BOGOWIE NORDYCCY

AEGIR Bóg morza. Uwielbia wydawać uczty dla bogów. Saksońscy piraci oddawali mu dziesiątą część swoich jeńców, których wrzucali do morza.

ANGRBODA Olbrzymka, z której związku z Lokim powstali Hel, Fenrir i Wąż Midgardu.

BALDER Bóg-bohater, który umiera i zmartwychwstaje. Jasnowłosy i jasnoskóry, mądry i miłosierny, kochany przez wszystkich. Loki namówił Hodera, by zabił Baldera, którego trzeba było ratować ze świata zmarłych. Wedle eposu WOLUSKA, Balder będzie ponownie rządził po Ragnaroku.

BRAGI Bóg poezji i elokwencji, mąż Iduun. Jego obowiązkiem jest przygotowywać Walhallę na przyjęcie nowych mieszkańców.

DONAR Germański bóg piorunów, poprzednik Thora. Jego symbolem jest swastyka. Jego świętym drzewem jest dąb.

FENRIR Także WILK FENRIS Wielki wilk, syn Lokiego. Fenrir został wychowywany w Asgardzie, domie bogów, dopóki nie stał się tak ogromny i agresywny, że jeden Tyr był dość odważny, by go karmić. Tyr związał Fenrira do czasu Ragnaroku, kiedy to Fenrir się uwolni, by zabić Odyna..

FORSETI Bóg sprawiedliwości, wielki arbiter, który ucisza wszystkie kłótnie. Jego siedziba ze złota i srebra nazywa się Giltnir.

FREYR "Bóg świata", syn Njorda, mąż Freyi. Bóg płodności, światła słonecznego i deszczu, pokoju i radości. Czczona go poprzez ludzkie ofiary i rodzaj teatru, w którym mężczyźni przebierali się za kobiety i tańczyli przy dźwiękach bębnów i dzwonków. Był też związany z kultem koni, konie przeznaczone do służby mu były trzymane przy świątyniach. Freyr i jego żona /siostra Freya należeli do Wanirów, rodu czy też rasy bogów, którzy początkowo rywalizowali z Aesirami, by w końcu stać się ich sprzymierzeńcami. Wanirowie mogli być bogami starszej skandynawskiej rasy, których późniejsi zdobywcy włączyli do swego panteonu.

FREYA Bogini magii i śmierci, seksu, córka Njorda, zmieniająca postać, często przybierała postać sokoła. Dzięki magicznej maści mogła przelatywać długie dystanse. Patronka seithr, obrzędu, w którym czarodziejka wchodziła w trans, by przepowiedzieć przyszłość. Kobiety, które praktykowały siethr, znane jako Wolwa, wędrowały swobodnie po kraju rzucając zaklęcia i przepowiadając przyszłość. Kult Freyi zawierał orgiastyczne rytuały, które bulwersowały i przerażały chrześcijan. Połowa zabitych w bitwie należała do Freyi, połowa do Odyna.

FRIGG Żona Odyna, matka Baldera, królowa Asgardu. Bogini płodności.

HEIMDALL Bóg strzegący mostu będącego wejściem do Asgardu. Heimdall może widzieć na bardzo duże odległości, a jego ucho jest tak wrażliwe, że słyszy, jak trawa rośnie. W dzień Ragnarok Heimdall zadmie w wielki róg Gjallarhorn, a w bitwie, która potem nastąpi, zabije Lokiego.

HEL Bogini śmierci, córka Lokiego. Władczyni Niflheimu, krainy mgieł. Dusze bohaterów trafiją do Walhalli; ci, którzy giną od choroby lub ze starości, trafiają do Niflheim. Otoczony wysokimi murami i z mocno zamkniętą bramą, Niflheim jest niezdobyty; nawet Balder nie mógł stąd powrócić bez pozwolenia Hel.

HERMOD Bóg bohater. Hermod przejechał przez bramy Niflheimu, by ocalić Baldera. Odnalazł go siedzącego po prawicy Hel. Hel zgodziła się uwolnić Baldera, pod warunkiem, że wszystkie żyjące istoty będą za nim płakać.

