Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa

w Nysie

Zarządzanie Produkcją i Usługami

Studia dzienne

Rok akademicki 2003/2004 sem.II

Ceglarek Bogusław L3

Sprawozdanie z laboratorium z materiałoznawstwa.

Ćwiczenie nr 1

Temat: Próba statyczna rozciągania i ściskania metali.

Data wykonania:19.05.2004

Data oddania: 02.06.2004

Ocena:

Podpis prowadzącego:

Cześć teoretyczna

1)Działanie i obsługa zrywarki - dobór próbek:

Do prób wytrzymałościowych na rozciąganie stosuje się obecnie przeważnie uniwersalne maszyny, na których prócz rozciągania można przeprowadzić badania ściskania, zginania, a nieraz nawet ścinania, pomiary i twardości oraz pewne próby technologiczne.

Maszyny wytrzymałościowe można podzielić na maszyny z napędem mechanicznym i hydraulicznym.

Każda maszyna do zrywania składa się z trzech głównych części:

Schemat urządzenia: 1 — cylinder roboczy, 2 — przewód rurowy, 3 — cylinder mierzący, 4 — tłok mierzący, 5 — wahadło, 6 — ołówek, 7 — bęben, 8 — nitka, 9 — rama, 10 — pręt suwny

0x01 graphic

Rama składa się z dwu części : ruchomej i stałej. Przy napędzie mechanicznym ruchoma rama napędzana jest za pośrednictwem śruby, której ruch obrotowy jest przekształcany za pośrednictwem nakrętki na ruch postępowy ramy. Śruba poprzez przekładnię mechaniczną, jest napędzana bądź ręcznie, bądź za pomocą silnika. Współcześnie mamy jednak najwięcej do czynienia z maszynami hydraulicznymi. Ruch ramy odbywa się tu pod wpływem ciśnienia oleju, na połączony z ramą tłok. Olej jest tłoczony poprzez pompę, napędzaną najczęściej silnikiem elektrycznym. Część nieruchoma maszyny jest umocowana na fundamencie. Wartość siły rozciągającej wyraża się wzorem :

0x01 graphic

gdzie :

p - ciśnienie oleju

St - powierzchnia tłoka, cm2

Pomiaru siły dokonuje się za pomocą specjalnie wyskalowanego manometru lub ,częściej, z użyciem dynamometru wahadłowego. Rys.1(a) przedstawia schemat maszyny wytrzymałościowej o napędzie hydraulicznym, z siłomierzem wahadłowym. Próbkę 1 mocuje się w uchwytach 2. Śrubą 5 ustala się położenie głowicy uchwytowej dolnej. Przez otwarcie odpowiedniego zaworu tłoczy się olej pod tłok 6, który za pośrednictwem górnej poprzeczki i cięgien 7 oddziałuje na górną głowicę uchwytową. Ściskanie odbywa się między płytami 3, zginanie zaś przez oparcie próbki na podporach 4 z użyciem odpowiedniego trzpienia. Przestrzeń cylindra roboczego jest połączona przewodem z przestrzenią cylindra pomiarowego 8. Tłok pomiarowy 9 poprzez dźwignię z wahadłem oddziałuje na zębatkę 10 , która przesuwając się powoduje obrót wskazówki 11, wyznaczającej na skali wartość działającego obciążenia.

Maszyny wytrzymałościowe wyposażone są najczęściej w urządzenie rejestrujące. Proporcjonalnie do wydłużenia próbki obraca się bębenek z nałożoną nań kartką papieru. Połączony z wskazówką 11 pisak 12 (rys.1 b) kreśli na kartce wykres, którego rzędne w każdym punkcie są proporcjonalne do wartości siły działającej na próbkę. W ten sposób uzyskujemy wykres rozciągania próbki aż do jej zerwania, który daje zależność wydłużenia od obciążenia. Próbki mocowane są w uchwytach zbudowanych w różny sposób. Może to być zaciskający się zespół klinów szczękowych lub pierścieni dzielonych układanych w pierścieniu nie dzielonym. Może to być wreszcie uchwyt gwintowy lub inny. Naturalnie części uchwytowe próbek muszą mieć kształty odpowiednie do uchwytów zrywarki.

Nowoczesne maszyny umożliwiają zmianę zakresów obciążeń, np. maszyna 10T może być nastawiona zarówno na maksymalne obciążenie, jak również na 100, 200, 500, 1000, 5000 kG.

