Propozycja procedury oceny narażenia na hałas słyszalny w środowisku pracy

Oznaczenia wielkości i symboli:

T_e - czas ekspozycji (suma czasów trwania czynności) [min],
T_j - czas trwania j-tej czynności w narażeniu [min],
m - liczba czynności w narażeniu,
n - liczba serii pomiarowych,
l - liczba dni roboczych w tygodniu,
L_Aeq,Ti - równoważny poziom dźwięku A w i-tej serii pomiarowej [dB],
(L_EX,w)_k - poziom ekspozycji na hałas dla k-tego dnia pracy [dB],
L_Aeq,Te - równoważny poziom dźwięku A w czasie ekspozycji [dB],
L_EX,8h - poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dnia pracy [dB],
L_EX,w - poziom ekspozycji na hałas odniesiony do tygodnia pracy [dB],
L_Amax - maksymalny poziom dźwięku A [dB],
(L_Amax)_i - wartość skuteczna poziomu dźwięku A w i-tej serii pomiarowej [dB],
L_C,PIK - szczytowy poziom dźwiękuC [dB],
(L_C,PIK)_i- wartość chwilowa poziomu dźwięku C w i-tej serii pomiarowej [dB],
NDN - wartości dopuszczalne poziomu hałasu [dB],
WN - wskaźnik narażenia na hałas (krotność normy),
L_Aeq - równoważny poziom dźwięku A występujący w czasie obserwacji [dB]
t_dop - dopuszczalny czas pracy w narażeniu na hałas w ciągu doby [min].

ETAP 1
Charakterystyka stanowiska pracy, która obejmuje m.in. informacje na temat rodzaju wykonywanej pracy, narażonych pracowników i specyfiki zagrożenia:

• Określenie, czy praca dotyczy jednorodnego procesu technologicznego pod względem narażenia na hałas, czy jest podzielona na kilka różnych czynności lub jest wykonywana na kilku różnych stanowiskach pracy pod względem narażenia na hałas;

• Określenie grupy narażonych pracowników, czy są zatrudnieni młodociani lub kobiety w ciąży, w odniesieniu do których przyjmuje się inne wartości dopuszczalne;

• Określenie rodzaju hałasu występującego na stanowisku pracy, czy jest to hałas słyszalny, czy hałas infradźwiękowy lub ultradźwiękowy, czy ma on charakter hałasu ustalonego lub hałasu nieustalonego.

ETAP 2
Czas ekspozycji w ciągu doby jest obliczany ze wzoru 1:

(1)

ETAP 3
Równoważny poziom dźwięku A jest obliczany ze wzoru 2 (średnia arytmetyczna) dla hałasu ustalonego, ze wzoru 3 (średnia logarytmiczna) dla hałasu nieustalonego i według wzoru 4 dla kilku różnych czynności w narażeniu:

, (2)

, (3)

, (4)

ETAP 4
Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dnia pracy jest obliczany ze wzoru 5:

, (5)

ETAP 5
Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do tygodnia pracy (w przypadku nierównomiernej ekspozycji w poszczególnych dniach tygodnia) jest obliczany ze wzoru 6:

, (6)

ETAP 6
Maksymalny poziom dźwięku A jest obliczany ze wzoru 7:

, (7)

ETAP 7
Szczytowy poziom dźwięku C jest obliczany ze wzoru 8:

, (8)

ETAP 8
Wartości dopuszczalne poziomu dźwięku są to wartości NDN i wartości progów działania.

Wartości NDN są zawarte w rozporządzeniach [8, 9, 11, 12] (ze względu na ochronę zdrowia - kryterium szkodliwości) i w Polskich Normach, np. [7] (z uwzględnieniem pozasłuchowych skutków oddziaływania hałasu - kryterium uciążliwości) lub odczytywane bezpośrednio z tablicy 1 i 2.

Wartości progów działania dla hałasu słyszalnego wynoszą:

• dla poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy wartość progu działania wynosi 80 dB,

• dla poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do tygodnia pracy wartość progu działania wynosi 80 dB,

• dla szczytowego poziomu dźwięku C wartość progu działania jako przyjmuje się wartość NDN wynoszącą 135 dB.

Tabela 1. Wartości dopuszczalne dla hałasu słyszalnego ze względu na ochronę zdrowia, które obowiązują jednocześnie (kryterium szkodliwości) [dB].

