Nomenklatura dotycząca chorób
> Choroba dziedziczna
- Kodowana w genach i przenoszona z pokolenia na pokolenie
> Choroba wrodzona
- To ta ci pojawia się w życiu osobniczym, w okresie płodowym
- Nie przenosi się drogą genetyczną na następne pokolenia
> Choroba idiopatyczna (samoistna)
- Jest to choroba o dokładnie nieustalonej przyczynie
- Czynnik etiologiczny jak i mechanizm rozwoju jest niedokońca znany
- BSE
Schorzenie
> Jest to zespół (grupa) chorób, których dotknął danego osobnika
> To nie jest jedna choroba!!!!
> Takim schorzeniem może być: różyca świń z ostrym zapaleniem oskrzeli i syndrom oddechowo-płciowy świń, jeśli np. te trzy jednostki chorobowe to możemy mówić o schorzeniu
Choroba nazywa różnie w różnych językach
Bolesim-bolesny (ros)
Krankheit-skrzywienie stanu fizjologicznego (niem)
Ilness disease- niełatwo (ang)
Mali- zło (franc)
Irniss-coś złego (duński)
CZYNNIK PSYCHICZNY
> Choroby psychosomatyczne
- Stan psychiczny osobnika działa tak na, somę że pojawiają się zmiany organiczne nie ma w nich żadnego czynnika etiologicznego natury fizycznej, chemicznej, infekcyjnej, biologicznej nie ma.
- Czynnik psychiczny oznacza, że stan psychiczny organizmu jest powodem choroby
- Choroby te mają tylko czynnik przyczynowy w strukturze świadomościowej kory, która napędza dalsze odpowiedzi
- Wrzód żołądka
- Stenoza naczyń wieńcowych
- Plicystic ovari syndrom-zespół wielotorbielowatych jajników- u młodych kobiet
- Innym przykładem czynnika psychicznego jest np., że osoby z natury są przygnębiane przez wpływy środowiskowe (deszcz, transport, zagęszczenie, niska temperatura, wilgotność) przeżycia o charakterze stresowym, które pewne osobniki z populacji druzgoczą.
- Dla innych osobników (deszcz, transport, zagęszczenie, niska temperatura, wilgotność są powodem do zadowolenia ogólnego)
- Odpowiedz na czynniki środowiska czy to pozytywne czy negatywne powoduje, że rozwija się stan patologiczny
- W przypadku chorób nowotworowych osoby dotknięte taka chorobą z silną motywacją o wiele częściej wychodzą z tego cało niż osoby, które na początku się poddały
- Voodoo- śmieć na życzenie w afrykańskich plemionach, jeśli czarownik wskaże ze masz umrzeć to taka osoba napędza sobie śmierć i doprowadza do zatrzymania serca, aktywności oddechowej i schodzi-to też jest czynnik psychiczny
- Ambicja stresogenność -może być patologiczna
- Osobowość Syzyfa- pracoholik jedyna przyjemność w pracy, predyspozycje do nagłych zejść sercowych, jest t tzw. osobowość typu A
- U zwierząt czynnik predysponujący do uszkodzeń mechanicznych do utraty apetytu i bark przyrostu ciała jest agresja związana z zagęszczeniem znane jest to na fermach zawsze są eliminowane osobniki skrajne tzn. te, które np. nie pobierają w ogóle pokarmu oraz te, które się tak rozpychają, że nie pozwalają innym dojść do pokarmu-czynnik zagęszczeniem powoduje spadek produkcji i predysponujący do choroby
- Struktura populacji-porządek sutkowy maciory kolejność, którego sutka z największą ilością mleka pilnuje ten najmocniejszy a ten najsłabszy jest przy tym gdzie najmniej mleka, u kur kogutów jest porządek dziobania, jeśli są koguty to tam się szybko wytwarza hierarchia, który pierwszy kopuluje, który ostatni. U osobników dominujących mówi się, że corpus amygdanoideum (ukł limbiczny mózgu) hypothalamus hipokamp ciało drążkowate zakręt obręczy ( układ limbiczny z ganonga)
