Stosowany w pedagogice empirycznej podział metod badawczych
Nazwa metody |
Zastosowanie |
Monografia pedagogiczna |
do dokonania wszechstronnego opisu pojedynczej placówki o charakterze dydaktycznym, opiekuńczym i wychowawczym |
Eksperyment pedagogiczny |
do wprowadzania do wybranego układu, zbiorowości społecznej, zjawiska, procesu lub do zespołu zdarzeń - specjalnie wybranego przez badacza czynnika i do obserwacji zmian powstałych w tym układzie pod wpływem działania tego czynnika |
Metoda indywidualnych przypadków |
do analizy jednostkowych losów, wplecionych w określone sytuacje psychospołeczne lub do analizy konkretnych zjawisk natury wychowawczej przez pryzmat ludzkich biografii w celu ich diagnozy lub w celu podjęcia działań terapeutycznych |
Metoda sondażu diagnostycznego |
do zbadania pewnej zbiorowości pod kątem wspólnych dla członków tej zbiorowości opinii, poglądów, nasilania się i rozwoju pewnych zjawisk psychospołecznych, posiadających znaczenie wychowawcze |
metoda badań (np. sondaż diagnostyczny) - sposób realizacji całego badania (zbiór technik badawczych)
techniki badawcze (np. ankieta) - sposoby realizacji wybranej metody badawczej
narzędzia badawcze (np. kwestionariusz ankiety) - przedmioty służące do realizacji jednej konkretnej techniki wybranej przez badacza
Badania sondażowe
cel: ustalenie i analiza zarówno opinii, jak i postaw, które występują w świadomości ludzi, danego społeczeństwa lub jakiejś jego części i dotyczą rozmaitych kwestii, aktualnych sytuacji, różnych zjawisk itp. spraw budzących powszechne zainteresowanie.
są podejmowane również dla ustalenia opinii, jaką cieszą się w społeczeństwie np. poszczególni politycy, partie polityczne, instytucje państwowe, programy radiowe lub telewizyjne, reklamowane towary lub usługi itp. wytwory życia społecznego;
- polegają na statystycznym gromadzeniu faktów i informacji (danych) o zjawiskach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice ich rozwoju;
zebrane i pogrupowane informacje (dane) dotyczące określonego zjawiska społecznego pozwalają ustalić jego zasięg, zakres, poziom i intensywność; to z kolei pozwala ocenić przyczyny zjawisk i skutki, a w rezultacie zaprojektować inne (nowe) rozwiązanie;
badania sondażowe mogą dotyczyć stanu świadomości określonej społeczności w zakresie
poczynań społeczno - gospodarczych w ujęciu ogólnym i szczegółowym;
tendencji i zainteresowań młodzieży (w ogóle ludzi) różnego rodzaju działalnością społeczną, kulturalną, charytatywną, sportową
Jerzy Apanowicz, Metodologia nauk, Toruń 2003
sondaż diagnostyczny (zwany również sondażem na grupie reprezentatywnej lub sondażem ankietowym) - w samej nazwie metody kryje się jej sens i rola; diagnozę stawia się w celu ustalenia pewnego aktualnego stanu rzeczy (lub zjawiska społecznego) oraz po to, aby dojść przyczyn tego stanu rzeczy (lub zjawiska społecznego).
Wszelkie badania o charakterze diagnostycznym, prowadzone w naukach społecznych, powinny zawierać przynajmniej jedną z następujących czynności:
- opis badanego stanu rzeczy lub zjawiska o charakterze społecznym;
- wyjaśnienie przyczyn i warunków istniejącego, badanego stanu rzeczy lub zjawiska o charakterze społecznym;
- prognoza, przewidywanie zmian, jakie mogą nastąpić w przypadku badanego stanu rzeczy lub zjawiska o charakterze społecznym;
- zalecany kierunek zmian, korekta działania jednostek danej populacji.
W oparciu o powyższy model badacz stawia się następujące pytania badawcze jako podstawę do wykorzystania sondażu diagnostycznego w badaniach:
- Jaki jest aktualny stan zjawiska?
- Dlaczego jest on właśnie taki?
- Jaki będzie przypuszczalny rezultat końcowy interesującego badacza zjawiska / stanu rzeczy?
- Co zrobić, aby interesujące badacza zjawisko (stan rzeczy) było zgodne z jego oczekiwaniami?