servitutes praediorum - służebności gruntowe

praedium dominans - grunt władnący
praedium serviens - grunt służebny

servitutes praediorum rusticorum - służebności gruntów wiejskich

1. itinerum - prawa drogi

• servitus itineris — prawo do przekraczania cudzego gruntu pieszo, na koniu albo w lektyce

• servitus actus - służebność przechodu przez cudzy grunt łącznie z pojazdami, pojedynczymi zwierzętami i trzodą.

• servitus viae - służebność drogi (servitus itineris + servitus actus)

2. iura aquarum - prawa wodne

• servitus aquaeductus (servitus aquaeducendae) ⎯ prawo przysługujące właścicielowi gruntu władnącego (praedium dominans) do przeprowadzenia przez cudzy grunt wody pitnej, albo w celach irygacji, albo też w celu odprowadzania wody

• servitus aquae haustus — prawo do wchodzenia na cudzy grunt w celu czerpania wody.

3. servitus pecoris pascendi — prawo wypasania bydła na cudzym gruncie

servitutes praediorum urbanorum - służebności gruntów miejskich

1. iura luminum - prawo światła

• servitus altius non tollendi — obowiązujący właściciela gruntu służebnego zakaz budowy ponad określoną wysokość

• servitus prospiciendi — zakaz wznoszenia na gruncie służebnym konstrukcji, które zasłaniałyby widok właścicielowi gruntu panującego.

2. iura parietum - prawo budowlane

• servitus protegendi vel proiciendi — prawo do wejścia konstrukcją budowlaną w słup powietrza nad gruntem sąsiada.

• servitus tigni immittendi ⎯ prawo do wpuszczenia belki w mur sąsiada.

• servitus oneris ferendi — prawo do oparcia konstrukcji budynku o budynek wzniesiony na gruncie sąsiada. Ten ostatni miał obowiązek utrzymać swój budynek w takim stanie, aby sąsiad mógł korzystać z przysługującej mu służebności.

3. stillicidiorum - prawo ścieku

• servitus stillicidii — prawo do odprowadzenia wody deszczowej na grunt sąsiada.

4. servitus fumi immittendi — prawo skierowywania dymu i nieprzyjemnych wyziewów na grunt sąsiada