Istota dramatu

Janusz Misiewicz

• językowa forma dramatu właściwie nie ulega zmianom na przestrzeni wieków → dramat jest ciągiem następujących po sobie wypowiedzi bohaterów

• zmienia się udział w całości tzw. tekstu pobocznego (didaskalia) → didaskalia są ważne, ale tak naprawdę bez nich dramat nie traci swojego właściwego charakteru

• językowa forma dramatu ujawnia jego naturę (nietożsamą z literackimi formami wypowiedzi)

• dramat jako utwór literacki: pozbawiony opisów, opowiadań, wnikania w sferę psychiczną etc.

• dramat kreuje pewną sytuację, w której może doczekać się urzeczywistnienia

• literacki kształt dzieła dramatycznego nie jest jego ostatecznym celem

• dramat-przedstawienie może się urzeczywistnić nawet, jeśli tekst jest niekompletny

• dramat to forma zasadniczo jednolita i prosta

• słowną materię dramatu organizuje konwencja przedstawienia → w swojej postaci dramat jest jakby rejestracją przedstawienia, które już się odbyło (no bo przecież naśladuje rzeczywistość - przynajmniej ja tak to zrozumiałam) → za Arystotelesem „tragedia to jest naśladowcze przedstawienie akcji” zaś „naśladowanie to dokonuje się w tragedii za pośrednictwem postaci działających”

• każdy dramat jako strukturę zdarzeniową tworzą czyny, działanie jego uczestników

• dramat jest obrazem „stawania się” rzeczywistości

• czas dzieła dramatycznego nie jest czasem „literackim”, ale pewną autonomiczną realnością, w której rozgrywają się ukazane w dramacie wydarzenia

• dramat urzeczywistnia się dzięki aktywności bohaterów

• muszą być zachowane warunki gwarantujące skuteczność czynów bohaterów

1. stan świata, w którym rozgrywa się dramat - natura bytu obecna w określonej historycznej formie myślenia (różne rodzaje przyczynowości) ← umożliwia to zaistnienie dramatu poprzez otwarcie przestrzeni aktywności bohaterów dramatycznych → struktura świata dramatycznego musi umożliwiać działanie

2. natura działacza, a natura jego aktywności → działanie wypływające z natury działacza jest z nią rzeczowo i istotnie tożsame → działanie w dramacie jest analogiczny do działania rzeczywistego

• jednolitość działania - działanie powinno być prezentowane na zasadzie ciągu przyczynowo - skutkowego, nie powinno się zakłócać jednolitego toku ukazywanych czynności lub dopuszczać do luk zdarzeniowych

• istota dramatu łączy w sobie trzy najważniejsze składniki

• stan świata, w którym dramat się dokonuje

• bohatera

• działanie bohatera

• elementy te współdziałają na różne sposoby, tworząc odmienne formy dzieła dramatycznego

• różne utwory maja tę samą istotę, ale utożsamiają się w róznych formach, w zależności od typu bohatera, sposobu jego działania, stanu świata w którym toczy się akcja




I tragedia


II komedia

III moralitet

IV tragikomedia nowożytna

+ formy mieszane i hybrydalne

• słowo w dramacie jest podstawowym warunkiem tożsamości dramatu w zmiennych warunkach jego scenicznej realizacji

• słowo to także „sposób działania” postaci dramatycznej

• słowo w dramacie jest zawsze ściśle związane z osoba mówiącego

główne formy dzieła dramatycznego

---