ZDROWIE NIEMOWLAKA (ćw)

15.03.2006

1. Rozwój psychosomatyczny i fizyczny dziecka prawidłowy i zaburzony

2. profilaktyka i działania prewencyjne wobec populacji wieku rozwojowego

Rozwój osobniczy człowieka - ontogeneza- to proces przemian morfolog., fizjolog. i psychicznych zachodzący w ciągu całego życia.

Rozwój biologiczny i fizyczny:

• wzrastanie - proces zmian ilościowych poprzez rozrost komórek

• różnicowanie - proces zmian jakościowych, przebudowa komórek i tkanek itp.

• Dojrzewanie - doskonalenie budowy i funkcji poszczególnych układów.

Akceleracja - przyspieszenie rozwoju.

I okres - prenatalny (śródmaciczny, wewnątrzmaciczny) z fazą zarodkową i płodową. Trwa 40 tygodni

II okres - zewnątrzłonowy (postnatalny)

• noworodkowy - 28 dni

• niemowlęcy - do ukończenia 1 r.ż.

• wczesne dzieciństwo - 2-3 r.ż.

• przedszkolny - 4-6 r.ż.

• młodszy szkolny

• dojrzewania (pokwitania) - dziewczynki - 10-15 chłopcy 12-17 r.ż.

• młodzieńczy

• dorosłość - do 50 r.ż.

• starczość

Czynniki wpływające na rozwój dziecka:

• endogenne (wewnętrzne)

• genetyczne (wewnętrzne) - determinacja rozwoju

• paragenetyczne - stymulatory, regulatory, właściwości środowiska wewnątrzmacicznego.

• Czynniki hormonalne

• Egzogenne (zewnętrzne) - modyfikatory:

• Środowiskowe - warunku biogeograficzne

• Styl życia i zachowania zdrowotne

• Wpływ chorób przewlekłych

Charakterystyka poszczególnych okresów w rozwojowych:

1. niemowlęcy:

najintensywniejszy okres rozwoju somatycznego i motorycznego.

• W ciągu 12 miesięcy życia niemowlę zwiększa długość ciała o 25cm.

• Masę ciała o 6-7 kg - masę urodzeniową podwaja około 5-7 m.ż.

• Około 12 m.ż wyrównują się obwody główki i klatki piersiowej

• Ciemiączko małe zarasta ok. 6 tygodnia życia a duże zmniejsza się około 6m.ż. a zarasta w 9-18 m.ż.

• Pierwsze zęby mleczne - dolne siekacze około 6 miesiąca.

• Pod koniec 1 r.ż 6-8 zębów.

• Dojrzewają ośrodki sensoryczne i motoryczne w OUN co powoduje kształtowanie się krzywizn kręgosłupa - lordozy szyjnej 3-4 m. Dziecko unosi głowę. Kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej 8-9 miesiąc. Dziecko siada i wstaje.

• Rozwijają się ruchy i pionizacja ciała, następuje początek rozwoju mowy.

• Stopniowe przechodzenie od ruchów mimowolnych do manipulacyjnych. Podnoszenie przedmiotów. Uogólniona reakcja na bodźce.

2. wczesne dzieciństwo

• Wolniejsze tępo wzrastania

• Zwiększenie masy ciała

• Większa aktywność ruchowa

• Zmiana pozycji ciała

• Doskonalenie ruchów i mowy

• Naśladowanie zachowań dorosłych.

3. Okres przedszkolny:

• doskonalenie ruchów

• duża aktywność

• różnice w zachowaniu

4. Młodszy wiek szkolny:

Granice tego okresu wyznaczają - pojawienie się pierwszego zęba stałego i występowanie widocznych objawów dojrzewania płciowego.

5. Dojrzewania płciowego

Bardzo intensywne tępo wzrastania. Tzw. szok pokwitaniowy któremu towarzyszy zmiana:

• budowy sylwetki

• wyglądu

• funkcji organizmu

• gwałtowne przemiany hormonalne, psychiczne i emocjonalne

6. Młodzieńczy:

Okres doskonalenia funkcji układu rozrodczego i osiągniecie pełnej dojrzałości płciowej.

Metody oceny rozwoju fizycznego dziecka:

W badaniach podstawowych tzw. bilansach zdrowia posługujemy się pomiarami wysokości i masy ciała i obwodu klatki piersiowej i główki. Uzyskane wyniki porównujemy z normami rozwojowymi. W formie tabel lub siatek centylowych. Gdzie krzywe jako 3 i 97 centyli stanowią granice normy.