HODER Niewiele o nim wiadomo poza tym, że jest ślepy. Loki namówił go, by zabił Baldera gałązką jemioły. Hoder dołączy do Baldea w nowym świecie, który nastąpi po Ragnaroku.

IDUNN Żona Bragiego, strażniczka złotych jabłek wiecznej młodości. Olbrzym Thiazzi porwał ją z pomocą Lokiego.

LOKI Przebiegły oszust, złodziej, któremu nie można ufać. Jest również czarujący, mądry, ma sardoniczne poczucie humoru, śmiejąc się z innych nie rzadziej niż z siebie. Może przybierać formę dowolnego zwierzęcia. Loki brał udział w wielu przygodach bogów, które często zaczynały się od zamieszania, jakie on wywoływał. trickster.

WĄŻ MIDGARDU Wielki wąż leżący w oceanie i oplatający sobą świat. Gdy nadejdzie Ragnarok, świat zatonie w wodach oceanu, gdy Wąż Midgardu podniesie się z morza. Thor go zabije, lecz sam zginie od jego jadu.

MIMIR Strażnik źródła mądrości u korzeni drzewa Yggdrasill, drzewa świata, które łączy wyższe i niższe światy i jest źródłem wszelkiego życia. Odyn oddał oko, by móc się napić z tego źródła.

NERTHUS matka ziemia czczona przez germańskie plemię Suebów. Jej święta askinia znajdowała się na wyspie na Morzu Północnym.

NJORD Władca Wanirów, którzy walczyli z Aesirami. Pan wiatrów i morza, dawca bogactw. Szczególnie czczony ma zachodnim wybrzeżu Szwecji. W pogańskich czasach w sądach przysięgano na jego imię.

ODYN Także OTHINN; WODEN; WOTAN Bóg walki i wojny, magii i śmierci. Władca Aesirów, żyjący w swojej siedzibie Valaskjal w Sagardzie, skąd może widzieć wszystkie światy. W jego siedzibie Walhalli, Walkirie (żeńskie duchy bojowe) służą wojownikom, którzy padli w bitwie i będą pomagać bogom w wielkiej bitwie Ragnarok. Na ramionach Odyna siedzą dwa kruki, Hugin ("Myśl") and Munin ("Pamięć") które mogą latać pomiędzy światami, by przynosić Odynowi wiedzę i wieści. Odyn często pomaga bohaterom, lecz jest dość kapryśny i może się zwrócić przeciwko człowiekowi z błahego powodu lub bez powodu. Opowieści o zdradach Odyna są czymś więcej niż tylko chrześcijańską propagandą. Sami czci ciele Odyna potrafili być dość bezlitośni opowiadając o jego wiarołomstwach. Jego kult zawierał również ludzkie ofiary.

RAGNAROK "Zniszczenie potężnych." Zmierzch Bogów. Czas ognia i lodu. Wielka bitwa na końcu czasu pomiędzy bogami a Mroźnymi Olbrzymami, w której świat zostanie zniszczony i stworzony na nowo. Ragnarok poprzedzą trzy zimy gorzkich wojen, po których nastąpi Fimbulvetr, zima tak zimna, że słońce nie będzie grzało. Wtedy siły zła zbiorą się i wypowiedzą wojnę bogom.

THOR Bóg piorunów. Wielki, czerwonobrody, czerwonooki, potężny. Jego bronią jest magiczny młot Mjollnir, poza tym Thot ma pas podwajający jego siłę i żelazne rękawice, którymi chwyta Mjollnira. W pewnym sensie rywal Odyna, Thor jest bogiem prawa i porządku, ulubieńcem ludzi. W przeciwieństwie do Odyna, dotrzymuje przysiąg i dlatego przysięga się w jego imieniu, czego żaden zdrowy na umyśle człowiek nie zrobiłby używając imienia Odyna. Gdy do Islandii przybyło chrześcijaństwo, inni bogowie szybko się poddali, lecz Thor walczył do końca. Święty Młot Thora jest najpopularniejszym motywem w sztuce islandzkiej, a kult Thora trwał jeszcze długo po przyjściu chrześcijaństwa: obok krucyfiksów robiono też małe srebrne młoty.

