UCZESTNICY POSTĘPOWANIA

STRONY W PROCESIE CYWILNYM

RODZAJ POSTĘPOWANIA	PODMIOTY	CECHY
			Postępowanie procesowe	Strony - powód, pozwany	- dwie strony które cechuje konflikt interesów, stanowiska przeciwstawne - po jednej stronie może występować więcej osób jako współuczestnicy w sporze
			Postępowanie nieprocesowe	Uczestnicy postępowania	- nie zajmują przeciwstawnych stanowisk, co nie oznacza że nie może wystąpić między nimi konflikt interesów - może się toczyć przy udziale tylko jednego uczestnika postępowania

Strona - brak definicji legalnej - określona jako podmiot prowadzący spór o prawo. Pojęcie nie jest tożsame z pojęciem strony stosunku cywilnoprawnego.

Powód - podmiot wytaczający powództwo

Pozwany - przeciwnik wskazany w pozwie.

W niektórych przypadkach w postępowaniu mogą uczestniczyć inne podmioty - właściwe organy państwowe, np. 985 kc oraz organy administracji rządowej, np. Prezes UOKiK, urząd skarbowy, właściwy konsul.

Strona aby wziąć udział w postępowaniu cywilnym musi posiadać trzy zdolności: procesową, sądową i postulacyjną.

Zdolność sądowa - ma ją każda osoba fizyczna i prawna.

Art. 64. § 1. Każda osoba fizyczna i prawna ma zdolność występowania w procesie jako strona (zdolność sądowa).

§ 2. (46) Zdolność sądową mają także organizacje społeczne dopuszczone do działania na podstawie obowiązujących przepisów, choćby nie posiadały osobowości prawnej.

Podmiot	Charakterystyka zdolności procesowej
		Osoba fizyczna	- reguluje ją prawo materialne: - ma ją każdy człowiek, w niektórych sprawach dziecko poczęte (nasciturus) np. art. 927§2 kc - nie podlega ograniczeniom ze względu na wiek lub ubezwłasnowolnienie - mają ją także obywatele państw obcych oraz osoby niemające żadnego obywatelstwa - art. 1117§1 kpc
		Osoby prawne:	- są nimi Skarb Państwa i jedn.org., którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną, jak również ułomne osoby prawne - w zakresie określonym w ustawie z 8.07.2005r. O Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa za SP podejmuje czynności PG SP - zakres spraw określa art. 8 ust.2, 3 i 5 w/w ustawy - np. naprawienie szkody wyrządzonej przez wydanie ustawy - podmioty te występują jako stationes fisci - w przypadku ułomnych osób prawnych - ich powstanie, ustrój i ustanie regulują właściwe przepisy oraz w pewnych przypadkach jej statut - mają ją także zagraniczne osoby prawne oraz zagraniczne jednostki nieposiadające osobowości prawnej - art. 1117§1 kpc
		Pracodawca	- posiada zdolność sądową na mocy przepisów szczególnych,chociażby nie posiadał osobowości prawnej
		Organ rentowy	- jak wyżej, w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych
		Dyrektor przedsiębiorstwa Dyrektor zrzeszenia przedsiębiorstw Rada pracownicza przedsiębiorstwa Rada zrzeszenia przedsiębiorstw	- w sprawach z zakresu przepisów o przedsiębiorstwach państwowych i samorządzie załogi - art. 691^1 kpc i art. 691^3kpc
		Spółki osobowe prawa handlowego Spółki kapitałowe w stanie organizacji Wspólnoty mieszkaniowe	- na podstawie art. 8 i 11 ksh oraz art. 6 Ustawy z 24.06.1994r. o własności lokali

Brak zdolności sądowej - powoduje nieważność postępowania, zgodnie z art. 379 pkt 2 kpc - dlatego sąd z urzędu bada kwestię tej zdolności w każdym stanie sprawy. Jest to wada istotna, uwzględniania przez sąd apelacyjny i kasacyjny, uchylając zaskarżone orzeczenie, nawet w przypadku prawomocności orzeczenia można na podstawie art. 401 pkt 2 kpc żądać wznowienia postępowania cywilnego.

