Stosowany w pedagogice empirycznej podział metod badawczych

Nazwa metody	Zastosowanie
Monografia pedagogiczna	do dokonania wszechstronnego opisu pojedynczej placówki o charakterze dydaktycznym, opiekuńczym i wychowawczym
Eksperyment pedagogiczny	do wprowadzania do wybranego układu, zbiorowości społecznej, zjawiska, procesu lub do zespołu zdarzeń - specjalnie wybranego przez badacza czynnika i do obserwacji zmian powstałych w tym układzie pod wpływem działania tego czynnika
Metoda indywidualnych przypadków	do analizy jednostkowych losów, wplecionych w określone sytuacje psychospołeczne lub do analizy konkretnych zjawisk natury wychowawczej przez pryzmat ludzkich biografii w celu ich diagnozy lub w celu podjęcia działań terapeutycznych
Metoda sondażu diagnostycznego	do zbadania pewnej zbiorowości pod kątem wspólnych dla członków tej zbiorowości opinii, poglądów, nasilania się i rozwoju pewnych zjawisk psychospołecznych, posiadających znaczenie wychowawcze

metoda badań (np. sondaż diagnostyczny) - sposób realizacji całego badania (zbiór technik badawczych)

techniki badawcze (np. ankieta) - sposoby realizacji wybranej metody badawczej

narzędzia badawcze (np. kwestionariusz ankiety) - przedmioty służące do realizacji jednej konkretnej techniki wybranej przez badacza

Badania sondażowe

cel: ustalenie i analiza zarówno opinii, jak i postaw, które występują w świadomości ludzi, danego społeczeństwa lub jakiejś jego części i dotyczą rozmaitych kwestii, aktualnych sytuacji, różnych zjawisk itp. spraw budzących powszechne zainteresowanie.

• są podejmowane również dla ustalenia opinii, jaką cieszą się w społeczeństwie np. poszczególni politycy, partie polityczne, instytucje państwowe, programy radiowe lub telewizyjne, reklamowane towary lub usługi itp. wytwory życia społecznego;

- polegają na statystycznym gromadzeniu faktów i informacji (danych) o zjawiskach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice ich rozwoju;

zebrane i pogrupowane informacje (dane) dotyczące określonego zjawiska społecznego pozwalają ustalić jego zasięg, zakres, poziom i intensywność; to z kolei pozwala ocenić przyczyny zjawisk i skutki, a w rezultacie zaprojektować inne (nowe) rozwiązanie;

badania sondażowe mogą dotyczyć stanu świadomości określonej społeczności w zakresie

• poczynań społeczno - gospodarczych w ujęciu ogólnym i szczegółowym;

• tendencji i zainteresowań młodzieży (w ogóle ludzi) różnego rodzaju działalnością społeczną, kulturalną, charytatywną, sportową

Jerzy Apanowicz, Metodologia nauk, Toruń 2003

sondaż diagnostyczny (zwany również sondażem na grupie reprezentatywnej lub sondażem ankietowym) - w samej nazwie metody kryje się jej sens i rola; diagnozę stawia się w celu ustalenia pewnego aktualnego stanu rzeczy (lub zjawiska społecznego) oraz po to, aby dojść przyczyn tego stanu rzeczy (lub zjawiska społecznego).

Wszelkie badania o charakterze diagnostycznym, prowadzone w naukach społecznych, powinny zawierać przynajmniej jedną z następujących czynności:

- opis badanego stanu rzeczy lub zjawiska o charakterze społecznym;

- wyjaśnienie przyczyn i warunków istniejącego, badanego stanu rzeczy lub zjawiska o charakterze społecznym;

- prognoza, przewidywanie zmian, jakie mogą nastąpić w przypadku badanego stanu rzeczy lub zjawiska o charakterze społecznym;

- zalecany kierunek zmian, korekta działania jednostek danej populacji.

W oparciu o powyższy model badacz stawia się następujące pytania badawcze jako podstawę do wykorzystania sondażu diagnostycznego w badaniach:

- Jaki jest aktualny stan zjawiska?

- Dlaczego jest on właśnie taki?

- Jaki będzie przypuszczalny rezultat końcowy interesującego badacza zjawiska / stanu rzeczy?

- Co zrobić, aby interesujące badacza zjawisko (stan rzeczy) było zgodne z jego oczekiwaniami?