Sofiści a społeczeństwo
Wiedza jest względna
Nauczyciele mądrości
Nauka przemawiania i przekonywania
Protagoras i relatywizm poznawczy
Nauka to synteza wiedzy i umiejętności
Nie ma pojęcia dobra i zła absolutnego
Ustrój, prawo i moralność są wynikiem umowy
Doświadczenie
Umysł ma swoje granice
Sensualizm- poznanie poprzez zmysły
relatywizm- każdy ma własną prawdę
praktycyzm- lepsza prawda ta, która lepiej się sprawdza
konwencjonalizm-
Platońska wizja państwa idealnego
Jednorodność państwa
Społeczeństwo jako organizm
Dwa państwa w państwie: bogatych i biednych (szachownica)->konieczna równość
Brak własności prywatnej
Może dale możliwość poznania świata - złe
Obywatele to tylko mieszkańcy miasta
Niezmienność społeczeństwa
Liczy się interes państwa
Brak więzów rodzinnych - to państwo wychowuje dzieci
Nie ma małżeństw
Kobiety i dzieci są wspólne
Każda zmiana jest zmianą na gorsze
Poeci są źli
Specjalizacja
Dusza:
Pożądliwa
Porywcza
mądra
Kastowość społeczeństwa
Strażnicy
Wojskowi
Robotnicy
Nie wolno zakłócać jednolitości
Ustroje
Królestwo/arystokracja
Timokracja
Oligarchia majątkowa
Demokracja
Dyktatura
Idealna liczna mieszkańców to 5040
Rządzić mieli filozofowie
3 główne cnoty: rozum, wola i pożądanie
Mity nie mogą deprawować młodzieży
Bóg jest nieskończonym dobrem
Rygorystyczne wychowywanie obywateli
Państwo nie może być za duże
Sprawiedliwość to:
Specjalizacja
Kastowość
Życie zgodne ze swoim powołaniem
Jaskinia platońska
Socjologiczny system Arystotelesa
Człowiek jest zwierzęciem społecznym
Łagodniejsze zwalczanie idei indywidualistycznych
Państwo musi być samowystarczalne
Państwo powinno być wspólnotą moralną
Części państwa powinny być komplementarne
Państwo istnieje bo ludzie go potrzebują
Istnieje rodzina w państwie
Społeczeństwo jest zróżnicowane(metafora organizmu)
Zasada złotego środka
Cnota jest celem każdego człowieka
Rodzina- klasa-status społ.
Ustroje:
Monarchia
Arystokracja
Demokracja
Politeia
Tyrania
Oligarchia
Zmiana ustroju wynikiem różnego pojmowania własności lub chęć obalenia złej władzy lub wzięcia jej dla siebie
Najlepsze są rządy klasy średniej
Najlepsze państwo utrzymuje się o własnych siłach
Platon i Arystoteles - porównanie
PLATON |
ARYSTOTELES |
- anamneza - teoria poznania: empiryczna i aprioryczna - dyskusje -idee |
-tabula rasa -indukcja i dedukcja - empiryzm |
-idealizm obiektywny (dualizm świata) |
-realizm - hylemorfizm |
-- część rozumna - mądrość -- część impulsywna - męstwo --część pożądliwa - umiarkowanie - to wszystko prowadzi do harmonii(+sprawiedliwość) -powszechność -stałość -ład -asceza |
-dobro jest subiektywne -szczęście najwyższym dobrem (eudajmonia, jako optimum dla jednostki) -rozum daje szczęście -cnoty: etyczne i dianoetyczne -złoty środek -wartość przyjaźni |
-państwo powstało z potrzeby ludzi
|
- państwo jest tworem natury -człowiek musi żyć w państwie |
-koncepcja degeneracji ustrojów -najlepiej jak rządzą filozofowie -hierarchia - racja stanu -3 klasy |
-ustroje muszą być najbliższe teorii umiarkowania - klasa średnia -synteza najlepszych urządzeń z różnych ustrojów |
-komunizm |
-rodzina to podstawowa organizacja społeczna - umiar we własności prywatnej (bogacenie się) |
Społeczeństwo i państwo w myśli Jana z Salisbury
Państwo to ciało empiryczne
Dusza - Kler
Głowa - Monarcha
Serce - Senat
Oczy, uszy język - Sędziowie
Ręce - Armia i urzędnicy
Żołądek - Administracja finansowa