Rodzaj braku	Skutek w procesie/dla procesu
		Charakter pierwotny	- sąd odrzuca pozew z zastrzeżeniem art. 199§2 kpc Z powodu braku zdolności sądowej jednej ze stron albo zdolności procesowej powoda i niedziałania przedstawiciela ustawowego lub braku w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej powodem, uniemożliwiającego jej działanie, sąd odrzuci pozew dopiero wówczas, gdy brak nie będzie uzupełniony zgodnie z przepisami kodeksu. - kwestia uzupełnienia braku Art. 70. § 1. Jeżeli braki w zakresie zdolności sądowej lub procesowej albo w składzie właściwych organów dają się uzupełnić, sąd wyznaczy w tym celu odpowiedni termin. W wypadkach, w których ustanowienie przedstawiciela ustawowego powinno nastąpić z urzędu, sąd zwraca się o to do właściwego sądu opiekuńczego. - ewentualne dopuszczenie do czynności mimo braku zdolności sądowej Art. 70§ 2. Sąd może dopuścić tymczasowo do czynności stronę nie mającą zdolności sądowej lub procesowej albo osobę nie mającą należytego ustawowego umocowania, z zastrzeżeniem, że przed upływem wyznaczonego terminu braki będą uzupełnione, a czynności zatwierdzone przez powołaną do tego osobę.
		Charakter następczy	- czyli nastąpi w toku prawidłowo wszczętego postępowania, a dopuszczalne jest wstąpienie następcy prawnej - sąd zawiesi postępowanie - w niektórych przypadkach sąd umarza postępowanie, gdy: - może się toczyć tylko z udziałem stron, a nie ich następców prawnych - art. 446 kpc - przedmiot postępowania związany jest ściśle z osobą strony (prawa osobiste) - np. roszczenia alimentacyjne - w razie stwierdzenia braku następcy prawnego strony, która utraciła zdolność sądową, a w każdym razie po upływie roku od daty postanowienia o zawieszeniu z tej przyczyny - art. 182§1 kpc

Zdolność procesowa - zdolność do czynności procesowych - art. 65 kpc. warunkiem jest posiadanie zdolności sądowej, ale ten kto ma zdolność sądową może nie mieć zdolności procesowej. Ograniczenia niektórych podmiotów polegają na

PODMIOT	CECHY
		Osoby fizyczne	O pełnej zdolności do czynności do czynności prawnych: - osoby pełnoletnie i nieubezwłasnowolnione O ograniczonej zdolności do czynności prawnych: - w sprawach wynikających z czynności prawnych, których może dokonywać samodzielnie (art.65§2 kpc) - osoby powyżej 13 roku życia - patrz art. 17 - 22 kc Niemające zdolności do czynności prawnych: - osoby poniżej 13 roku i ubezwłasnowolnione - może podejmować czynności procesowe jedynie przez swojego przedstawiciela ustawowego - art. 66 kpc
		Osoby prawne, inne jednostki organizacyjne i organizacje społeczne	- mają zdolność procesową - czynności procesowych dokonują przez swoje organy (patrz teoria organów z kc) albo przez osoby uprawnione do działania w ich imieniu - w przeciwieństwie do osób fizycznych - ma zarówno zdolność sądową jak i procesową
		W tym Skarb Państwa	- za SP czynności podejmuje organ państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie lub organ jednostki nadrzędnej - w zakresie określonym ustawą - Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa
		Obywatele państw obcych, zagraniczne osoby prawne i zagraniczne jednostki nieposiadające osobowości prawnej	- zdolność procesową określa się wg polskiego kpc - art. 1117 kpc Art. 1117. § 1. Zdolność sądową i procesową obywateli państw obcych, zagranicznych osób prawnych oraz zagranicznych jednostek nie posiadających osobowości prawnej ocenia się według przepisów niniejszego kodeksu. § 2. To samo dotyczy osób nie mających żadnego obywatelstwa.
		Osoby nieposiadające obywatelstwa	- zdolność procesową określa się wg polskiego kpc

Cechą charakterystyczną zdolności procesowej jest jej usuwalność:

USUWALNOŚĆ:

- do postępowania może wstąpić przedstawiciel osoby fizycznej albo ustanowiony zostanie właściwy organ do reprezentacji innych osób

- jeśli osoba fizyczna nie ma przedstawiciela ustawowego, sąd ma obowiązek zwrócenia się do sądu opiekuńczego o jego ustanowienie

- Art. 70§ 2. Sąd może dopuścić tymczasowo do czynności stronę nie mającą zdolności sądowej lub procesowej albo osobę nie mającą należytego ustawowego umocowania, z zastrzeżeniem, że przed upływem wyznaczonego terminu braki będą uzupełnione, a czynności zatwierdzone przez powołaną do tego osobę.

