Różne, mysl polityczna5-semII, Czasy nowożytne to czas


Czasy nowożytne:

John Locke

Każdy ma zapisane w sercu/umyśle, by nie naruszać własności 2 człowieka. Według Locke ludzie, którzy słuchają swojego rozumu będą przestrzegać praw naturalnych. Ludzie nie potrzebują władzy. Ludzie w naturalny sposób tworzą społeczność. Człowiek jest zdolny sam z siebie budować pokojowe relacje z innymi ludźmi. Ludzie tworzą stowarzyszenia, do których przystępują dobrowolnie. Sfera stowarzyszeń poprzedza państwo i władzę. Hobbes twierdził, że aby istniała jakakolwiek wspólnota potrzebna jest władza. Locke uważał, że władza nie jest czymś koniecznym lecz pożądanym. Ma stać na straży własności prywatnej, pokoju, gdyż człowiek nie jest zły, ale woja może się pojawić.

Państwo u Hobbesa jest wszechobecne a władza jest nieograniczona, u Locke państwo jest ograniczone, władza jest silna ale jest nakierowana na wymierzanie sprawiedliwości- karze tych, którzy naruszają własność prywatną. U Hobbesa była umowa społeczna-jednostki zgadzały się na władze, U Locke jednostka podporządkowuje się większości. Rządzi zasada większości. Zasada większości jest najbardziej racjonalną zasadą. Prawa nie będzie ustalać jedna osoba. Jest to ochrona przed nadużyciami władzy.

Ponieważ władza może stać się ośrodkiem tyranii, Locke proponuje podział władzy. Jako pierwszy wspomina o podziale władzy:

Władza ustawodawcza-Parlament

Władza wykonawcza- Monarcha

Władza federacyjna- zawieranie umów międzynarodowych

Władza ustawodawcza powinna być oddzielona od wykonawczej, władza sądownicza podlega władzy wykonawczej.

Władza ustawodawcza jest władzą zwierzchnią. Wypadkowa woli członków parlamentu. Monarcha pełni funkcje symboliczną.

Zasady, które muszą być przestrzegane przez władzę:

Monteskiusz

Dzieło „O Duchu Praw”.

Monteskiusz uważał, że historia nie jest dziełem przypadku, można odnaleźć prawa w historii. Uznaje prawa molarne ustanowione przez Boga. Różnica pomiędzy prawami przyrody a prawami naturalnymi.

Polemika z Hobbesem. Monteskiusz krytykuje Hobbesowską wizję człowieka. Według Monteskiusza człowiek z natury jest istotą leniwą, ma poczucie niższości. W stanie naturalnym panowałby pokój, gdyż ludzie by się unikali. Hobbes nie dostrzegł, że wzajemna wrogość ludzi może wynikać z form organizacji społecznej a nie że złej natury człowieka. Monteskiusz inaczej niż Hobbes postrzega naturę człowieka. Dla Monteskiusza człowiek nie jest taki prosty, gdyż działają w nim różne siły. Człowiek nie jest jednoznaczny. Konfliktowość wynika z organizacji społeczności a nie z natury ludzkiej.

Istnieją prawa naturalne i prawa stanowione. Między nimi bywa przepaść, często są one niezgodne.

Typologia ustrojów-> 3 typy rządów:

Natura demokracji-> rządzi lud

Natura monarchii-> rządy jednej osoby przy obecności praw i władz pośredniczących (szlachta). Król ma pod sobą szlachtę. Szlachta należy do istoty monarchii.

Zasady- powodują, że dany ustrój funkcjonuje, odwołują się do ludzkich uczuć i namiętności.

Zasady:

Monteskiusz tworzy pewne idealne typy ustrojów. Opisując ustroje . np. żeby despotyzm był despotyzmem obywatele powinni się lękać. Monteskiusz kładzie nacisk na funkcje ustroju, brak wartościowania. Monteskiusz opisuje ustroje, ale ich nie wartościuje etycznie. Stara się być obiektywnym badaczem.

Duch społeczeństwa, duch narodu- trwały, trudno go zniszczyć, przenika wszystkie wymiary życia społecznego.

Monteskiusz zaliczany jest do ojców liberalizmu.

Rozumienie pojęcia wolność. Ma ono wiele znaczeń. Czym jest wolność zależy od obyczajów narodu.

Wolność polityczna polega na bezpieczeństwie. Wolność polityczna istnieje wtedy, kiedy się nie nadużywa władzy. Istnieje w rządach umiarkowanych.