Najczęstsze zaburzenia we wzrastaniu i dojrzewaniu:

• otyłość - która może spowodować zaburzenia rozwoju motorycznego, psychospołecznego, przeciążenie układu ruchu.

• Niskorosłość - rozpoznaje się u dzieci których wysokość znajduje się poniżej 10 centyla. Towarzyszy ona wielu chorobom chromosomalnym, hormonalnym zawłaszcza niedoczynności przysadki i przewlekłym chorobom układu pokarmowego.

• Nieorganiczny zespół opóźnionego rozwoju - przyczyną jest zaniedbanie środowiskowe i inne zaburzenia:

• Nadmierna wysokość ciała powyżej 97 centyla

• Przedwczesne lub opóźnione dojrzewanie płciowe

• Zaburzenia miesiączkowania

Rozwój psychiczny dziecka:

To złożony i dynamiczny proces polegający na ilościowych i jakościowych przemianach funkcji i czynności psychicznych w celu ich doskonalenia.

Czynniki wpływające na rozwój psychiczny:

• wyposażenie biologiczne organizmu - anatomiczne i funkcjonalne właściwości OUN i ukł hormonalnego.

• Własna aktywność dziecka

• Czynniki środowiskowe

• Wychowanie

Okres niemowlęcy charakteryzuje ścisłe zespolenie rozwoju procesów poznawczych z rozwojem funkcji ruchowych oraz ukształtowaniem się więzi z bliskimi. Ważne jest bezpieczeństwo dziecka, więź z matką i stymulowanie jego aktywności przez różnorodne bodźce słowne i przedmiotowe.

Ocena rozwoju psychicznego dziecka:

Obok wywiadu klinicznego, obserwacji analizy jego wytworów stosuje się wystandaryzowane testy psychologiczne. Niemowlęta i dzieci do lat 3 zwykle badamy za pomocą skali rozwoju psychomotorycznego Gesella lub Brnnet-Lezinea. Oceniają one 4 główne sfery rozwojowe:

1. Motorykę

2. koordynację wzrokowo - ruchową

3. mowę

4. kontakty społeczne.

Działania prewencyjne i profilaktyczne:

Na szczeblu powiatowym w rejonie miejskim zadania profilaktyczno lecznicze wobec dzieci od 0 do 15 lat sprawuje poradnia dziecięca „D”

Ze względów epidemiologicznych dzielimy ją na poradnie „D” dzieci zdrowych i „D1” dla dzieci chorych.

Podstawą rejestracji dziecka w książce ewidencji noworodków jest zgłoszenie o urodzeniu. To zobowiązuje pracowników poradni - do pracy profilaktycznej w postaci patronarzu domowego, możliwie jak najszybciej ale zazwyczaj w 1 miesiącu życia dziecka.

Zadania w I r.ż dziecka

• nadzorowanie właściwego karmienia i pielęgnacji dziecka

• kontrolowanie rozwoju fizycznego

• profilaktyka przeciwkrzywicza

• zapobieganie chorobom układu pokarmowego dziecka, oddechowego, niedokrwistości z niedoboru żelaza

• profilaktyka i wczesne wykrywanie niedorozwoju i zwichnięć stawów biodrowych.

• Zapobieganie próchnicy i wadom zgryzu

• Badania bilansowe - oceniające stan zdrowia i potrzeby zdrowotne:

Bilans w 1 tygodniu, w 2, 4, 6, 10 i 18 r.ż.

Bilans składa się z:

• analizy dotychczasowej dokumentacji dziecka

• badania lekarskiego

• wniosku bilansowego - czyli dokumentu określającego stan zdrowia dziecka i wskazówki do dalszej opieki w przypadku zakwalifikowania się do odpowiedniej grupy dyspanseryjnej.

Bardzo ważnym działaniem poradni są szczepienia ochronne obowiązkowe zgodnie z kalendarzem szczepień.

O szczepieniu decyduje lekarz po uprzednim zbadaniu dziecka.

Żywienie dzieci zdrowych:

Dla niemowląt idealnym pokarmem jest mleko matki które zapewnia prawidłowy rozwój fizyczny i umysłowy dziecka.