- Krąg papetsa- jest to samonapędzający się układ rozpoczynający się w podwzgórzu, który mówi np. proszę panią przywieźli bluzkę drugi proszę panią we wszystkich kolorach trzeci, jakie tanie czwarty jak mało ludzi jak przejdzie cały układ to ta ostatnia osoba nawet bez ubrania pędzi do sklepu-ten przykład wskazuje, że jest taki układ limbiczny zespól 7 jąder, które napędzają emocje tam jest geneza emocji i napędza emocje i one zostaną zwielokrotnione do takiego stanu, w którym może się okazać, że w korze mózgowej czynnik motywacyjny, czyli ruchowy i czynnik świadomościowy, czyli wyobraźnia zostanie pobudzona do takiego stanu pod wpływem emocji, że oderwane jest to od rzeczywistości. Układ limbiczny miejscem generowania emocji
1) U osobników dominujących jest taka zasada, że przeważa aktywność ciała migdałowatego- corpus amygdanoideum i jest głównie noradrenalina mediatorem wyzwalanym z zakończeń nerwowych wywodzących się z ciała migdałowatego; to jest miejsce agresji i napędu narzucania swojej woli. Osobniki z dominacją ciała migdałowatego i aktywnością układu noradrenergcznego- są to osobniki predysponowane do agresji
2) Hipokamp- związany jest z dwiema stanami uczenia się i zapamiętywania i również zgenerowanie impulsów o charakterze podporządkowania. Osobniki, które mają rozbudowany obszar hipokampa- są to z natury osobniki do podporządkowania. Neurony, hipokampa pobudzają CRH a te pobudzają CTH a te z kolei korę nadnerczy kortyzol i kortyzol jest głównym hormonem stresu, a więc napędza się układ stresogenny
3) Jedne i drugie są predysponowane do różnych chorób ad1 to rozwój chorób sercowo-naczyniowych gdyż rozwiniecie układu noradrenergicznego rozwijając układ sympatyczny dochodzi właśnie bardzo szybko do rozwoju chorób sercowo naczyniowych o noradrenalina działa na krążenie serce naczynia mikrokrążenie i powoduje zmiany patologiczne;
Ad 2 osobnik ten nie jest predysponowany do chorób sercowo naczyniowych, ale do chorób wrzodów żołądka, do stanu wyniszczenia organizmu ze strachu, spadku apetyty spadku wagi
KONSTYYUCJA
Jest to całość fizycznych, biochemicznych, genetycznych i pourodzeniowych (genotyp i fenotyp), bo to nie jest tylko coś, co jest zakodowane w genach jest to coś, co wytwarza się postnatalnie, a wiec całość cech genetycznych i nabytych, somatycznych i psychicznych morfologicznych czynnościowych. Jest ona dynamiczna zmienia się.
Według Kretsnera:
> Typ leptosomatyczny
- Delikatny smukły cienki
- Asceniczny
- Jest to typ schizofreniczny-rozdwojenie jaźni
> Typ pykniczny
- Typ osobnika artretyczny przysadzisty mocno zbudowany ze skłonnością do zaburzeń artretycznych- miażdżycowych
Typ atletyczny (epileptyczny)
- Przysadzisty
- O dobrej muskulaturze
- Padaczki u psów to te osobniki dobrze umięśnione
Według Scheldona
› Endomorficzny (wicscelarny) odkładanie tłuszczu i zwiększenie masy brzusznej
› Mezomorficzny
› Somatomorficzny-zrównoważony
› Ektomorficzny-celebrotonia
- Znerwicowanie wszystko poukładane według schematu, ale nie tego, co w przyrodzie, ale tego, co w szarych komórkach się stworzy
Według Sochańskiego
- Typ nadnerczowy-limfatyczny
- Typ tarczycowy
- Typ płciowy
Według Brzezickiego
- Typ skirtotoniczny- złośliwość za nic, charakterystyczny dla Polaków
ETIOLOGIA
> Daje podstawę do przyczynowego podejścia do chorób
> Etios-przyczyna
> Aby doszło do choroby musi działać czynnik etiologiczny (pasożyt bakteria toksyna wirus) i musi paść na pewną podatność organizmu, żaden patogen nie zniszczy 100% populacji, najcięższe choroby powodują, że osobniki przeżywają.