Brak zdolności → 1) nie może zostać uzupełniony → sąd zniesie postępowanie w zakresie , w

procesowej albo jakim było dotknięte brakami i wyda

nie uzupełniony w terminie odpowiednie postanowienie -

art. 71 kpc i art. 199§1pkt 3 i §2 kpc

↓

postanowienie o odrzuceniu pozwu

jeśli powód nie ma zdolności w momencie wytoczenia powództwa

↓

jeśli brak nastąpił w toku postępowania - sąd zawiesza postępowanie z urzędu - art. 174§1 pkt 1 i 2 kpc

Skutki rozpoznania sprawy przy braku zdolności procesowej:

• nieważność postępowania - art. 379 pkt 2 kpc - sąd apelacyjny i kasacyjny uwzględnia ją z urzędu i uchyla zaskarżone orzeczenie

• nawet po uprawomocnieniu można żądać wznowienia postępowania - art. 401 pkt 2 kpc

Zdolność postulacyjna - zdolność strony do osobistego działania w postępowaniu cywilnym.

Niemożność osobistego działania - przyczyna	Istota	Opis
			Przyczyna faktyczna	Nieznajomość języka polskiego, który jest językiem urzędowym sądu	W polskim systemie nie stanowi przeszkody -osoba niewładająca wystarczająco językiem ma prawo występowania przed sądem w znanym przez nią jeżyku i bezpłatnego korzystania z pomocy tłumacza - art. 5§2 usp
			Przyczyna prawna	Ustanowienie przymusu adwokacko - radcowskiego	Strona nie może sama dokonać określonych czynności - musi być zastąpiona przez adwokata lub radcę prawnego art. 87^1 kpc

Art. 871. (57) § 1. W postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych. Zastępstwo to dotyczy także czynności procesowych związanych z postępowaniem przed Sądem Najwyższym, podejmowanych przed sądem niższej instancji.

§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się w postępowaniu o zwolnienie od kosztów sądowych oraz o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego oraz gdy stroną, jej organem, jej przedstawicielem ustawowym lub pełnomocnikiem jest sędzia, prokurator, notariusz albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, a także gdy stroną, jej organem lub jej przedstawicielem ustawowym jest adwokat, radca prawny lub radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

§ 3. Przepisu § 1 nie stosuje się także wtedy, gdy zastępstwo procesowe Skarbu Państwa jest wykonywane przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa.

Legitymacja procesowa (legitimatio) - przesłanka merytorycznego rozpoznania sprawy określająca wzajemną relację stron procesu do przedmiotu sporu (np. więź materialno prawna w postaci wierzyciel dłużnik). W przypadku jej braku sąd oddala powództwo.

	RODZAJE LEGITYMACJI
	1	Czynna	Bierna
				Posiadana przez powoda	Posiadana przez pozwanego
		W ramach legitymacji czynnej i biernej możemy wyróżnić:
	1a	Indywidualna	Grupowa
				Gdy przysługuje jednej określonej osobie, np. - osoba uprawniona do świadczenia alimentacyjnego	Jeśli przysługuje kilku osobom wskazanym w ustawie, np.: - uprawniony do zachowku p - ko spadkobiercom - o zaprzeczenie ojcostwa p - ko matce i ojcu
		Legitymacja grupowa może być:
	1b	Dowolna	Łączna
				Osoby legitymowane mogą wystąpić wspólnie w procesie albo każda z nich może wystąpić osobno, np. kilku pokrzywdzonych w wypadku drogowym	Gdy kilka osób musi wystąpić razem po stronie powodowej lub pozwanej (współuczestnictwo konieczne)
2	Zwykła	Nadzwyczajna - bezwzględna
				Gdy legitymacja przysługuje bezpośrednio podmiotom określonego stosunku prawnego, np. właścicielowi, posiadaczowi, wierzycielowi	Gdy posiada ją osoba nie będąca stroną stosunku prawnego, leczy wykonująca określoną rolę, np. wykonawca testamentu, kurator spadku, syndyk
					Nadzwyczajna - względna
					Posiada ją osoba inna niż podmiot stosunku prawnego, który jednak nie traci przez to swojej legitymacji, np. w razie zbycia przedmiotu sporu w trakcie toczącego się procesu

Brak legitymacji procesowej = wyrok oddalający powództwo!

