu ratowania, prowadzenia operacji pokojowych oraz wymuszania pokoju w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej. Wbrew pozorom pierwsze misje petersberskie zostały ustanowione w ramach nieistniejącej obecnie organizacji międzynarodowej - Unii Zachodnioeuropejskiej (UZE), a dokładniej na mocy decyzji Rady Ministerialnej UZE z dnia 19 czerwca 1992 r. Był to rodzaj operacji, który podobnie jak w przypadku prowadzonych przez NATO operacji out of area wychodziły poza opisany w traktatach terytorium. Początkowo zadania petersberskie zostały sformułowane bez dokładnego określenia, w jakim regionie świata UZE może interweniować. Warto zauważyć, że głównym zadaniem prowadzenia misji petersburskich jest ukierunkowanie działań na promowanie rządów prawa oraz demokracji, niejednokrotnie opieranie swoich działań na mandacie Rady Bezpieczeństwa ONZ oraz często wykorzystywanie zasobów NATO jako bez wątpienia jednego z najważniejszych regionalnych sojuszów zapewniających bezpieczeństwo całej przestrzeni euroatlantyckiej.
Misje petersberskie można podzielić na misje militarne oraz cywilne.
Pierwszą operacją w historii Unii Europejskiej była operacja Concordia - prowadzona była na terytorium Macedonii na mocy decyzji Rady UE z 27 stycznia 2003 r. Była to operacja prowadzona na podstawie rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1317. Głównym zadaniem sił UE działających pod kryptonimem EUROFOR było prowadzenie patroli oraz zapewnianie bezpieczeństwa na niespokojnej granicy macedońsko-albańskiej. W składa tej operacji wchodziło około 400 żołnierzy pochodzących z 13 państw należących do Unii Europejskiej oraz 14 innych państw. W początkowych założeniach misja miała trwać tylko 6 miesięcy, jednak na prośbę zainteresowanych władz macedońskich, które wcześniej poprosiły Sekretarza Generalnego ONZ o podjęcie działań, misja została przedłużona do 15 grudnia 2003 r., a następnie została zamieniona na policyjną akcję Proxima.
Innym przykładem podejmowania działań tym razem poza Europą było przeprowadzenie misji Artemis. Była prowadzona w Demokratycznej Republice Konga na podstawie rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1484 z dnia 30 maja 2003 r. Ponad 2 tysiące żołnierzy, znajdujących się pod wspólnym francuskim dowództwem zostało rozmieszczonych w południowo-wschodniej części tego kraju w prowincji Ituri, gdzie dochodziło do przypadków masowego łamania podstawowych praw i wolności człowieka. Dodatkowo w tym regionie od kilkunastu lat były prowadzone walki głównie na tle etnicznym, które mogły doprowadzić do przeniesienia się tych walk na obszar całego państwa, a w konsekwencji doprowadzić do upadku państwa.. Podstawowym i najważniejszym celem wspomnianej operacji było zapewnienie bezpieczeństwa w obozach dla uchodźców oraz obrona najważniejszego pod względem strategicznym lotniska znajdującego się w stolicy prowincji - Buri. Była to pierwsza misja prowadzona przez UE poza Europą, która pokazała jak duże znaczenie ma dla Unii Europejskiej prowadzenie działalności pokojowej na kontynencie afrykańskim.
Kolejnym przykładem zaangażowania Unii Europejskiej była operacja o kryptonimie Althea, prowadzona na terytorium Bośni i Hercegowinie od 2004 r. Głównym celem prowadzonej operacji było zapewnienie bezpieczeństwa, zapobieganie ponownej eskalacji przemocy w tym trudnym oraz doświadczonym w latach 90. XX wieku obszarze, gdzie nacjonalizmy pokazały swoje straszne oblicze. Niezwykle ważnym dla tego obszaru było zapewnienie odpowiedniego przestrzegania podjętych porozumień. Jest to największa oraz najbardziej rozbudowana akcji prowadzona do tej pory przez siły Unii Europejskiej, w której bierze udział prawie 7 tysięcy żołnierzy z ponad 30 państw.
Dobitnym przykładem prowadzenia walki z terroryzmem jako jednym z celów Unii Europejskiej jest podjęta pod koniec 2008 r. misja Atlanta - misja morska prowadzona w oparciu o liczne rezolucje Zgromadzenia Ogólnego ONZ związanych z problem walki z piractwem u wybrzeży Somalii, która dodatkowym celem było zapewnienie bezpieczeństwa na morskich szlakach komunikacyjnych.
Oprócz wymienionych misji petersburskich Unia Europejska prowadziła również i inne misje - wśród nich należy wymienić chociażby misje prowadzone na terytorium Bałkanów - takie jak chociażby Proxima oraz EUPAT w Macedonii. Dodatkowo kolejnym kierunkiem zainteresowania Unii Europejskiej w zapewnienie bezpieczeństwa międzynarodowego jest obszar Bliskiego Wschodu. . W czasie trwania blisko trzyletniej misji rozpoczętej w styczniu 2006 r. o kryptonimie EUPOL-COPPS (misja o charakterze policyjnym) doszło do siłowego wsparcia palestyńskiej policji, koordynowania międzynarodowej pomocy dla policji palestyńskiej oraz doradzaniu władzom palestyńskim oraz również wzmocnienie rządów prawa. W skład tej policyjnej misji wchodziło zaledwie 60 pracowników delegowanych z 20 państw członkowskich UE.
Wszystkie wymienione misje prowadzone przez Unię Europejską zdają się pokazywać ciągłe zaangażowanie ze strony Unii Europejskiej pragnącej być głównym aktorem stosunków międzynarodowych oraz wskazywać na fakt, że po okresie zimnowojennej rywalizacji Unia Europejska poprzez wzmacnianie Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony chciała usamodzielnić się od NATO i stworzyć jeden z filarów europejskiej obrony, która będzie niezależna od Stanów Zjednoczonych. Jednak bez wątpienia najważniejszym źródłem bezpieczeństwa międzynarodowego na obszarze całej Europy był i pozostanie Sojusz Północnoatlantycki.
BIBLIOGRAFIA:
- R. Zięba „Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie” Warszawa 2008,
- R. Zięba „Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej” Warszawa 2007
- R. Zięba „Instytucjonalizacja bezpieczeństwa europejskiego” Warszawa 2004
- Ł. Kulesa „Operacje Unii Europejskiej w ramach europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony” Biuletyn Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych (PISM) , nr 42 z 30 września 2004 r.
4