TIWAZ Jednoręki bóg nieba i wojny, czczony przez plemiona wczesnogermańskie. Oddawano mu cześć składając mu w lesie ludzkie ofiary. Tiwaz jest bogiem prawa i sprawiedliwości, przysięgano na jego imię. Jego funkcje przejęli później Odyn i Thor, choć w przeciwieństwie do Odyna Tiwaz nigdy nie kłamie i nie oszukuje. Jest znany też jako Irmin, a jego święta kolumna Irminsul symbolicznie podtrzymuje cały wszechświat.

TYR Bóg bitew, jedyny, który miał dość siły i odwagi, by związać Fenrisa. Wojownicy, by zdobyć jego ochronę, znaczyli swoje miecze literą T. Tyr początkowo był tym samym co Tiwaz, później pojawił się w nowym panteonie pod nowym imieniem, lecz już w cieniu Odyna i Thora.

WELAND Także VOLUNDR; WIELAND; WAYLAND Bóg kowali i wyrabiających rzeczy z metalu. Syn olbrzyma Wade. Ma wiele wspólnego z bogami takimi, jak Govannon i Hefajstos. Technologie obróbki metali rozpowszechniały się w starożytności powoli, zazwyczaj przekazywane od osoby do osoby, a wysoce uzdolnieni kowale mieli swoje międzynarodowe bractwo podobne do masonerii.

Magia Lasu

Do roku tysięcznego większą część Europy pokrywały ogromne lasy. Przejazd z jednej ludzkiej siedziby do drugiej zajmował nieraz wiele dni. Zgubienie drogi mogło oznaczać śmierć. Łatwo było natknąć się na dzikie zwierzęta. W roku 846 wygłodzony wilk wpadł do kościoła w Suonais podczas niedzielnej mszy...Nic więc dziwnego, że te właśnie drapieżniki stały się obiektem największej liczby legend i mrożących krew w żyłach opowieści. Powszechnie wierzono w wilkołactwo. Prócz zwierząt znanych przyrodnikom w lesie żyły istoty o czysto nierzeczywistym rodowodzie: ludożercze kruki, gryfy, siedmiogłowe węże, a także smoki. Lęk przed potworami w przedziwny sposób łączył się z fascynacją i swoistym "patriotyzmem lokalnym", zdarzało się bowiem, że mieszkańcy danej okolicy z dumą opowiadali o jakimś wyjątkowym stworzeniu które grasowało, bądź grasuje w pobliżu domostw. Las przerażał także, bo znalazły w nim schronienie odtrącone bóstwa pogańskie i ich słudzy: trolle, gobliny, elfy itp. Nie wolno było mącić wody w leśnym źródle, gdyż oznaczało to pewną zemstę jego nimfy - opiekunki. Podczas podróży przez las łatwo też można się było narazić leśnym demonom, na terenach słowiańskich zwanych biesami. Tu znów mamy do czynienia z nałożeniem się na tradycje pogańskie wpływów chrześcijańskich. Kościół zamiast zwalczać wiarę w istnienie owych istot nazwał je diabłami i w ten sposób walczył do świata nowej ery. Podobny los stał się udziałem czczonych przez pogan gajów czy pojedynczych drzew. Ich patronami zostali chrześcijańscy święci.

Religie Germanów

Germanów religie, wierzenia politeistyczne, znane ze źródeł archeologicznych (ryty naskalne, groby, kamienie nagrobowe itp.) oraz ze źródeł pisanych. Najstarsze przekazy pochodzą z Germanii Tacyta, oparte na przekazach pośrednich, a sam Tacyt przyjmował to z pozycji “wykształconego Rzymianina”. Najobfitsze źródła pisane dotyczące religii Germanów pochodzą ze Skandynawii, ale są stosunkowo późne, powstały głównie w VIII-IX w., kiedy to skandynawscy Wikingowie, organizujący rabunkowo-militarne wyprawy na Europę, pozostawali w trwałych kontaktach ze światem chrześcijańskim.