Możliwości przekształceń podmiotowych (możliwość usunięcia braku legitymacji procesowej) - 3 rodzaje:

Strona przekształcenia	Istota - cechy	Podstawa prawna - nazwa instytucji
			Po stronie pozwanej	1.powództwo nie zostało wniesione przeciwko osobie, która powinna być w sprawie stroną pozwaną 2. wniosek o wezwanie złoży powód lub pozwany 3. sąd na wniosek wezwie do udziału w sprawie - wezwanie takie zastępuje pozwanie 4. osoba wezwana do udziału w sprawie może wstąpić do sprawy w miejsce pozwanego (będzie wtedy zwolniony od udziału w sprawie) ZA ZGODĄ OBU STRON	Art. 194. § 1. (154) Jeżeli okaże się, że powództwo nie zostało wniesione przeciwko osobie, która powinna być w sprawie stroną pozwaną, sąd na wniosek powoda lub pozwanego wezwie tę osobę do wzięcia udziału w sprawie. Osoba wezwana do udziału w sprawie na wniosek pozwanego może domagać się zwrotu kosztów wyłącznie od pozwanego, jeżeli okaże się, że wniosek był bezzasadny. § 2. Osoba wezwana do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanego może za zgodą obu stron wstąpić w miejsce pozwanego, który wówczas będzie zwolniony od udziału w sprawie. W razie wyrażenia zgody na zmianę strony pozwanej, pozwany może w terminie dwutygodniowym złożyć sądowi wniosek o przyznanie kosztów od strony powodowej, niezależnie od późniejszego wyniku sprawy. + art. 198 kpc Wezwanie do udziału w sprawie
				1. powództwo o to samo roszczenie może być wytoczone p - ko innym jeszcze osobom, które nie występują w sprawie w charakterze pozwanych 2. wniosek złoży powód 3. sąd wezwie na wniosek do wzięcia udziału w sprawie 4. poszerzenie składu podmiotowego strony pozwanej 5. dot. wszelkich przypadków solidarnej odpowiedzialności lub odpowiedzialności opartej na tej samej podstawie faktycznej i prawnej	194§ 3. Jeżeli okaże się, że powództwo o to samo roszczenie może być wytoczone przeciwko innym jeszcze osobom, które nie występują w sprawie w charakterze pozwanych, sąd na wniosek powoda może wezwać te osoby do wzięcia udziału w sprawie. dopozwanie
			Po stronie powodowej	1. powództwo zostało wniesione nie przez osobę, która powinna występować w sprawie w charakterze powoda 2. odpowiedni wniosek złoży powód 3. sąd na wniosek zawiadomi o toczącym się procesie osobę wskazaną 4. osoba wezwana w ciągu dwóch tygodni od doręczenia może wstąpić do sprawy w charakterze powoda lub za zgodą obu stron wstąpić w miejsce dotychczasowego powoda, który będzie zwolniony od udziału w sprawie 5. w sytuacjach, gdy zachodzi zupełny brak legitymacji procesowej po stronie powodowej	Art. 196. § 1. Jeżeli okaże się, że powództwo zostało wniesione nie przez osobę, która powinna występować w sprawie w charakterze powoda, sąd na wniosek powoda zawiadomi o toczącym się procesie osobę przez niego wskazaną. Osoba ta może w ciągu dwóch tygodni od doręczenia zawiadomienia wstąpić do sprawy w charakterze powoda. § 2. Osoba zawiadomiona, która zgłosiła przystąpienie do sprawy w charakterze powoda, może za zgodą obu stron wstąpić na miejsce strony powodowej, która wówczas będzie od udziału w sprawie zwolniona. W razie wyrażenia zgody na zmianę strony powodowej pozwany może w terminie dwutygodniowym złożyć sądowi wniosek o przyznanie dotychczasowych kosztów od osoby, która poprzednio występowała jako powód. (niewłaściwy powód)
			Współuczestnictwo konieczne	1. w sprawie nie występują wszystkie osoby w charakterze powodów lub pozwanych, których łączny udział w sprawie jest konieczny 2. sąd wzywa stronę powodową do oznaczenia w danym terminie osób niebiorących udziału w sprawie tak, aby ich wezwanie lub zawiadomienie było możliwe - w razie potrzeby aby wystąpiła z wnioskiem o wyznaczenie kuratora 3.osoby niepozwane do wzięcia udziału w sprawie sąd wzywa w charakterze pozwanych 4. osoby, których udział w charakterze powodów jest konieczny sąd zawiadomi o toczącym się procesie	Art. 195. § 1. Jeżeli okaże się, że nie występują w charakterze powodów lub pozwanych wszystkie osoby, których łączny udział w sprawie jest konieczny, sąd wezwie stronę powodową, aby oznaczyła w wyznaczonym terminie osoby nie biorące udziału w taki sposób, by ich wezwanie lub zawiadomienie było możliwe, a w razie potrzeby, aby wystąpiła z wnioskiem o ustanowienie kuratora. § 2. Sąd wezwie osoby nie zapozwane do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanych. Osoby, których udział w sprawie w charakterze powodów jest konieczny, sąd zawiadomi o toczącym się procesie. Osoby te mogą w ciągu dwóch tygodni od doręczenia zawiadomienia przystąpić do sprawy w charakterze powodów. Współuczestnictwo konieczne