Odpowiedni zakres dobiera się, obliczając wstępnie maksymalną siłę rozrywającą Fm wg wzoru :

0x01 graphic

gdzie : So - przekrój próbki materiału badanego

Rm - orientacyjna wartość wytrzymałości na rozciąganie materiału.

Wartość Fm powinna mieścić się między 60, a 100% zakresu pomiarowego dynamometru.

Dla zapewnienia odpowiedniej dokładności pomiarów maszyna wytrzymałościowa musi być ustawiona w pomieszczeniu ogrzewanym, o temperaturze około 20ºC. W pomieszczeniu w którym maszyna jest ustawiona, należy zachować daleko idącą czystość. Elementy lakierowane powinny być czyszczone z kurzu, części współpracujące z sobą należy smarować.

Po zainstalowaniu maszyny należy ją zgłosić do legalizacji w Okręgowym Urzędzie Miar. Przed zgłoszeniem należy sprawdzić działanie uchwytów do próbek rozciąganych. Płyty do prób ściskania i zginania powinny zapewnić osiowość obciążenia. Błąd płaskości ich powierzchni nie może przekraczać 50μm/50mm. Urządzenie do prób zginania powinno mieć wymiary podpór i trzpieni zgodnie z PN - 57/H - 04408. Mechanizm obciążający próbkę powinien zapewnić możliwość regulacji prędkości wzrostu obciążenia i odkształcenia. Wskazówka siłomierza powinna wskazywać zmiany obciążeń bez opóźnień i przyspieszeń. Średni błąd wskazań siłomierza może wynosić max +- 1%.

Szczegółowego sprawdzenia maszyn wytrzymałościowych należy dokonywać w oparciu o PN - 64/H - 04313.

2)Badanie wytrzymałości na rozciąganie:

Wytrzymałością na rozciąganie nazywamy naprężenie odpowiadające największej sile rozciągającej Fm, uzyskanej w czasie przeprowadzania próby rozciągania, odniesionej do pierwotnego przekroju poprzecznego So próbki. Za pomocą urządzenia piszącego zrywarki uzyskujemy wykres przebiegu próby. Wykres ten umożliwia wyznaczenie charakterystycznych punktów występujących w próbie rozciągania. Rysunek 2 przedstawia właśnie taki wykres sporządzony dla stali miękkiej. Do punktu H wydłużenia próbki są wprost proporcjonalne do obciążeń (zgodnie z prawem Hooke'a). Do punktu S materiał zachowuje swą sprężystość. Od punktu S do Eg wydłużenie wzrasta szybciej niż obciążenie. Po osiągnięciu punktu Ed występuje wyraźny wzrost wydłużenia próbki przy równoczesnym spadku obciążenia (materiał „płynie”). Dalszemu wydłużaniu próbki, aż do punktu M towarzyszy pewien wzrost obciążenia. Siła Fm odpowiadająca temu punktowi jest największym obciążeniem uzyskiwanym w czasie próby. Po przekroczeniu punktu M zmienia

się charakter wydłużenia. Poprzednio wydłużała się cała próbka. Teraz próbka przewęża się tylko w jednym miejscu, tworzy się „szyjka”(rys.3a). Odkształcenie zachodzi przy coraz mniejszym obciążeniu, aż wreszcie następuje zerwanie próbki w miejscu przewężenia (rys.3b).

Stosunek siły FH do początkowego przekroju So próbki nazywamy granicą proporcjonalności :

0x01 graphic

Po przekroczeniu tego naprężenia materiał nie podlega już prawu Hooke'a.

Stosunek siły Fed (lub Feg) do So nazywamy wyraźną granicą plastyczności (dolną i górną).

Stosunek siły Fm do So jest wytrzymałością na rozciąganie materiału badanego :

0x01 graphic

Stosunek siły Fu do So jest naprężeniem rozrywającym :

0x01 graphic

W celu zapewnienia jednoznaczności określenia granicy plastyczności wprowadzono pojęcie umownej granicy plastyczności R02. Jest to naprężenie wywołujące w próbce wydłużenie trwałe umowne równe 0,2% długości pomiarowej próbki :

0x01 graphic

Po zerwaniu próbkę należy złożyć i zmierzyć. Stosunek przyrostu długości pomiarowej próbki do jej długości początkowej, wyrażony w %, nazywa się wydłużeniem względnym A.

0x01 graphic

gdzie : Lo - długość początkowa próbki.

Lu - długość pomiarowa próbki po zerwaniu.

Ze względu na kłopotliwy pomiar próbki po zerwaniu wprowadzono pojęcie wydłużania równomiernego Ar

0x01 graphic

0x01 graphic

gdzie : do - średnica początkowa próbki

dr - średnica próbki po zerwaniu, mierzona w połowie odległości między miejscem zerwania i końcem dłuższej części próbki.

