Ad.3. Uszkodzenia nerwów obwodowych
Przyczyną neuropatii n. obwodowych może być złamanie, zwichnięcie, urazy przewlekłe. Najczęściej uszkodzeniu zamkniętemu ulega n. promieniowy, łokciowy, pośrodkowy. Wczesne rozpoznanie jest dość proste ze względu na występowanie czynnika bólowego
Klasyfikacja uszkodzeń nerwu w zależności od ciężkości uszkodzenia struktur anatomicznych nerwu
I° - zaburzenia przewodzenia aksonu, neuropraksja
II° - uszk. ciągłości aksonu
III° - uszk. osłonki łącznotkankowej i całej jej zawartości
IV° - uszk. pęczki i ich zawartość
V° - uszk. pnia nerwowego
Ad.4. Uszkodzenia naczyń krwionośnych
Do zamkniętego uszkodzenia naczyń krwionośnych - angiopatii - dochodzi najczęściej łącznie z uszkodzeniem nerwów obwodowych. Najczęściej mamy do czynienia z odruchowym kurczem naczyń i szybszego gojenia.
Ad.5. Uszkodzenia kaletek maziowych
Poza kaletkami występującymi stale w warunkach zdrowia są też kaletki dodatkowe np. w przypadku palucha koślawego czy wyrośli chrzęstno-kostnych, których powstawanie jest wynikiem wielokrotnych urazów lub stałego ucisku. Kaletki powierzchowne, głębokie
Zapalenie pourazowe kaletek powierzchownych: ostre lub przewlekłe
Zapalenie pochodzenia bakteryjnego (głębokie) - ropne ostre, przewlekłe gruźlicze, kiłowe
OBJAWY:
Obrzęk, palpacyjnie wyczuwalne drobiny typu ziaren ryżu (efekt wytrącania się włóknika), ruchy kończyn bardziej ograniczone niż bolesne, RTG - wyrośl kostna bądź zwapnienie
POSTĘPOWANIE:
- unieruchomienie w opatrunku gipsowym lub szynie, okłady przeciwzapalne,
- w zakażeniach bakteryjnych antybiotyk, fizykoterapia, radioterapia, prom UV, diatermia
- w zakażeniach ostrych - aspiracja w kierunku antybiotykoodporności (szerokie nacięcie i dren zmiany)
- wycinanie kaletki tylko, gdy wyjdą ze stanu ostrego w stan przewlekły
Ad.6. Entezopatie
Bolesne zmiany chorobowe przyczepów ścięgnistych mm do kośćca, które są wynikiem działania zbytnich przeciążeń, naprężeń lub obciążeń. Istotą choroby jest uwalnianie się z chorobowo zmienionego podłoża chrząstki pojedynczych włókien ścięgna. Przemieszczanie tych włókien w głąb ścięgna powoduje patologiczne kości otworzenie - entezofity.
Ad.7. Złamania awulsyjne
Złamanie z oderwania - dochodzi do nich z powodu dysproporcji siły mm, wytrzymałości ścięgien i odpornością ich przyczepów do kości np. w balecie, cyrku, sporcie wyczynowym.
Typowe: guz kulszowy, kolec kości biodrowej, wyrostek łokciowy, wyrostki kolczyste i poprzeczne kręgów, guzowatość piszczeli, guz piętowy
Ad.8. Złamania przewlekłe
Inaczej zmęczeniowe, dochodzić do nich może w ciągu kilku dnia a nawet tygodni z powodu sumowania się mikrourazów przekraczających wytrzymałość kości.
Typowe umiejscowienie: szyjka drugiej k. śródstopia, piszczel
OBJAWY: Ból, utykanie, obrzęk, tkliwość, obraz w RTG typowy, ze szczeliną złamania
POSTĘPOWANIE: unieruchomienie kilka tyg. i ograniczenie aktywności ruchowej
OGÓLNE ZASADY KOMPLEKSOWEGO POSTĘPOWANIA LECZNICZEGO W URAZACH NARZĄDU RUCHU W SPORCIE
RODZAJE I ETAPY LECZENIA
STANDARDY POSTĘPOWANIA W PRZYPADKACH URAZU TKANEK MIĘKKICH
METODY RICE I PRICE
Następstwem urazu narządu ruchu jest ostry stan zapalny objawiający się miejscowym bólem, ociepleniem (rumień), krwiakiem, ograniczeniem funkcji.
Do tworzenia tk. włóknistej na podłożu krwiaka (blizny) dochodzi poczynając od 4 dnia od urazu. Największym niebezpieczeństwem jest przedłużający się obrzęk oraz ulega zwłóknieniu i krwiak. Najbardziej pożądanym jest unieruchomienie względne oraz leczenie czynnościowe.