Art. 198. § 1. Wezwanie do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanego, dokonane przez sąd zgodnie z artykułami poprzedzającymi, zastępuje pozwanie. Osobom wezwanym sąd doręczy odpisy pism procesowych i załączników.

§ 2. Skutki prawne, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa, w stosunku do osób zawiadomionych w myśl artykułów poprzedzających następują z chwilą przystąpienia tych osób do sprawy w charakterze powodów.

§ 3. Osoby wezwane do wzięcia udziału w sprawie, a także osoby zawiadomione w myśl artykułów poprzedzających o toczącym się procesie, które w terminie zgłosiły swe przystąpienie do sprawy w charakterze powodów, mogą przy pierwszej czynności procesowej żądać powtórzenia dotychczasowego postępowania w całości lub w części, stosownie do okoliczności sprawy.

§ 4. W stosunku do osób wezwanych do wzięcia udziału w sprawie i osób zawiadomionych, które zgłosiły przystąpienie do sprawy, stosuje się odpowiednio przepisy o współuczestnictwie.

WSPÓŁUCZESTNICTWO PROCESOWE

Współuczestnictwo procesowe - istotą jest, że po stronie powodowej lub pozwanej może, a czasami musi, występować kilka osób.

Moment powstania:

Od chwili wszczęcia postępowania	- gdy kilka osób razem wniesie powództwo - gdy powód wskaże w pozwie kilku pozwanych - gdy kilku powodów wystąpi z pozwem p-ko kilku pozwanym
		W trakcie toczącego się postępowania	- gdy w miejsce dotychczasowej strony wejdą jej następcy prawni (np. spadkobiercy) - gdy przystąpią do sprawy osoby wezwane do wzięcia udziału w charakterze pozwanych lub osoby zawiadomione o możliwości wstąpienia w charakterze powodów

Współuczestnictwo konieczne może wystąpić we wszystkich rodzajach powództw, Wyróżniamy współuczestnictwo czynne - po stronie powodowej i bierne - po stronie pozwanej.

Rodzaje współuczestnictwa:

1. formalne lub materialne

2. zwykłe lub jednolite

3. dowolne lub konieczne

WSPÓŁUCZESTNICTWO FORMALNE - przesłanki występowania:

• przedmiot sporu stanowią roszczenia lub zobowiązania jednego rodzaju;

• roszczenia te lub zobowiązania oparte są na jednakowej podstawie faktycznej lub prawnej;

• właściwość sądu jest uzasadniona dla każdego z roszczeń lub zobowiązań z osobna oraz dla wszystkich wspólnie.