Wszystko jest dziełem Boga
Król jest obrazem Boga na ziemi, jest pomazańcem bożym
Jest odpowiedzialny przed obywatelami i Bogiem
Dwór monarchy to siedlisko zła, zepsucia
Władza świecka jest konieczna
Król powinien być:
Sprawny
Wierny Bogu
Sługą ludu
Prawy (boskie i naturalne)
Zły król jest karą za grzechy
Bóg jest źródłem władzy
Bóg jest autorem praw i zwyczajów
Król ma słuchać kościołów lokalnych ->więcej moralności
Wolność - utrzymanie porządku naturalnego
Każdy ma swoje miejsce w państwie
Kultura = szczyt mądrości ludzkiej
Wiedza + religia = dobre życie
Człowiek musi zostać nauczony moralności
Celem króla jest szczęście poddanych
Ludzie boją się króla, bo boją się Boga
Prawość = umiłowanie sprawiedliwości
Król to więzień sprawiedliwości
Broni słabszych
Król ma prawo zabijać wg. Prawa
Kościół wykonuje wyroki za pomocą króla
Książę jest narzędziem Kościoła
Lud ma prawo wypowiedzieć posłuszeństwo tyranowi
Św. Augustyn i św. Tomasz z Akwinu - dwie średniowieczne koncepcje ładu społecznego
Święty Tomasz z Akwinu
Człowiek jako „zwierzę społeczne”
Konieczność życia we wspólnocie
Wspólnota wiernych żyje w świecie realnym
Hierarchia i prawa hierarchiczne w państwie
Wieczyste
Naturalne
Ludzkie
Bóg filarem państwa
Byty są w różnej odległości od Boga
Prawo ludzkie musi być podporządkowane boskiemu
Prawo nie obowiązuje kiedy jest niezrozumiałe lub niesprawiedliwe
Zróżnicowanie w społeczeństwie (prawa i przywileje)
Sprzeciw wobec hierarchii= grzech (sprzeciw wobec Boga)
Społeczeństwo to wspólnota wspólnot
Pozorna wolność (wszystko kontroluje Bóg)
Im wyższy stan tym bliżej do Boga
Społeczeństwo (kastowość)
Modlą się
Walczą
Pracują
Głowa (monarcha) jest najważniejsza, ale jej brak nie powoduje nie działania reszty
Dwoistość Boga i świata
Empiryzm(wiedza z doświadczenia)
Społeczeństwo jest najważniejsze
Intelekt i jego rola w życiu
Autonomia wł. świeckich i duchownych (bez izolacji)
Człowiek potrzebuje kierowania nim
Człowiek nie ma instynktu
Władza jednego jest najlepsza
Ustroje:
Królestwo
Tyrania
Arystokracja
Oligarchia
Demokracja
Republika
Państwo musi być samowystarczalne
Troska by król nie stał się tyranem
Cnota- chwała-> pogarda chwały-> cnota
Największa nagroda od boga
Św. Augustyn
Państwo:
Ziemskie
Niebieskie
Pojecie kresu dobra i zła
3 rodzaje życia
Spokojne badanie i rozważanie prawdy
Pełne działania w kierowaniu różnymi sprawami ludzkimi
Synteza 1 i 2
Pojecie sekt (288-> 3)
Człowiek
Dusza
Ciało
Dusza i Ciało
Cnota = szczęście
Życie mądre jest cnotą
Życie wieczne najwyższym dobrem
„Sprawiedliwy z wiary żyje”
W życiu konieczna pomoc Boga
Dusza kontroluje ciało
Należy walczyć z pokasami, złem, dominacja ciała
Bóg panuje na d duszą i ciałem
Należy przetrzymywać zło
Życie społeczne jest dobre
Sądy ludzkie są omylne
Wojny będą zawsze
Przyjaciel wrogiem, wróg przyjacielem
Krytyka politeizmu (anioły)
Pokój:
Ciała
Duszy nierozumnej / rozumnej
Ciała z duszą
Człowieka z Bogiem
Miedzy ludźmi
Domu
Państwa niebieskiego
Wszystkich rzeczy
Państwa
Nie ma boleści bez życia, wojny bez pokoju
Nagroda od boga za dobre korzystanie z dóbr ziemskich
Bóg stworzył człowieka wolnym
Posłuszeństwo
Służba Rzeczypospolitej
Nie sprzeciwianie się nakazom i zakazom Boga
Każdy grzeszy
Pokój szczęścia i szczęście pokoju
Wieczne potępienie
Zmysły wprowadzają w błąd
Zło jest dziełem natury-> człowieka
Renesansowa myśl społeczna - czym różniła się od średniowiecznej?
