Kolejarz

Legenda:

Cykl tematyczny - cykl sprawnościowy.

Gawęda - opowiadanie (bajka dla zuchów) związane z tematem zbiórki.

Gawęda sytuacyjna - opowiadanie związane z wynikłą właśnie sprawą.

Pląs - zabawa ruchowa połączona ze śpiewaniem piosenki.

Majsterka - zajęcia np. rysowanie, wydzieranie, wycinanie, klejenie itp. wykonywanie elementów potrzebnych do zabawy.

Zabawa - gra - różne zorganizowane ruchowe zajęcia zuchów.

Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki - sposób w jaki drużynowy rozpoczyna zbiórki może być stały lub opracowany do danej sprawności, może też zawierać elementy musztry, piosenkę.

Krąg rady - zebranie wszystkich zuchów w celu omówienia sprawy, podjęcia decyzji, rozwiązania sporu. Krąg rady musi być krótki i może pojawiać się w czasie zbiórki kilka razy w zależności od potrzeb.

Obrzędowe zakończenie zbiórki - sposób w jaki drużynowy kończy zbiórkę może być przygotowany do potrzeb cyklu lub być stały np. piosenka „Słoneczko” i iskierka przyjaźni w kręgu..

UWAGA: Ten cykl wymaga od drużynowego przygotowania się do poszczególnych zbiórek w taki sposób, aby na pytania zuchów odnośnie kolei dawniej, dziś i w przyszłości był w stanie odpowiedzieć, oraz pewnych wiadomości na temat różnych rodzajów lokomotyw i wagonów. Aby zapoznać zuchy z sprawnością „Kolejarza” można się posłużyć makietą, wykonaną przez modelarza z rozbudowaną siecią torów, stacjami itp., posiadającego różnorodny tabor kolejowy.

I. Kolejarz Najważniejsze sprawy - decyzja!

Jest to zbiórka wprowadzająca zuchy w cykl tematyczny „Wyprawa szalonym pociągiem przez wieki ” Sprawność „Kolejarz” ma zapoznać zuchy ze zmianami jakie zaszły w budowie pociągów, dworców i urządzeń kolejowych. W trakcie zdobywania sprawności zuchy mają możliwość przekonać się, że punktualność jest bardzo potrzebną cechą.

W kręgu rady zuchy podejmują decyzję o zdobywaniu sprawności i stworzeniu kroniki wyprawy.

1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki ( wg. obrzędu obowiązującego w danej gromadzie lub stworzonego na potrzeby cyklu ).

2. Gawęda WPROWADZAJĄCA ZUCHY W ŚWIAT POCIĄGÓW. ( może być sytuacyjna )

3. Wycieczka: Zuchy wyruszają na wcześniej przygotowane przez drużynowego lub przybocznych spotkanie z kolejarzem w miejscu jego pracy. Tu zuchy mogą poznać tę część stacji której pasażerowie nie widzą.

4. Krąg rady: Podjęcie decyzji o zdobywaniu sprawności kolejarza, omówienie wycieczki.

5. Obrzędowe zakończenie zbiórki.

Zadanie międzyzbiórkowe: Na następną zbiórkę przynosimy puste pudełka po zapałkach, papier kolorowy, klej i nożyczki.

II. Fabryka pociągów

1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki.

2. Gawęda: Jak to Franek do fabryki pociągów trafił i co tam zobaczył.

W pięknym mieście nad rzeką Odrą jest dziwna fabryka - co Pafawag się nazywa. Co tam robią? Kto to wie? Tu wagony nam budują, towarowe, osobowe lecz nie tylko bo i jeszcze lokomotywy tu budują. Nie parowe już niestety chociaż były takie ładne bo jechały powolutku i dymiły całkiem fajnie. Lecz, niestety przeminęły już te czasy i po torach jeżdżą teraz elektrowozy i jednostki spalinowe. Więc już mamy zmiany nowe bo i czas historii płynie lecz wagony pozostały może troszkę, troszkę inne. Towarowe są te same, osobowe się zmieniły. Kiedyś do przedziału wprost z peronu się wchodziło. Teraz to już nawet i piętrowe są wagony. A co będzie za lat wiele, poczekamy, zobaczymy.

3. Zabawa w semafory: Wszystkie zuchy to semafory. Drużynowy wymienia różne kolory. Zadaniem zuchów jest stanąć na baczność - zielony, w pozycji pajaca z rozstawionymi nogami i rękami - czerwony, przykucnąć - pomarańczowy, przy pozostałych kolorach zuchy zachowują pozycję swobodną. Z zabawy odpada ten, kto przyjmie niewłaściwą pozycję przy kolorach czerwony, zielony i żółty. Wygrywa ten kto zostanie do końca gry.