Grupa pracowników	Poziom ekspozycji dla 8 h dnia pracy	Poziom ekspozycji dla tygodnia pracy	Maksymalny poziom dźwięku A	Szczytowy poziom dźwięku C
		LEX,8h	LEX,w	LAmax	LC,PIK
Ogół pracowników	85	85	115	135
Kobiety w ciąży	65	65	110	130
Młodociani	80	80	110	130

Tabela 2. Wartości dopuszczalne dla hałasu słyszalnego ze względu na możliwość realizacji przez pracownika jego podstawowych zadań (kryterium uciążliwości) [dB].

ETAP 9

Stanowisko pracy	Równoważny poziom dźwięku
W kabinach bezpośredniego sterowania bez łączności telefonicznej, w laboratoriach, w których są źródła hałasu, w pomieszczeniach, gdzie są maszyny i urządzenia liczące, maszyny do pisania i w innych pomieszczeniach o podobnym znaczeniu.	75
W kabinach dyspozytorskich, obserwacyjnych i zdalnego sterowania z łącznością telefoniczną używaną w procesie sterowania, w pomieszczeniach do wykonywania prac precyzyjnych i w innych pomieszczeniach o podobnym znaczeniu.	65
W pomieszczeniach administracyjnych, biur projektowych, przeznaczonych do prac teoretycznych, opracowywania danych i w innych pomieszczeniach o podobnym znaczeniu.	55

Wskaźniki narażenia na hałas (krotność normy) są obliczane ze wzoru 9 w odniesieniu do poziomu ekspozycji na hałas dla 8-godzinnego dnia pracy lub tygodnia pracy, maksymalnego poziomu dźwięku A, szczytowego poziomu dźwięku C, a do oceny końcowej przyjmuje się zawsze maksymalną wartość spośród obliczonych wskaźników:

 lub
,(9)

Przykładowe wartości wskaźników (krotności normy) w zależności od poziomu ekspozycji na hałas dla 8-godzinnego dnia pracy (85 dB) przedstawiono w tablicy 3.

Tabela 3. Przykładowe zależności wskaźnika narażenia od poziomu ekspozycji na hałas dla 8-godzinnego dnia pracy (85 dB).

Poziom ekspozycji na hałas [dB]	Wskaźnik narażenia (krotność normy)
75	0,100
76	0,126
77	0,158
78	0,199
79	0,251
80	0,316
81	0,398
82	0,501
83	0,631
84	0,794
85	1,000
86	1,259
87	1,585
88	1,995
89	2,512
90	3,162
91	3,981
92	5,012
93	6,309
94	7,943
95	10,00
105	100,0

ETAP 10
Dopuszczalny czas pracy w narażeniu na hałas w ciągu doby (gdy WN > 1) jest obliczany ze wzoru 10 (dla jednorodnego procesu technologicznego):

, (13)

Przykładowe wartości dopuszczalnego czasu pracy w narażeniu na hałas w zależności od poziomu ekspozycji na hałas dla 8-godzinnego dnia pracy przedstawiono w tablicy 4.

Tabela 3. Przykładowe zależności dopuszczalnego czasu pracy od poziomu ekspozycji na hałas dla 8-godzinnego dnia pracy.

Poziom ekspozycji na hałas [dB]	Dopuszczalny czas pracy w hałasie
85	8 h = 480 min
86	381 min
87	303 min
88	4h = 240 min
89	191 min
90	152 min
91	2 h = 120 min
92	96 min
93	76 min
94	1 h = 60 min
95	48 min
97	30 min
99	19 min
101	12 min
103	7 min 36 s
105	4 min 48 s
107	3 min 2 s
109	1 min 55 s
111	1 min 12 s
113	46 s
115	29 s

ETAP 11
Wielkość ryzyka zawodowego jest odczytywana zgodnie z wytycznymi polskiej normy PN-N-18002:2000 lub bezpośrednio z tablicy 5 (wartości graniczne to 0,5 WN i 1 WN):

Tabela 5. Interpretacja wskaźnika narażenia (krotności normy).

Wskaźnik narażenia	Wielkość ryzyka	Ogólne zalecenia decyzyjne
WN >1,0	Ryzyko duże	Jeżeli ryzyko zawodowe jest związane z pracą już wykonywaną, działania w celu jego zmniejszenia trzeba podjąć natychmiast. Planowana praca nie może być rozpoczęta do czasu zmniejszenia ryzyka do poziomu dopuszczalnego (ryzyko średnie i małe).
0,5 L WN L 1,0	Ryzyko średnie	Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem jest zmniejszenie ryzyka zawodowego.
WN < 0,5	Ryzyko małe	Konieczne jest zapewnienie, że ryzyko zawodowe pozostaje co najwyżej na tym samym poziomie.

Autor: Marcin Krause

---