> Żeby doszło do choroby czynnik etiologiczny decyduje często, ale i bywają przypadki, że to nie czynnik etiologiczny decyduje a organizm, w jaki sposób reaguje
> Sam czynnik etiologiczny nie powoduje choroby
> Aby doszło do choroby musi być naruszona równowaga między żywotnością patogenu a obroną organizmu-dopiero jest choroba
> Niektóre czynniki etiologiczne powodują chorobę przy jednostkowym zadziałaniu np. arszenik, laseczka tężca choroba, a niektóre nie np. prątek gruźlicy, kolibakterioza, enterotoksemia- większość tych baterii jest komensaliczna w przewodzie pokarmowym dopiero ich szczególny ekosystem powoduje, że nabierają cech złośliwości
> Nie wystarczy sam patogen, aby zaistniała choroba musi działać jeszcze wiele czynników sprzyjających środowiskowi i czynniki endogenne-aby ten sam patogen spowodował chorobę
> Jedne czynniki są jednoznacznie patogenne a inne są patogenne dopiero w określonych warunkach za równo pochodzenia zewnetrzego jak i pochodzenia endogennego
> Każdy czynnik etiologiczny, który działa jako czynnik chorobotwórczy może spowodować chorobę, kiedy
1. Natężenie tego czynnika jest wystarczająco duże
2. Kiedy działa dostatecznie długo
3. Jest podatność genetyczna -Do pewnych nowotworów, które są progenerowane. Przez prokarcynogeny określony zestaw enzymów danego osobnika powoduje, że jest on przekształcony w karcynogen czy nie
4. Stan odżywienia i poziom mikro-makroelementów i witamin decyduje o chorobie
- Niedobory żywieniowe zmniejszają odporność niedobór kw. foliowego jest powodem rozszczepienia kręgosłupa, rdzenia kręgowego, podniebienia,
- Niedobór wit FF ( FFA-polinienasycone kw. tłuszczowe) im więcej błony kom zawierają fosfolipidów z wielonienasyconych kw. tłuszczowych to te błony są bardziej giętkie, łatwiej przepuszczają to, co potrzeba a trudniej to, co nie potrzeba; jak zastępowane są przez nasycone kwasy tłuszczowe przy niedoborze polinasyconych błony kom m.sercowego, kanalików nerkowych kłębuszków sztywnieją zaczynają przepuszczać to, co nie potrzeba a to, co powinni to nie przepuszczają
- Awirulntne wirusy stają się wirulentne w przypadkach niedoborów żywieniowych, więc nie zawsze jest tak ze jak jest wirus to od razu jest on wirulentny tylko przy niedoborze żywieniowym
Podział czynników chorobotwórczych (slajd)
A. I Fizyczne
› Urazy mechaniczne
- przedmioty tnące
- Materiały wybuchowe
- zgniecenia
› Urazy elektryczne
- porażenia prądem,
- prądy o wysokiej częstotliwości
› Wpływ temperatury i udar cieplny:
- Udar słoneczny
- Gorączka
- Oparzenia
- Odmrożenia
- Wstrząs z oziębienia
› Energia promieniowania
- Promienie UV, X
- Promienie kosmiczne
- Promienie korpuskularne
II Chemiczne
> Toksyny
- Bakteryjne
- Wirusów
- Grzybów
- Jady wężów i stawonogów
> Pestycydy
- Fosfoorganiczne i ich pochodne
- Węglowodory chlorowane DDT
> Herbicydy
§ Pochodne typu chlorofenoksy (2,4-D)
§ Paraquat
§ dwunitrofenole
> Środowiskowe
§ Metale ciężkie
§ Azotany
§ Dwufenole polichlorowane
> Żywieniowe
§ Nadmiar wit A i D
§ Zatrucia witaminami
III Biologiczne
> Czynniki niekomórkowe-wirusy, priony
> Procaryota-bakterie, chlamydie, riketsje, mykoplasmy
> Eucariota-grzyby pierwotniaki
> Wielokomórkowe-tasiemce, obleńce przywry, owady
B. Niedobory zewnętrzne
I niedobory żywieniowe
› Niedobory
- Energetyczne
- Białka
- Soli mineralnych
- witamin
II niedobory środowiskowe
› Niedobory wody (dehydratacja)
› Niedotlenienie asitaksja
› Zmniejszona ekspozycja na UV
- Zaburzenia biosyntezy wit D
C defekty wewnętrzne
› Genetyczne
- Mutacje punktowe
- Mutacje chromosomalne
Podział czynników chorobotwórczych to, co mówił:
1. Pochodzenia zewnętrznego
2. Niedobory zewnętrzne
3. Defekty wewnętrzne albo pochodzenia wewnętrznego
Można też podzielić na:
a. Proste - jednoznacznie powoduje chorobę; wystarczy, że przyczyna czy wirus bakteria się pojawi od razu jest choroba stan ciężki i zejście; przy ekspozycji czynników fizycznych- jeżeli organizm jest eksponowany na wystarczająco wysoką dawkę promieniowania gamma to jest na pewno choroba i śmierć natomiast przy niewielkich dawkach oczywiście są zmiany lokalne rumień się pojawia zmiany zapalne wolne rodniki
- Cyjanek
- Laseczka tężca
- Clostridium botulinum- ze swoimi toksynami działającymi na ośrodkowy układ nerwowy
b. Złożone- to są te, którym potrzeba kilka różnych czynników np.
- clostrudium perfingens, niedożywienie, zagęszczenie to musi być, aby doszło do biegunki wywołanej clostridium perfringens
38; 48
1