4. Majsterka: Wykonujemy pociągi z przyniesionych materiałów.

5. Zabawa: Pociąg - Wszystkie dzieci ustawiają się w węża jeden za drugim trzymając poprzednika za pasek i za przybocznym wyruszają w podróż śpiewając piosenkę: Jedzie pociąg z daleka, ani chwili nie czeka. Konduktorze łaskawy zabierz nas do ( tu wstawiamy nazwę miasta do którego pojedziemy na następnej zbiórce lub innego dowolnie wybranego miasta zmieniającego się co zatrzymanie węża-pociągu ). W tym momencie pociąg się zatrzymuje a ostatnie dziecko-wagon biegnie na początek i jako lokomotywa rusza dalej. Zabawę tę można urozmaicić - lokomotywa prowadząca pociąg przejeżdża pod rękami łączącymi poszczególne wagony.

6. Krąg rady: W kręgu rady załatwiamy bieżące sprawy.

7. Obrzędowe zakończenie zbiórki.

ZADANIE MIĘDZYZBIÓRKOWE: Na następną zbiórkę wkładamy stroje takie jakie nosiły nasze prababcie i pradziadkowie.

III. Pociągi dawniej dziś i w przyszłości

1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki.

2. Gawęda: Pociągi dawniej i dziś. Szybkość i punktualność.

W dawnych czasach, w pewnym mieście, nie pamiętam jak się zawało mieszkał zegarmistrz co zegary tam naprawiał. Był to majster nad majstrami, co to każdą śrubkę znał. I codziennie o dwunastej kiedy to na dworzec swe wagony pociąg wtaczał on zegary swe ustawiał. Tak to kiedyś w dawnych czasach można było wiedzieć która jest godzina, gdy się blisko dworca żyło. A i miasta były małe, więc według pociągu każdy kto chciał czas odmierzać mógł. Tak to było w dawnych czasach. A czy teraz nasza kolej jest tak punktualna by codziennie o tej samej porze według niej zegarki ustawiać.

3. Majsterka: Wykonujemy czapki kolejarzy dla maszynistów i dyżurnych ruchu, konduktora oraz bilety kolejowe.

4. Zabawa: Semafor. Przebieg zabawy: liczba uczestników -dowolna, teren -boisko lub korytarz z wyznaczonymi dwoma torami, przybory -( drużynowy lub przyboczny szykuje przed zbiórką tarczę - „lizak” z dwóch stron oklejoną papierem czerwonym i zielonym ), ustawienie - wszyscy stoją na obu torach w rzędach trzymając poprzednika za barki lub w pasie (kolejka). Pomiędzy rzędami staje „torowy”. Z chwilą podniesienia tarczy kolejka, która pierwsza dostrzeże kolor zielony uprawniający do jazdy, rusza z miejsca. Na zmianę koloru tarczy staje w miejscu, podczas gdy kolejka ze strony przeciwnej, dotąd stojąca w miejscu, rusza przed siebie. Ruch kolejki odbywa się zawsze w jednym kierunku. Częsta zmiana tarczy zatrzymuje jedną kolejkę a uruchamia drugą. Po przejechaniu drogowskazu kolejki ruszają już bez przeszkód do stacji, tzn. do końca toru, gdzie zmienia się lokomotywa i kierunek jazdy oraz mogą wsiadać i wysiadać pasażerowie. W trakcie wsiadania podróżnych do pociągu konduktor sprawdza bilety. Bilety do pociągu kupujemy w kasie obsługiwanej przez kasjera. Na ponowny sygnał kolejki znowu ruszają na trasę. ODMIANĄ zabawy może być kręta i przecinająca się trasa kolejek Wtedy osoba prowadząca zabawę używa dwóch tarcz dzięki którym może regulować jazdę każdej z kolejek. ( Na podniesione do góry obie tarcze w kolorze zielonym kolejki ruszają, później każda kolejka rusza lub zatrzymuje się tylko na znak swojego „semafora - lizaka”, aż dojadą do stacji, gdzie następuje wymiana lokomotyw i zabawa rozpoczyna się od nowa).

5. Krąg rady, na którym zuchy załatwiają spory, zwady i wszystkie bieżące sprawy.

6. Obrzędowe zakończenie zbiórki.

ZADANIE MIĘDZYZBIÓRKOWE

IV. Pociągi towarowe

1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki.