W religii Germanów północnych rozróżniamy dwa rody bogów: Asów, których domeną była sfera militarno - polityczna (Odyn, Thor, Tyr, Baldur, Hajmdal) oraz Wanów, aktywnych w sferze produkcyjnej działalności człowieka (wegetacja, płodność przyrody). Główne bóstwa Germanów zachodnich to Wodan (nordycki Odyn), Donar (Thor), Ziu (Tyr), Freja (Frija). U poszczególnych ludów germańskich istniały tendencje do wiązania znanych bóstw w rodzinę lub ród o charakterze patriarchalnym. Bogowie, jakkolwiek potężni, nie byli wszechmocni ani wieczni, mieli nie tylko swój początek, czekał ich także koniec. Przed starością broniło ich spożywanie cudownych jabłek, dostarczanych im przez Idun (Freję), nie chroniło to jednak bogów przed zbliżającą się kosmiczną katastrofą, w której znaleźć oni mieli swą śmierć.

Obok świata bogów istniał również świat duchów i demonów, występujących pod różnymi nazwami: elfy, koboldy , niksy, trolle, fylgie, norny, walkirie. Były one przychylne lub wrogie ludziom, przybierały postać zwierząt, ludzi lub monstrów, olbrzymów czy karłów.

Germanie wierzyli w życie pozagrobowe na wzór życia ziemskiego. Grób był mieszkaniem zmarłych, dlatego wyposażano go w przedmioty codziennego użytku, naczynia z pożywieniem, broń. Później z kopca grobowego rodu powstało wyobrażenie góry jako miejsca przebywania zmarłych i wyobrażenie podziemnego kraju zmarłych (hel).

Raj wojowników, tzw. Walhalla występował tylko w źródłach Germanów północnych. Świat wg nordyckiej kosmografii powstał z ciała olbrzyma Imra. W akcie stworzenia uczestniczyli bogowie - synowie Bora: Odyn i jego dwaj bracia Willi i We. Oni to właśnie podźwignęli ziemię z morza i pokryła się ona zieloną cebulą (lub czosnkiem), odgrywającą dużą rolę w lecznictwie ludowym i w kultach urodzaju.

Religia stanowiła u Germanów jeden z czynników życia społeczno-politycznego. W społecznościach germańskich nie rozwinęła się samoistna grupa czy warstwa społeczna kapłanów, natomiast sprawowanie funkcji ofiarniczych i interpretacji woli bogów doprowadziło do przejęcia przez kapłanów kierownictwa sprawami publicznymi. U innych społeczeństw germańskich czynności te spełniał król, co stworzyło przesłanki do powstania niektórych elementów sakralizacji jego władzy.

Miejscami kultu były święte gaje, góry, źródła i kamienie, świątynie pojawiły się dopiero w okresie wpływów rzymskich. Kalendarz świąt germańskich, odkąd porzucili oni koczowniczy tryb życia, związany był z rokiem rolniczym. Centralnym punktem uroczystości świątecznych była ofiara ze zwierząt i płodów rolnych, wspólna uczta i napitek kultowy, poświęcony bogom i zmarłym. W czasie obchodów świątecznych odbywały się też tańce i śpiewy kultowe. Wiosną miały miejsce uroczyste procesje, w których posągi bogów obnoszone były po polach.

W ostatnim okresie istnienia wierzeń germańskich wytworzył się specyficzny stosunek człowieka do bóstwa, który polegał na wyborze z panteonu jednego z bóstw, najczęściej Thora lub Odyna i absolutnym zaufaniu do jego pomocy i przychylności (germańska forma henoteizmu). W okresie poprzedzającym chrystianizację w społeczeństwach germańskich występowało osłabienie wiary bogów, spowodowane różnymi czynnikami, m.in. mała plastyczność tej religii, która z trudem dostosowywała się do zmiennej sytuacji politycznej. Bogowie urastali do opiekunów władców, ale nie stali się nigdy wzorcami postępowania indywidualnego.

Religie Germanów znikały w miarę przyjmowania przez nich chrześcijaństwa w IV-XI w., ale ich znaczenie dla rozwoju kultury europejskiej jest niemałe. Wzrost zainteresowania przeszłością germańską w okresie romantyzmu doprowadził do przejęcia przez literaturę i sztukę wielu motywów z mitologii Germanów, a w niektórych obrzędach do dziś można dostrzec wiele elementów pochodzących właśnie z dawnych religii Germanów.

---