W pierwszym okresie leczenia stłuczeń, skręceń i naciągnięć tk. miękkich leczenie polega na natychmiastowym:
Ograniczeniu aktywności odcinka (unieruchomienie)
Bierne - gips, szyna, stabilizator
Czynne - prawidłowe ułożenie
Oziębienie - efekt ograniczenie i zmniejszenie krwiaka i obrzęku, odruchowy kurcz naczyń, zmniejszenie przewodnictwa bodźców bólowych, zmniejszenie metabolizmu tkanek, które umożliwia przeżywanie tkanek przy ograniczonym dowozie tlenu = hibernacja tkanek. Początkowo zimne okłady, co godzinę przez 20-30min, bądź spryskiwanie skóry substancjami chłodzącymi np. ciekły azot, chlorek etylu
Ucisk - opatrunek uciskowy typu kokon - wata i bandaże przy jednoczesnym ochładzaniu tkanek przy ucisku, jeśli nie ochładzamy - przegrzanie; ucisk palpacyjny - mankiet pneumatyczny
Elewacja ponad poziom serca
Metoda ISE - metoda czynnościowa, polegająca na oziębieniu tkanek łagodzącym ból, co umożliwia ich rozciąganie oraz zachęca do ćwiczeń (lód, stretching, ćwicz, lód)
Metoda kontrastu - naprzemienne stosowanie zimna i ciepła, gdy mamy ustabilizowany obrzęk oraz ustąpienie przekrwienia celem czasowego rozszerzenia i zwężenia naczyń krwionośnych, umożliwiając likwidację przetrwałych obrzęków tkankowych
- zimna woda 2 min
- gorąca woda 4 min
Seria obejmuje 4 serie dziennie, zawsze rozpoczynamy od kąpieli ciepłej, po zimnej - ćwiczenia
Stos. Ciepła - po okresie ostrym ustabilizowany obrzęk, zniknie przekrwienie, prawie pełny zakres ruchu, ruchy niebolesne, kiedy leczenie zimnem nie daje efektów
Ciepło rozluźnia mm i działa przeciwbólowo, zapewnia większy komfort niż zimno, ma działanie uspokajające. Naturalnie stosujemy ciepło jedynie w fazie doleczania
Metody: - kąpiele zwykłe
- kąpiele wirowe
- okłady
- ultradźwięki
- promieniowanie IR
Uszkodzenia podostre - 20 min woda 37°; uszkodzenia przewlekłe 41°
Masaż - w ostrych stanach pourazowych każdy masaż jest przeciwwskazany
Leczenie kompleksowe:
Uzyskanie optymalnego prawidłowego stawu i mm
Uzyskanie optymalnie niebolesnego stawu i mm
Pełna ruchomość stawu
Pełna siła mm
Przywrócenie możliwości wytrzymania skurczu izometrycznego
Przywrócenie ruchu skoordynowanego i zintegrowanego
Przywrócenie i kształtowanie szybkości pracy mm
Przywrócenie wydolności sercowo - naczyniowej
W przypadku wystąpienia objawów przeciążenia konieczne są:
Natychmiastowe przerwanie aktywności sportowej
Odciążenie lub unieruchomienie chorych tkanek
Farmakoterapia i fizykoterapia
Kinezyterapia
Ćw. rozluźniające, rozciągające
Ruchy w odciążeniu
Delikatna redresja
W dalszej fazie ćw. stosuje się trening wzmacniający
Nap. Izometryczne
Ćwicz. Kontralteralne
Ćwicz. w odciążeniu
Ćwicz. czynne i oporowe
Usprawnianie po uszkodzeniach więzadłowo-mięśniowo-ścięgnistych, urazy te dzielą się na:
- lekkie - naciągnięcie
- umiarkowane - naderwanie
- ciężkie - rozerwanie
*e.lekki-naciągnięcia
->2-3 doba unieruchomienie w opatrunku uciskowym, elewacja w celu zmniejszenia krwawienia, 10 min okłady z lodu, co 2 godz.; ćw. czynne kończyn, które nie są objęte unieruchomieniem, ćw. oddechowe
->pełne unieruchomienie 7-10 dni, dodatkowo ćw. czynne z obciążeniem kończyny zdrowej 4 razy dziennie,
->w okresie unieruchomienia względnego ćw. czynne w odciążeniu, następnie czynne wolne, bezpośrednio po ćw. okłady z lodu 10-20 min, co 2 godz., a po 3 tyg. czynne z oporem uszkodzonego mm oraz pełne obciążanie kończyny.
*e.umiarkowany- naderwanie
->podobnie jak w lekkich, natomiast unieruchomienie do 6 tyg., ze względu na dłuższy okres ćw. rozciągające uszkodzony mm, pełne obciążenie po 10-12 tyg.
*e.ciężkie-rozerwanie
->często zabieg operacyjny, zeszycie rozerwanego mm, usprawnianie jak wyżej
Usprawnianie po skręceniach stawu:
*skręcenia dzielą się na:
-lekkie
-średnie
-ciężkie
Niezależnie od rodzaju skręcenia bezwzględnie oziębiamy i unieruchamiamy opatrunkiem uciskowym i nosimy przez pierwsze 2-3 dni, okładamy lodem przez 10 min, co 2 godz..
*lekkie-naprzemiennie stosujemy ciepło i zimno, łagodne ruchy czynne w odciążeniu,
-w pierwszych 7 dniach ćw. izometryczne, synergistyczne, kontralteralne i ipsilateralne.
-po 2 tyg. czynne, a w później oporowe
-po 3-4 tyg. pełne obciążenie
*średnie-opatrunek gipsowy od 2-6 tyg. ale zakładany po 2-3 dniach po zejściu obrzęku, po zdjęciu gipsu- orteza, dalej jak w przypadku lekkich.
*ciężkie-zabieg operacyjny, po operacyjnie jak wyżej.
Usprawnienie po zwichnięciach stawu
Zwichnięcie- uszkodzenie stawu z całkowitą trwałą lub chwilową utratą łączności powierzchni stawowych
Leczenie jest uzasadnione leczeniem operacyjnym lub nie operacyjnym.
Usprawnienie po uszkodzeniach nerwów obwodowych
Gdy przerwane jest jedynie włókno osiowe nerw regeneruje się samoistnie wystarczy leczenie zachowawcze. Gdy jest pełne wymaga zespolenia operacyjnego.
Włókno osiowe wzrasta od 1-1,5 mm wg Dziaka na dobę, ale dopiero po 40 dniach od urazu.
Fizjoterapeuta ma zapobiegać degeneracji mm i ich zanikowi. Stosowane: elektrostymulacja, ćw. bierne, ciepło- przyśpiesza regenerację, ocieplanie 37-38st C-borowina, parafina.