2. Gawęda: Pociągi towarowe.

Gdzieś daleko, w głębi kraju do węglarek nam ładują węgiel, polskie złoto co to jechać ma nad morze, by z stąd statkiem płynąć dalej za szerokie, wielkie morze. A gdy w porcie wielkie dźwigi węgiel wyładują to wagony napełniają, a to zbożem, a to rudą. I znów jadą. Koła toczą się po szynach. Gdzie dojadą, wyładują to co mają w wagonach i na trasę znów wyruszą aby szybko przewieść towar. Tak pracują kolejarze cały dzień i noc całą, cały tydzień, miesiąc rok.

3. Pląs: WYCIECZKA gesty i ruchy i melodia w tym pląsie dowolne, wymyślone przez drużynowego lub gromadę.

Stoi na stacji lokomotywa,

wielka, ogromna.

Stoi i czeka, Czy się doczeka?

Lecz, Co to słychać z daleka!

To zuchy maszerują,

Raźno wyśpiewują.

Jedziemy na wycieczkę

Raz, dwa, raz, dwa, trzy!

Zabawimy się troszeczkę,

Raz, dwa, raz, dwa, trzy!

Zobaczymy kawał świata,

Raz, dwa, raz, dwa, trzy!

Co stacyjka to wyprawa.

Raz, dwa, raz, dwa, trzy!

Wyruszamy! Do...(nazwa miejscowości do której jedziemy)

Maszynista głośno gwiżdże!

Pociąg rusza w świat nieznany.

Co nas czeka, kto to wie!

Pojedziemy, zobaczymy,

Jak wrócimy to się z Wami

Wrażeniami podzielimy.

Jedziemy na wycieczkę

Raz, dwa, raz, dwa, trzy!

Zabawimy się troszeczkę,

Raz, dwa, raz, dwa, trzy!

Zobaczymy kawał świata,

Raz, dwa, raz, dwa, trzy!

Co stacyjka to wyprawa.

Raz, dwa, raz, dwa, trzy!

4. Majsterka: Z plasteliny lub modeliny, pudełek zuchy wykonują pociągi towarowe..

5. Zabawa: Drużynowy dzieli zuchy na grupy. Każda grupa będzie innym pociągiem, towarowy, osobowy, pośpieszny i ekspres. Na dany sygnał pociągi ruszają najpierw powoli aż do osiągnięcia pełnej szybkości dla danego rodzaju pociągu, uważając aby nie wypaść z szyn i nie zderzyć się z innym pociągiem. Pociągi towarowe jadą o stacji początkowej do stacji końcowej zatrzymując się tylko pod czerwonym światłem, pociągi pośpieszne zatrzymują się co drugą stację, pociągi osobowe zatrzymują się na każdej stacji a pociągi ekspresowe tylko raz. Wszystkie pociągi zatrzymują się na czerwone światło i ruszają na zielone. Utrudnieniem zabawy jest polecenie zatrzymywania się pociągów z zachowaniem drogi hamowania. Wtedy osoba prowadząca zabawę używa trzech kolorów sygnałów.

6. Krąg rady, na którym zuchy załatwiają spory, zwady i wszystkie bieżące sprawy.

7. Obrzędowe zakończenie zbiórki.

ZADANIE MIĘDZYZBIÓRKOWE: na następną zbiórkę przychodzimy w strojach przyszłości.

V. Nasz wizja przyszłości

1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki.

2. Gawęda: Czy pociągi przyszłości będą jeździć po szynach?

Jak już wiecie ciągłe zmiany są na świecie. Tak i kolej zmian dla kolei znów nadchodzi. Coraz nowsze są pociągi. Coraz szybciej sobie jadą. Coraz inne mają kształty. Teraz pociąg ekspresowy zamiast po dwóch szynach jeździć to po jednej się porusza lub w powietrzu sobie płynie pędząc w świat. Kiedyś pociąg jechał sobie tak powali, że cowboye mogli nań napadać by ograbić pasażerów z tego co tam przewozili, teraz to już niemożliwe bo nikt nie ma siły pędzić by dogonić taki pociąg co to tępo ma szalone i nie staje już po drodze. Lecz pomyślcie teraz sami jak wyglądać będą pociągi gdy wy będziecie już dziadkami.

3. Pląs: Pociąg ufoludków / melodia i ruchy wymyślone przez drużynowego/.

Ze stacyjki „Siedmiu Smutków” rusza pociąg ufoludków

Maszynista z złotą bródką zagwizdał cichutko.