Obecnie uważa się ze w I półroczu dziecko powinno być karmione wyłącznie mlekiem matki. Od II półrocza wprowadzamy pokarmy bezglutenowe które są źródłem witamin, składników mineralnych i białek.

Do pierwszych pokarmów należą warzywa (ziemniaki +marchewka) owoce, jabłka, maliny, porzeczki, wiśnie, morele.

W 6 miesiącu życia wprowadzamy mięso, drób, cielęcina, wołowina.

W 7 m.ż. żółtka jajek.

8-9 m.ż. biszkopty bezglutenowe, chrupki kukurydziane

10-12 m.ż. posiłki z mlekiem modyfikowanym

Wprowadzenie nowych posiłków jest koniecznie dla rozwoju dziecka, nawyku jedzenia łyżką, żucia, gryzienia połykania. Korzystne jest przed posiłkiem przystawić dziecko do piersi. Zmniejsza to stres związany ze zmianą jedzenia, chroni przed działaniem alergicznym obcego białka. Wszystkie schematy żywienia należy indywidualnie dostosowywać do potrzeb dziecka, tak aby dojrzałość przewodu pokarmowego warunkowała wprowadzanie nowych posiłków.

Karmienie sztuczne opiera się na mieszankach przygotowanych z mleka krowiego poprzez jego modyfikacją tzn, zmianę jakościowych i ilościowych białek tłuszczów (wprowadzenie tłuszczów roślinnych) i składników mineralny.

Do 4 m.ż. stosujemy mieszanki początkowe, od 5m.ż. następne których modyfikacja nie dotyczy białek.

Większość mieszanek wzbogaca się w witaminy, żelazo i inne pierwiastki.

Zasady wprowadzana nowych posiłków:

• zawsze zaczynamy od małych ilości stopniowo zwiększając i po upewnieniu się ze nie ma reakcji nietolerancji wprowadzamy nowy pokarm.

• nie wprowadzamy jednocześnie kilku pokarmów

• w pierwszej kolejności wykorzystywać warzywa owoce rodzime

• przestrzegać diety bezglutenowej do 9 m.ż.

Mieszanki przeznaczone do żywienia wcześniaków i noworodków z niską masą urodzeniową mają wyższą wartość energetyczną większą zawartość białek i pierwiastków dobrze zbilansowane substancje tłuszczowe.

Szkodliwe skutki sztucznego żywienia niemowląt:

• zwiększona zachorowalność na infekcje poporodowe, ukł moczowego, zapalenie ucha środkowego zakażenia okresowe, biegunki.

• Zaburzenia ukł. odpornościowego

• Choroby alergiczne

• Zab. Kardiologiczne, bezdechy sinica bradykardia

• Próchnica zębów

• Zab. Rozwój intelektualny

• Nowotwory.

22.03.2006

Choroby ukł. pokarmowego

Def. Biegunki - stan utrzymujący się nie dłużej niż 10 dni, w którym niemowlę karmione sztucznie oddaje 3 lub więcej luźnych stolców w ciągu doby lub 1 tzw patologiczny tzn zawierający krew, śluz, ropę.

Przyczyny:

• Zakażenie przewodu pokarmowego:

• wirusowe

• bakteryjne

• pasożytnicze

• pokarmowe

• spowodowane lekami

Odwodnienie prowadzi do zaburzeń elektrolitowych i kwasowo zasadowych.

Główne leczenie

• nawadnianie

• Leczenie dietetyczne i farmakologiczne

• Zastosowanie 4 godzinnej przerwy w karmieniu

• W przypadku biegunki toksycznej przerwa w karmieniu 6, 8, 12, lub 24 godziny

4.03.2006

Biegunka przewlekła

• Biegunka utrzymująca się ponad 10-14 dni

• Zazwyczaj konieczna jest hospitalizacja
  

Przyczyny biegunki przewlekłej

• upośledzenie trawienia, wchłaniania i wydzielania soków trawiennych w wyniku zatruć pokarmowych lub po doustnym podaniu leków

• Nieprawidłowe żywienie - błędy żywieniowe

• przewlekła choroba zakaźna

• uszkodzenie morfologiczne kosmków, prowadzące do zmniejszenia powierzchni chłonnej jelit i a w konsekwencji do zaburzeń trawienia i wchłaniania wszystkich składników pokarmowych;

• wtórna alergizacja na antygeny pokarmowe;

• zaburzenia flory bakteryjnej przewodu pokarmowego;

• zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego

O czym trzeba przypomnieć sobie przed wizytą?