Pojawienie się gosp. Rynkowej
Spadek znaczenia urodzenia
Nietrwałość różnic stanowych
Rozdzielenie polityki i religii
Indywidualizm
Jednostka staje się coraz ważniejsza, człowiek jest wolny
Rozwój myśli społecznej (przemiany nie skutkują upadkiem społeczeństwa)
Humanizm
Laicyzacja
Załamywanie się autorytetów
Doświadczenie coraz ważniejsze (odejście od scholastyki)
i 9. Społeczeństwo i władza w koncepcji N. Machiavellego
Społeczeństwo nie istnieje poza państwem
Konieczność osoby władcy
Myślenie:
Moralne (jak powinno być)
Pragmatyczne (Jak jest)
Państwo nie jest jednolite
„cel uświęca środki”
Cel to dobro poddanych i państwa
Człowiek nie jest dobry póki się go do tego nie zmusi
„wszystkie krzywdy naraz”
Dobry człowiek nie ma szans na przetrwanie
Człowiek kieruje się wyłącznie własnych interesem
Wciąż istnieje stan zagrożenia
Kontrola społ. Poprzez zastraszanie
Cele państwa:
Ład wewnętrzny
Zewnętrzny
Należy krzywdzić tak aby nie bać się zemsty
Niedopuszczanie do powstania opozycji
Moralność prywatna vs. państwowa
Państwo jest dziełem władcy
Absolutyzm
Wszystko jest zmienne
Ludzie nie wiedzą lecz widzą
Człowiek ma wolna wolę
i 11. Dlaczego M. de Montaigne'a można określić prekursorem antropologii kulturowej? Relatywizm.
dyscyplina nauk społecznych badająca organizację kultury, rządzące nią prawa, historyczną zmienność i etniczną różnorodność kultur w celu skonstruowania ogólnej teorii kultury. Jest to jeden z głównych działów szeroko rozumianej antropologii, zajmuje się badaniem kultury we wszystkich jej przejawach
Uważany jest za #1 relatywistę kulturowego (każda kultura jest inna)
Nie da się uzasadnić wyższości jednych obyczajów od drugich
Krytyka ludzi, którzy uważają ze tylko oni mają racje - nie ma prawd absolutnych, wszystko jest zależne od kontekstu
Różnorodność -> rozwój
Brak konieczności przyjmowania obcych idei
Wszystko jest względne
Słowa klucze:
Humanizm
Sceptycyzm
Relatywizm
Naturalizm
Konserwatyzm
Racjonalizm
Przyroda uczy człowieka rozumu
Prawo się zmienia, jest niesprawiedliwe
Nie ma instytucji idealnych
Należy umieć dobrze życ, bo nie ma życia po śmierci
Człowiek jest elementem przyrody
Renesansowe utopie - podobieństwa i różnice w wizjach państwa T.More'a, F.Bacon'a i T.Campanelli
Tomasz Morus
Władza księcia
Elita 30 rodzin
Określona liczna obywateli w każdym z miast
Wszystkie miasta jednakowe
Brak własności prywatnej (magazyny państwowe)
Specjalizacja
Wolność wyznania
Ograniczona ilość godzin pracy i czasu wolnego
Bogactwa nie są mieszkańcom potrzebne
Wybory powszechne na króla
Niewolnictwo
Brak klas
Jednolitość
Pogarda bogactwa
Podział na rodziny wynikiem specjalizacji
Rozwody
Czystość przedmałżeńska
Hierarchia - starszeństwo
Powszechne nauczanie
Demokracja
Możliwość obalenia tyrana
Sady senatu
Wojna jest potępiana ale czasami konieczna
Rozdzielenie polityki od religii
Ateizm niezalecany
Potrzeba państwa jest najważniejsza
Celem życia jest szczęście i radość
Mała ilość spisanych praw
F. Bacon
T.Campanella:
Miasto Słońca
Kieruje wielki Metafizyk
3 ministrów:
Mądrości
Potęgi
Miłości
Tyle funkcjonariuszy ile wynosi liczba cnót
Brak rodziny
Brak własności prywatnej
Powszechne nauczanie
Kult nauki
System kar
Małżeństwo = prokreacja
Wspólne żony
Bogactwo i bieda upodlają ludzi
Brak podziałów wśród społ.