Wyruszają na wycieczkę, w drodze zaczynają sprzeczkę.

Czy ma pociąg jechać z planem, czy może w nieznane.

Jeden prosi do Smerfowa, drugi woła Ziemia Nowa

Trzeci chce wziąć kurs na Łopot, to ci wielki kłopot!

Dwóch w pociągu łowi ryby, ten na niby zbiera grzyby,

Gdy się jeden z drugim kłócił, pociąg się wywrócił.

4. Majsterka: Malujemy, rysujemy, wyklejamy lub wydzieramy pociągi przyszłości.

5. Zabawa lub gra: Oparta na fantazji drużynowego i zuchów związana ta tematem zbiórki.

6. Krąg rady, na którym zuchy załatwiają spory, zwady i wszystkie bieżące sprawy.

7. Obrzędowe zakończenie zbiórki.

ZADANIE MIĘDZYZBIÓRKOWE

VI. Pociągiem po Polsce

1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki.

2. Gawęda: Wyprawa pociągiem po Polsce.

To już pole do popisu dla drużynowego może jechać on po mapie i zuchom bajki klepać.

3. Majsterka: Wykonujemy bilety, oznaczenia stacji i rozmieszczamy je na trasie przejazdu pociągu.

4. Zabawa tematyczna potraktowana trochę jako teatr: Zabawa polega na wykorzystaniu wszystkich dotychczas wykonanych elementów i wiadomości związanych z koleją. Ze stacji początkowej np. Warszawy wyruszają różne rodzaje pociągów na swoje trasy. Pociągi towarowe zatrzymują się po zobaczeniu czerwonego sygnału, ruszają znowu na zielony sygnał i jadą do stacji docelowej wolno. Pociągi osobowe zatrzymują się na stacjach, zabierają podróżnych, którzy wcześniej kupili bilety w kasie. Podróżnym bilety sprawdza konduktor i mogą oni wysiadać na każdej stacji. Pociągi mogą jeździć po całej Polsce. Utrudnieniem ale i urozmaiceniem zabawy są konkursy, zagadki, związane z okolicą lub miastem do którego pociąg dojechał.

5. Krąg rady, na którym zuchy załatwiają spory, zwady i wszystkie bieżące sprawy. Obrzęd nadania sprawności Kolejarza.

6. Obrzędowe zakończenie zbiórki.

Legenda:

Cykl tematyczny - cykl sprawnościowy.

Gawęda - opowiadanie (bajka dla zuchów) związane z tematem zbiórki.

Gawęda sytuacyjna - opowiadanie związane z wynikłą właśnie sprawą.

Pląs - zabawa ruchowa połączona ze śpiewaniem piosenki.

Majsterka - zajęcia np. rysowanie, wydzieranie, wycinanie, klejenie itp. wykonywanie elementów potrzebnych do zabawy.

Zabawa - gra - różne zorganizowane ruchowe zajęcia zuchów.

Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki - sposób w jaki drużynowy rozpoczyna zbiórki może być stały lub opracowany do danej sprawności, może też zawierać elementy musztry, piosenkę.

Krąg rady - zebranie wszystkich zuchów w celu omówienia sprawy, podjęcia decyzji, rozwiązania sporu. Krąg rady musi być krótki i może pojawiać się w czasie zbiórki kilka razy w zależności od potrzeb.

Obrzędowe zakończenie zbiórki - sposób w jaki drużynowy kończy zbiórkę może być przygotowany do potrzeb cyklu lub być stały np. piosenka „Słoneczko” i iskierka przyjaźni w kręgu..

POCIĄG KRASNOLUDKÓW

Ze stacyjki „Siedmiu Smutków” rusza pociąg krasnoludków

Maszynista z kozią bródką zagwizdał cichutko.

Wyruszają na wycieczkę, w drodze zaczynają sprzeczkę.

Czy ma pociąg jechać z planem, czy może w nieznane.

Jeden prosi do Chorzowa, drugi woła Huta Nowa

Trzeci chce wziąć kurs na Sopot, to ci wielki kłopot!

Dwóch w pociągu łowi ryby, ten na niby zbiera grzyby,

Gdy się jeden z drugim kłócił, pociąg się wywrócił.

WYCIECZKA

Stoi na stacji lokomotywa,

wielka, ogromna.

Stoi i czeka, Czy się doczeka?

Lecz, Co to słychać z daleka!

To zuchy maszerują,

Raźno wyśpiewują.