Wprowadzono również pojęcie przewężenia, które określono symbolem Z. Przewężenie jest to zmniejszenie powierzchni przekroju poprzecznego próbki w miejscu rozerwania, odniesione do przekroju początkowego :

0x01 graphic

Dla próbki okrągłej przewężenie Z jest określone wzorem :

0x01 graphic

czyli :

0x01 graphic

gdzie : du - średnica przekroju poprzecznego próbki po zerwaniu.

Cześć praktyczna:

1)Treść zadania :

2)Sprawdzane przedmioty i wymiary (szkic mierzonego przedmiotu i wymiary symbolowe, schemat urządzenia itp.).

Rys. a) Schemat próbki przed rozerwaniem

0x01 graphic

Rys. b) Schemat próbki po rozerwaniu

0x01 graphic

Rys.c) Wykres rozciągania próbki

0x01 graphic

3)Sprzęt mierniczy:

Dane techniczne zrywarki : typ Zd - 10 produkcji NRD, zakład WMP Lipsk. Zakresy pomiarowe 1 - 10 T. Pomiar siły siłomierzem zaopatrzonym w urządzenie rejestrujące. Błąd graniczny +-1%. Maszyna jest wyposażona w kompletne urządzenia do prób ściskania i zginania oraz do niektórych prób technologicznych.

4)Wyniki pomiarów (tabela zestawieniowa wyników):

Lp.

Próbka

Własności wytrzymałościowe

Własności plastyczne

1)

o

z

n

a

c

z

e

n

i

a

do

So

Lo

Fe

Re

Fm

Rm

Fu

Ru

Lu

Ap

du

Su

Z

Mm

mm2

mm

N

MPa

N

MPa

mm

%

mm

%

mm

mm2

%

3,5

9,6

31

480kg=

4707,2N

50

560kg=

5491,8N

58,3

630

65,6

39

25,8

2,4

4,52

52,92

OBJAŚNIENIA SYMBOLI :

do - średnica pierwotna próbki w miejscu przewężenia.

So - przekrój pierwotny próbki w miejscu przewężenia.

Lo - długość początkowa próbki.

Fe - siła obciążająca na granicy plastyczności.

Re - wyraźna granica plastyczności.

Fm - największa siła rozciągająca.

Rm - wytrzymałość na rozciąganie.

Fu - siła rozciągająca w chwili zerwania.

Ru - naprężenie rozrywające.

Lu - długość próbki po zerwaniu.

Ap - wydłużenie względne.

du - średnica przekroju poprzecznego po zerwaniu.

Su - zmniejszona powierzchnia przekroju początkowego próbki.

Z - przewężenie względne

5)Obliczenia:

1MPa = 1N/mm2 = 0,102 kg/mm2

1N = 0,101971 kg

S0 = π(0x01 graphic
)2=π*(0x01 graphic
)2=3,14*(0x01 graphic
)=3,14*3,0625=9,6mm2

0x01 graphic
=(39-31)/31*100%=0,258*100%=25,8%

0x01 graphic
=(9,6-4,52)/9,6*100%=0,5292*100%=52,92%

Fe = 480kg=480:0,101971=4707,2N

0x01 graphic
=480kg/9,6mm2=50 MPa

Fm = 560kg=560:0,101971=5491,8N

0x01 graphic
=560kg/9,6mm2=58,3MPa

0x01 graphic
= 630kg/9,6mm2=65,6MPa

6)Uwagi i wnioski końcowe:

Celem ćwiczenia było określenie - na podstawie próby rozciągania - następujących wielkości wytrzymałościowych i plastycznych materiału. Ze wzoru na przewężenie względne wynika, że badana próbka miała bardzo duże odkształcenie. Próba rozciągania metali jest odwzorowaniem wielkości wytrzymałościowych i plastycznych materiału.

Próbka nie zerwała się na środku, tylko (jak to obrazuje powyższy

rysunek [c]) w 13 długości , co świadczy, że była ona w tym miejscu najcieńsza lub posiadała jakąś wadę techniczną. W porównaniu z pierwotnym wymiarem, wydłużyła się ona o 8mm, a następnie uległa zerwaniu. Aby próbka się rozerwała potrzebna była siła około 6178,2 N. Naprężenie rozrywające wyniosło 58,3%, natomiast wytrzymałość na rozciąganie to 62,625 Mpa.

4



Wyszukiwarka