Np.: dochodzenie przez spółdzielnię dopłaty do wkładów budowlanych.

Ograniczenie dopuszczalności współuczestnictwa formalnego wymogiem właściwości sądu miejscowej i rzeczowej!

WSPÓŁUCZESTNICTWO MATERIALNE - przesłanki występowania:

• przedmiot sporu stanowią prawa lub obowiązki im wspólne

• prawa te lub obowiązki oparte są na tej samej podstawie faktycznej i prawnej

• brak ograniczenia w postaci wymogu właściwości sądu.

Współuczestnictwo materialne może być:

1. zwykłe - jeżeli wyrok dla każdego współuczestnika może mieć odmienną treść

2. jednolite - gdy z istoty stosunku prawnego lub przepisu ustawy wynika, że wyrok dotyczyc ma niepodzielnie wszystkich współuczestników

Współuczestnictwo jednolite może być:

1. dowolne - np. solidarność dłużników lub wierzycieli (art. 366 kc i 367 kc)

2. konieczne - jeżeli p-ko kilku osobom sprawa może toczyć się tylko łącznie.

Art. 72. § 1. Kilka osób może w jednej sprawie występować w roli powodów lub pozwanych, jeżeli przedmiot sporu stanowią:

  1)   prawa lub obowiązki im wspólne lub oparte na tej samej podstawie faktycznej i prawnej (współuczestnictwo materialne);

  2)   roszczenia lub zobowiązania jednego rodzaju, oparte na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej, jeżeli ponadto właściwość sądu jest uzasadniona dla każdego z roszczeń lub zobowiązań z osobna, jako też dla wszystkich wspólnie (współuczestnictwo formalne).

§ 2. (49) Jeżeli przeciwko kilku osobom sprawa może toczyć się tylko łącznie (współuczestnictwo konieczne), przepis paragrafu poprzedzającego stosuje się także do osób, których udział w sprawie uzasadniałby jej rozpoznanie w postępowaniu odrębnym.

§ 3. (50) Przepis § 2 stosuje się odpowiednio w wypadku współuczestnictwa materialnego, innego niż współuczestnictwo konieczne.

Art. 73. § 1. Każdy współuczestnik działa w imieniu własnym.

§ 2. W wypadku jednak, gdy z istoty spornego stosunku prawnego lub z przepisu ustawy wynika, że wyrok dotyczyć ma niepodzielnie wszystkich współuczestników (współuczestnictwo jednolite), czynności procesowe współuczestników działających są skuteczne wobec nie działających. Do zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa potrzeba zgody wszystkich współuczestników.

Art. 74. Każdy ze współuczestników sporu ma prawo samodzielnie popierać sprawę. Na posiedzenie sądowe wzywa się wszystkich tych współuczestników, co do których sprawa nie jest zakończona.

Charakterystyka uprawnień współuczestnika:
Procesowego, w tym materialnego	Jednolitego
		- mają prawo dokonywać wszystkich czynności procesowych - mogą być świadkami co do faktów dot. wyłącznie innego współuczestnika (art. 260 kpc) - może być pełnomocnikiem innego współuczestnika (art. 87§1 kpc, art. 89§1 kpc) - w stosunku do każdego z nich może zapaść wyrok odmiennej treści - wniesienie środka odwoławczego przez jednego z nich nie wywiera skutku w stosunku do pozostałych - przy współuczestnictwie materialnym, gdy tylko niektórzy ze współuczestników złożyło apelację lub skargę kasacyjną, sąd może z urzędu rozpoznać sprawę w stosunku do pozostałych którzy orzeczenia nie zaskarżyli (art. 378§2 kpc w zw. z art. 398^21 kpc)	- czynności procesowe współuczestników działających są skuteczne wobec niedziałających, ale do dokonania czynności dyspozytywnych ( zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa) potrzeba zgody wszystkich współuczestników (art. 73§2 kpc) - nie może być świadkiem w sprawie toczącej się z jego udziałem (art. 259 pkt 4 kpc) - orzeczenie sądu musi być takie samo w stosunku do wszystkich współuczestników jednolitych - zaskarżenie wyroku przez jednego z nich powoduje, że sąd apelacyjny i kasacyjny musi objąć swym orzeczeniem pozostałych współuczestników

Współuczestnictwo konieczne występuje także przy powództwie przeciwegzekucyjnym - jeżeli dłużnik zaprzecza prawu powoda, należy pozwać oprócz wierzyciela także dłużnika - art. 841§2 kpc).