Jedziemy na wycieczkę

Raz, dwa, raz, dwa, trzy!

Zabawimy się troszeczkę,

Raz, dwa, raz, dwa, trzy!

Zobaczymy kawał świata,

Raz, dwa, raz, dwa, trzy!

Co stacyjka to wyprawa.

Raz, dwa, raz, dwa, trzy!

Wyruszamy! Do...(nazwa miejscowości do której jedziemy)

Maszynista głośno gwiżdże!

Pociąg rusza w świat nieznany.

Co nas czeka, kto to wie!

Pojedziemy, zobaczymy,

Jak wrócimy to się z Wami

Wrażeniami podzielimy.

Jedziemy na wycieczkę

Raz, dwa, raz, dwa, trzy!

Zabawimy się troszeczkę,

Raz, dwa, raz, dwa, trzy!

Zobaczymy kawał świata,

Raz, dwa, raz, dwa, trzy!

Co stacyjka to wyprawa.

Raz, dwa, raz, dwa, trzy!

Wymagania sprawności:

KOLEJARZ

1. Byliśmy na stacji lub dworcu kolejowym, gdzie obserwowaliśmy pracę kolejarzy, rozmawialiśmy z nimi o ich pracy.

2. Bawiliśmy się w dworzec kolejowy. Byliśmy maszynistami, dróżnikami, dyżurnymi ruchu, konduktorami, pracowaliśmy w kasie, informacji i w "Warsie".

3. Zorganizowaliśmy fabrykę budowy wagonów i lokomotyw.

4. Wyruszyliśmy w wielka podróż koleją.

5. Podróżowaliśmy po Polsce.

6. Uczestniczyliśmy w zajęciach w szkole kolejarzy.

7. Wyruszyliśmy na wyprawę w Orient Ekspresie.

8. Pojechaliśmy na wycieczkę pociągiem.

9. Bawiliśmy się w podróż pierwszym pociągiem.

10. Bawiliśmy się w podróż pociągiem w XXI wieku.

11. Bawiliśmy się modelem kolejki. Zbudowaliśmy do niej makietę.

UWAGI

•  Przy realizowaniu sprawności "kolejarza" należy zwrócić zuchom uwagę, jak istotną rolę odgrywa współdziałanie ludzi w czasie pracy i precyzyjne zgranie najróżniejszych czynności. Należy też zaznaczyć, że w pracy kolejarza konieczna jest punktualność, dokładność i obowiązkowość.

•  Praca w kolejnictwie to nie tylko sprawne obsługiwanie wszystkich urządzeń, umiejętność prowadzenia lokomotywy, sprawne utrzymanie łączności z innymi stacjami, fachowa konserwacja sprzętu itp. Podróżni oczekują od kolejarza zapewnienie im bezpieczeństwa podróży. Wierzą także, że kolejarz zawsze chętnie udzieli potrzebnych informacji i w razie potrzeby pomoże. Zuchy-kolejarze powinny starać się nie zawieść ludzkich wyobrażeń o uprzejmych i uczynnych kolejarzach.

•  Podczas zdobywania sprawności "kolejarza" zuchy koniecznie powinny zobaczyć stację lub dworzec kolejowy, popatrzeć na pracę kolejarzy, porozmawiać z nimi, zajrzeć do pomieszczeń, które zwykle są niedostępne dla pasażerów, posłuchać zapowiedzi o najeżdżających pociągach. Warto szczególnie uważnie obejrzeć urządzenia, które mogą się w przydać w zuchowych zabawach w kolej.

•  Zdobywając sprawność "kolejarza" zuchy powinny zdobyć wiele pożytecznych umiejętności, powinny nauczyć się korzystać z rozkładu jazdy, kupować bilet, zasięgać informacji, oddawać bagaż do przechowalni. Powinny również poznać różne rodzaje pociągów (podmiejski, osobowy, pospieszny, ekspres, Eurocity, Intercity). Pokażmy zuchom, jak bardzo zmieniła się kolej i jak nadal się rozwija, by bezpiecznie i szybko przewozić ludzi i towary.

BIBLIOGRAFIA

1. Bartosiński J. (oprac.), Technika w kl. I-III.

2. Bayer Z., Stare powozy.

3. Machalski A., Od młota kamiennego do rakiety kosmicznej.

4. "Pentliczek: nr 6, 7 II 1994.

5. Wojtkiewicz S., Co jeździ, co pływa, co lata... dookoła świata.

6. Wood S., Linie kolejowe i pociągi.

7. Żurawski, Polskie parowozy.

---