Praca dla panstwa
4godzinny dzien pracy
Każdy robi to co lubi
Cieżkość pracy -> poważanie
Praca ma wzmacniać
Należy sobie pracę ułatwiać
Ksenofobia
Jednostka podporządkowana panstwu
Cel: zbawienie
Brak opozycji
Konformizm
Ujednolicenie społ.
Najważniejsze jest dobro społ.
Wizja społeczeństwa i władzy w myśli reformacji - Lutra i Kalwina
Marcin Luter
Równość w kościele nie w społeczeństwie
Rozdział władz świeckich i duchowych
Władzy należy się podporządkować
Rząd ma rządzić a nie dążyć ku zbawieniu
Państwo jako jedyne walczy ze złem
Ceius regio, eius religio
Rozum w życiu społecznym, miłość i ewangelia w życiu duchowym
Brak prawa do obalenia największego nawet tyrana
Władca ma prawo uciskać by walczyć z szatanem
„Bóg woli znosić niesprawiedliwą władzę, niż lud powstający w imię słusznej sprawy”
Władza pochodzi od Boga
Książę ojcem wszystkich poddanych
Obowiązkiem władcy jest utrzymanie spokoju wew. I zew.
Pełna suwerenność władcy
Państwo jest stanem przejściowym między aktem stworzenia a końcem doskonałym
Człowiek ma służyć Bogu i cesarzowi
Jan Kalwin
Predestynacja
Gromadzenie bogactw nie jest złe
Pochwała cnót społecznych
Nie wolno dyskutować o legalności władzy
Pożyczanie na %
Surowe obyczaje
Wyznanie jako „Katechizm Dobrego Przedsiębiorcy”
Władza świecka jest podporządkowana Kościołowi (dwie „instytucje” utworzone przez Boga które maja się uzupełniać)
Własność prywatna
Pomoc ubogim jest zła
Człowiek jest grzeszny z natury, potrzebna łaska Boga
Władza świecka ma chronić Kościół
Ustrój arystokratyczno-demokratyczny(republikański ?)
Podział władzy
Wielość rządzących
Dlaczego, zdaniem Hobbesa, w stanie natury nieunikniona jest wojna wszystkich ze wszystkimi?
Rozwój jest możliwy jedynie na drodze walki o przeżycie
Ludzie są egoistami
Mała ilość zasobów determinuje postawę waleczna
Rządy jednego władcy, lud jest podporządkowany
Dlaczego Locke'a określa się jako pierwszego filozofa społeczeństwa obywatelskiego?
Społeczeństwo jest tworem ludzi
Panuje stan walki, ale ludzie są zdolni do działań altruistycznych
Stan naturalny to spontaniczna współpraca międzyludzka
Społeczeństwo powstaje poprzez współpracę
Społeczeństwa nie są zależne od instytucji państwa, a interesy jednostki mogą być realizowane tylko dzięki obywatelskiej współpracy
Tabula Rasa
Sformalizowane instytucje i państwo są konieczne
Źródłem prawa jest zgoda obywateli
Umowa społeczna (zgoda społ. potrzebna za każdym razem)
Społeczeństwo uczestniczy we władzy
Trójpodział władzy (zamiast sądownictwa, władza federacyjna)
Nie ma społeczeństwa harmonijnie idealnie
Prawa naturalne:
Życie
Wolność
Własność
Warunki dla sprawnej republiki (wikipedia)
Umowa społ. w konstytucji
Rządy prawa nie siły
Władza dla całej wspólnoty, prerogatywy tylko dla rządu
Wolność wypowiedzi, zrzeszania się i prowadzenia działalności gospodarczej
Stan natury u Hobbesa i Locke'a . Podobieństwa i różnice
Cechy charakterystyczne doktryny prawa naturalnego
Renesans myśli
Świeckość
Bóg podlega prawu naturalnemu
Władza jest wynikiem umowy
Władza nie pochodzi od Boga
Indywidualizm
Przyroda, fizyka
2 socjologie wg. Szackiego:
Pierwotnie społeczeństwo nie istniało, jednostki - pojedyncze atomy. Społeczeństwo na podst. Umowy Społ.-> państwo i polityka (Hobbes)
Społ. są naturalne, problemy ochrony wspólnot, konieczność istnienia społ. Obywatelskiego, czyli państwa. Władza i państwo są wtórne wobec społ. (Locke)