• dane o czasie trwania objawów,

• częstości oddawania stolców, ich konsystencji, barwie, domieszce krwi, śluzu i ropy.,

• jak długo dziecko było karmione piersią,

• kiedy wprowadzono do diety dziecka mieszanki i jakie,

• czy wprowadzenie ich miało wpływ na charakter stolców, przyrosty masy ciała dziecka,

• kiedy wprowadzono gluten;

• czy obserwuje się związek pomiędzy dietą dziecka a nasileniem objawów choroby

Badania

• Posiew stolca

• Morfologia

• Jonogram

• Gazometria

• pH

Celiakia

• Wrodzony zespół złego wchłaniania

• Choroba trzewna

• Niedorozwój peptydazy → brak trawienia glutenu

• Gluten - białko roślinne, występujące w zbożach: pszenicy, życie, jęczmieniu, owsie

• Ujawnia się między 6 m-cem, a 3 r.ż., mniej więcej miesiąc (4-6 tyg.) po podaniu

• produktów zbożowych

Charakterystyka

• objawy choroby (nieżyt żołądkowo-jelitowy), zanik kosmków jelitowych pojawiają się po wprowadzeniu do diety glutenu

• brak kosmków uniemożliwia prawidłowe wchłanianie wartościowych składników

• Konsekwencją zaburzeń we wchłanianiu i trawieniu są:

• niedokrwistość z niedoboru żelaza,

• niedobory białka, kwasu foliowego,

• niedobory witamin,

• wtórna nietolerancja dwucukrów czy alergia na pokarmy

Objawy

• 4-6 stolców na dobę

• stolce bardzo obfite, lśniące, spienione, tłuszczowe, przykra kwaśna woń

• widać niestrawione resztki pokarmowe

• charakterystyczny wygląd dziecka - duży, wzdęty brzuszek, cienkie rączki i nóżki

• zanik tkanki tłuszczowej

• skóra sucha

• zanik masy ciała - wyniszczenie organizmu

• zmiana psychiki dziecka - smutne, nie nawiązuje kontaktu z otoczeniem, często płacze,

• drażliwe, może być ospałe, anemiczne, częściej chorować

• u dzieci: opóźniony wzrost i słaby rozwój mięśni

• u niemowląt - biegunka z odwodnieniem po pierwszym spożyciu glutenu

Diagnostyka

• Na ogół wykrycie przeciwciał, wystarcza do potwierdzenia podejrzenia choroby

• Potwierdzeniem choroby jest również biopsja jelita cienkiego, która pozostaje niezbędnym

• i w większości przypadków ostatecznym badaniem do postawienia diagnozy.

• Biopsję jelita cienkiego wykonuje się wprowadzając przez jamę ustną aż do dwunastnicy ,

• sondę, która umożliwia pobranie, przez zasysanie przy pomocy strzykawki, maleńkiego

• wycinka górnej warstwy błony śluzowej (biopsja ssąca)

Leczenie

• eliminacja produktów zbożowych przez kilka lat, rzadziej przez całe życie (najczęściej do okresu dojrzewania)

• unikanie pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa (pieczywo, makarony, kluski, itp.)

Późno lub niesystematycznie leczona celiakia daje objawy przewlekłego niedożywienia:

• niedobór wzrostu,

• opóźnienie wieku kostnego,

• skrzywienia kręgosłupa,

• krzywica,

• niedokrwistość,

• zanikowy nieżyt żołądka,

• zmiany skórne,

• opóźnienie pokwitania,

• zaburzenia emocjonalne

• drażliwość, trudności w skupieniu, czy wręcz apatia

Nabyte zespoły złego wchłaniania

Rozpoznawanie

• Poszukiwanie przyczyny choroby powinno opierać się na zasadach różnicowania z innymi jednostkami chorobowymi

• Kierując się obrazem klinicznym nietolerancję i alergię pokarmową należy podejrzewać tam, gdzie wykluczono inne przyczyny.

• Pomocniczą rolę pełnią testy skórne, badania krwi.