INTERWENCJA GŁÓWNA

Istota:	wystąpienie określonego podmiotu z roszczeniem o rzecz lub prawo, o które toczy się sprawa między innymi osobami.
		Czas wytoczenia:	do chwili zamknięcia rozprawy w I instancji (art. 75 kpc) - termin prekluzyjny Art. 75. Kto występuje z roszczeniem o rzecz lub prawo, o które sprawa toczy się pomiędzy innymi osobami, może aż do zamknięcia rozprawy w pierwszej instancji wytoczyć powództwo o tę rzecz lub prawo przeciwko obu stronom przed sąd, w którym toczy się sprawa (interwencja główna).
		Przedmiot powództwa:	ta sama rzecz lub to samo prawo, o które toczy się już proces pomiędzy innymi podmiotami.
		Sąd właściwy:	sąd, w którym toczy się pierwszy proces , interwencja główna nie zmienia właściwości rzeczowej, ale wyłącza stosowania art 43 kpc przy określaniu właściwości miejscowej
		Strony:	Dotychczasowe strony procesu stają się pozwanymi (biernymi współuczestnikami sporu)
		Proces:	- Dotychczasowy proces i proces interwencyjny toczą się równocześnie, z tym, że sąd może zawiesić toczące się postępowanie z urzędu jeżeli osoba trzecia wystąpiła p-ko obu stronom z interwencją główną (art. 177§1 pkt 2 kpc) - Na mocy art. 219 kpc możliwe jest także połączenie obu spraw w celu ich łącznego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia (pozostają one ze sobą w związku)

INTERWENCJA UBOCZNA

Istota:	Wnoszona przez osobę, która ma interes prawny w tym, aby sprawa została rozstrzygnięta na korzyść jednej ze stron - osoba trzecia staje się nim z własnej inicjatywy
		Termin wniesienia:	W każdym stanie sprawy aż do jej zamknięcia w II instancji - termin prekluzyjny Art. 76. Kto ma interes prawny w tym, aby sprawa została rozstrzygnięta na korzyść jednej ze stron, może w każdym stanie sprawy aż do zamknięcia rozprawy w drugiej instancji przystąpić do tej strony (interwencja uboczna).
		Przesłanka:	Interes prawny o charakterze majątkowym lub niemajątkowym, w zależności od rodzaju spornego stosunku prawnego stanowiącego przedmiot procesu
		Forma:	Pisemna wraz z podaniem interesu prawnego i wskazaniem strony, do której przystępuje, jednocześnie może dokonać innej czynności procesowej, np. złożyć wniosek dowodowy (art. 77 kpc)
		Instytucja charakterystyczna	OPOZYCJA - może ją złożyć każda ze stron, nie później niż przy rozpoczęciu najbliższej rozprawy Sąd rozpatruje opozycję na rozprawie i jeśli interwenient uprawdopodobni interes prawny - ODDALA ją. Na postanowienie o oddaleniu lub uwzględnieniu opozycji przysługuje zażalenie. (art. 394§1 pkt 3 kpc)
		Charakterystyka interwenienta	INTERWENCJA ZWYKŁA: - prawo dokonywania wszelkich czynności dopuszczalnych wg stanu sprawy, ale nie mogą być sprzeczne z czynnościami i oświadczeniami strony, do której przystąpił (art. 79 kpc) - nie może dokonywać czynności dyspozytywnych - może wnosić środki zaskarżenia - może być słuchany w charakterze świadka (a nie strony) INTERWENCJA SAMOISTNA: - możliwość zgłoszenia, gdy z istoty spornego stosunku prawnego lub z przepisu ustawy wynika, że wyrok w sprawie ma odnieść bezpośredni skutek prawny w stosunku między interwenientem a przeciwnikiem strony, do której interwenient przystąpił - mają zastosowanie odpowiednio przepisy o współuczestnictwie jednolitym (art. 81 kpc) - może być słuchany w charakterze strony (a nie świadka) Nadto (ogólnie co do interwencji ubocznej): - art. 82 kpc Art. 82. Interwenient uboczny nie może w stosunku do strony, do której przystąpił, podnieść zarzutu, że sprawa została rozstrzygnięta błędnie albo że strona ta prowadziła proces wadliwie, chyba że stan sprawy w chwili przystąpienia interwenienta uniemożliwił mu korzystanie ze środków obrony albo że strona umyślnie lub przez niedbalstwo nie skorzystała ze środków, które nie były interwenientowi znane. Art. 83 kpc Art. 83. Za zgodą stron interwenient uboczny może wejść na miejsce strony, do której przystąpił. wg SN zgoda musi być jednoznaczna, a nie dorozumiana - jeśli wejdzie w miejsce trony następuje przekształcenie podmiotowe w procesie