• Potwierdzeniem rozpoznania jest ustąpienie objawów po eliminacji szkodliwego produktu z diety i ich nawrót po próbie prowokacji (ponownego wprowadzenia pokarmu)

Pokarmy uczulające najczęściej

• jaja

• mleko

• orzechy

• soja

• ryby

• białka zbóż

• cytrusy

typowe objawy alergii pokarmowej

• reakcje skórne

• pokrzywka (obrzęk naczynioruchowy),

• atopowe zapalenie skóry,

• suchość skóry

• inne zmiany z towarzyszącym świądem

• reakcje z układu oddechowego

• utrzymujący się katar lub stale zatkany nos,

• zapalenia uszu

• nawracające infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych,

• obrzęk krtani,

• astma

• objawy żołądkowo-jelitowe

• kolka brzuszna

• wymioty i biegunka

• wzdęcia

• brak apetytu nieprawidłowe stolce (biegunki, zaparcia)

• bóle brzucha, nudności

• nieprawidłowy przyrost masy ciała

• reakcje neurologiczne

• ciągłe rozdrażnienie, nadmierna ruchliwość,

• zaburzenia snu,

• migrena, bóle głowy,

• reakcje uogólnione

• wstrząs anafilaktyczny (zagrożenie życia)

Leczenie

• Podstawę leczenia stanowi eliminacja szkodliwego pokarmu z diety dziecka.

• Dieta winna być w pewnych sytuacjach wspomagana lekami przeciwalergicznymi, przeciwhistaminowymi lub innymi lekami, które powodują ustąpienie objawów choroby

Diety eliminacyjne

• Zasadą stosowania diet eliminacyjnych jest usunięcie z jadłospisu podejrzanego produktu spożywczego na okres około 2 tygodni.

• Jeżeli w tym czasie objawy ustępują, to może to świadczyć o alergii wywołanej przez ten właśnie produkt.

• Należy pamiętać o wprowadzeniu składników zastępczych o równoważnych właściwościach odżywczych

! ! !

• Należy pamiętać, aby wprowadzać jeden nowy produkt co 7-10 dni

• Porcje należy zwiększać powoli

• Pozwala to na obserwację reakcji ze strony organizmu dziecka

• W razie konieczności można usunąć z diety szkodliwy produkt

Najczęstsze wskazania do diet eliminacyjnych

• Nietolerancje i alergie pokarmowe

• Leczenie

• Diagnostyka

• Zapobieganie

• Zaburzenia trawienia i wchłaniania

Przejściowa nietolerancja glutenu

• Zastosowanie diety bezglutenowej w przypadku tych chorób przynosi z reguły dość szybką poprawę.

• Zalecanym czasem stosowania leczenia dietetycznego w przejściowej nietolerancji glutenu są 2 lata.

• Po tym okresie ponowne wprowadzenie do diety produktów zawierających gluten zazwyczaj nie powoduje nawrotu niepożądanych reakcji klinicznych oraz nie prowadzi do uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego

Dieta bezglutenowa

• Jej przestrzeganie powoduje regenerację kosmków jelitowych, tym samym ustępowanie niepożądanych objawów klinicznych.

• U dzieci z ostrym procesem chorobowym często w pierwszej fazie leczenia jest konieczne zastosowanie obok diety bezglutenowej także bezmlecznej, hipoalergicznej.

• Produktami bezglutenowymi są ryż, soja, kukurydza, proso, skrobia pszenna.

• Obecnie na naszym rynku jest cała gama produktów na bazie tych składników

Nietolerancja laktozy

• Laktoza jest cukrem znajdującym się w mleku.

• Obecny w jelicie cienkim enzym nazywany laktazą powoduje rozłożenie laktozy na cukry proste, które wchłaniają się poprzez ścianę jelita do krwioobiegu.

• w przypadku niedoboru laktazy część laktozy pozostaje niestrawiona

• Po przejściu do jelita grubego podlega ona procesom fermentacyjnym, będąc pożywieniem bakterii jelitowych.

• wynikiem tych procesów jest uwalnianie dużych ilości gazów jelitowych, uczucie wzdęcia brzucha, ból brzucha i biegunka.

• Ilość mleka i produktów mlecznych, które powodują objawy, może się bardzo różnić.

• Warto zwrócić uwagę na fakt, iż nietolerancję laktozy można zmniejszyć poprzez regularne przyjmowanie małych ilości produktów zawierających laktozę - w ten sposób pobudza się błonę śluzową jelit do produkcji laktazy

6

---