PRZYPOZWANIE

Istota:	Art. 84. § 1. Strona, której w razie niekorzystnego dla niej rozstrzygnięcia przysługiwałoby roszczenie względem osoby trzeciej albo przeciwko której osoba trzecia mogłaby wystąpić z roszczeniem, może zawiadomić taką osobę o toczącym się procesie i wezwać ją do wzięcia w nim udziału.
		Forma:	Pisemna, strona wnosi pismo procesowe wskazujące przyczynę i stan sprawy, pismo to sąd doręcza niezwłocznie osobie trzeciej, która może zgłosić swe przystąpienie do sprawy jako interwenient uboczny
		Termin:	W kodeksie nie wskazano, przyjmuje się termin jak przy interwencji ubocznej - do zamknięcia rozprawy w II instancji
		Skutki:	Art. 82 kpc - skutki stanowiące exceptio male gestii processus - tożsame ze skutkami wiążącymi się z interwencją uboczną Art. 85. Skutki związane z interwencją uboczną określone w art. 82 powstają w stosunku do wezwanego, który nie zgłosił przystąpienia, z chwilą, w której przystąpienie było możliwe.

NASTĘPSTWO PROCESOWE

Może ono mieć formę sukcesji ogólnej lub sukcesji szczególnej.

Sukcesja ogólna:

• istotą jest wejście w miejsce dotychczasowego podmiotu jego następców prawnych

• przyczyny: śmierć osoby fizycznej lub utrata bytu prawnego przez osobę prawną

• wstąpienie poprzedzone jest zawieszeniem postępowania, bowiem proces nie może toczyć się przy braku jednej ze stron (art. 174§1 pkt 1 kpc); dopiero po zgłoszeniu się następców prawnych sąd podejmuje z urzędu postępowanie i przeprowadza je z ich udziałem (art. 180§1 pkt 1i 2 kpc)

• wyjątki:

• w niektórych sprawach nie dochodzi do następstwa procesowego - ustawa nakazuje umorzenie postępowania w razie śmierci strony, np. w sprawach o rozwód i separację - art. 466 kpc)

• niektóre przepisy mówią o przejściu uprawnień na inne podmioty, które nie są następcami prawnymi, np. ustanowienie kuratora spadku, zarządcy nieruchomości wykonawcy testamentu - tylko wtedy, gdy istnieją prawa i obowiązki przechodzące na następców prawnych; gdy tych obowiązków lub praw brak - sąd umarza postępowanie (art. 355§1 kpc)

Sukcesja szczególna:

• odnosi się do następujących sytuacji:

• następstwo nabywcy podmiotu sporu - art. 192 pkt 3 kpc

• wstąpienie interwenienta ubocznego w miejsce strony, do której przystąpił, jeśli obie strony wyrażą na to zgodę - art. 83 kpc

• następstwo procesowe zarządcy przymusowego w miejsce dłużnika przy egzekucji nieruchomości - art. 935§1 kpc

• art. 450§2 kpc i art. 19§2 krio

• art. 450§3 kpc i art. 454§1 - 3 kpc

Niezależnie od sukcesji procesowej - możliwe jest wstąpienie do toczącego się procesu podmiotów na rzecz których zostało wytoczone powództwo przez prokuratora lub organizację społeczną - art. 55 kpc oraz art. 8 kpc, 61 kpc i 62 kpc. (Osobie takiej sąd doręcza odpis pozwu)

---