Rozróżnienie na ustroje umiarkowane i rządy umiarkowane. W ustrojach umiarkowanych nie zawsze jest wolność polityczna. Aby takie ustroje jak demokracja czy monarchia były wolne politycznie muszą być umiarkowane rządy. Umiarkowane- jest jakaś granica.. Człowiek, który posiada władze skłonny jest jej naużywać.

Rządy umiarkowane- władze wzajemnie się ograniczają. Monteskiusz podał przykład Anglii.

Duch umiarkowania istotny (Arystoteles mówił o złotym środku).

Władza powinna wydawać prawa a nie polecenia. Nikt nie może być zmuszony do czynienia rzeczy, których prawo zakazuje i zaniedbywania zadań na które państwo zezwala.

Obywatele podlegają prawu. Prawo jest pośrednikiem pomiędzy władzą a obywatelami.

Cel państwa: samozachowanie, troska o własne przetrwanie, wzmocnienie.

Ustrój Anglii- 3 władze:

Struktury państwa minimalne.

Władca nie powinien wtrącać się w życie obywateli.

Postulat uczestniczenia w życiu politycznym obywateli- sami bądź przez reprezentantów

Anglia- pierwsze państwo wolności, monarchia:

Trójpodział władzy stał się wzorem dla nowych tworów politycznych, zwłaszcza dla Stanów Zjednoczonych. Myśl Monteskiusza zawarta w konstytucji USA.

J.J. Rousseau

Utwory Rousseau:

Człowiek w stanie natury pozbawiony więzów społecznych. Człowiek z natury współodczuwa z drugim człowiekiem, ma naturalne współczucie wobec innych. Człowiek jest z natury dobry, nie istnieje w nim żaden grzech pierworodny.

Przejście od stanu natury do stanu zorganizowanej społeczności. Społeczeństwo ma w sobie grzech pierworodny. Społeczeństwo oparte na własności prywatnej. Własność prywatna jest źródłem zła. Własność prywatna spowodowała zanik własności prywatnej.

Wprowadzenie organizacji politycznych i praw wcale nie jest czymś wartościowym. Wady organizacji politycznych przeważają nad zaletami. Wprowadzenie organizacji politycznych dało więcej władzy bogatym. Stan zorganizowanej społeczności stał się fundamentem zniewolenia biednych przez bogatych, fundamentem nierówności. W stanie natury panowała równość i wolność- stan szczęśliwego dzikusa.

Państwo staje się celem samym w sobie.

Wola powszechna to wyraz tego co słuszne i sprawiedliwe. Każdy z nas jest częścią woli powszechnej. wola powszechna jest skierowana na dobro wspólne. Lud z natury pragnie dobra lecz go niedostrzega.

Z jednej strony Rousseau gloryfikuje najpierw jednostkę a potem gloryfikuje państwo. Podstawowym celem państwa jest ochrona jednostki i dóbr jednostki. W stanie natury wolność człowieka była pełna. W państwie wolność ograniczona, człowiek musi wsłuchiwać się w prawo. Życie społeczne to zniewolenie.

U Rousseau wolność rozumiana pozytywnie. Człowiek jest wolny, bo robi to co chce, bo współtworzy wolę powszechną.

Zadaniem władzy wykonawczej jest wykonywanie praw.

Suwerenem są wszyscy obywatele.

Rewolucje

Hanna Arent „O rewolucji”

Słowo „rewolucja” pojawia się w dziele mikołaja Kopernika „O obrotach sfer niebieskich”. Słowo rewolucja oznaczało obrót. Natomiast we wszystkich buntach określanych mianem rewolucji chodziło tak naprawdę o reformę a nie rewolucję oznaczająca obrót. mianem rewolucji określono wydarzenia w Anglii w 1648r., kiedy to został ścięty Król Karol I a państwem zarządzał Cromwell. Kiedy w 1660r. powróciła monarchia stwierdzono, że była to rewolucja.. To co my obecnie nazywamy restauracją (przywróceniem) wtedy nazywano rewolucją. Wrócono do punktu wyjścia.

Rewolucje w XVIII w :

Zyskały one miano rewolucji, gdyż głosiły hasło powrotu do tego co było, przywrócenie starego porządku

Pain proponował by nazwać te wydarzenia kontrrewolucjami a nie rewolucjami.

Rewolucja amerykańska

XVII w kolonizacja Ameryki Północnej. Przybysze tworzyli różne gminy, osady, które uchwalały swoje prawa. Do Ameryki przybywali tez ludzie o różnych wyznaniach.

Połowa XVIII w., 13 różnych kolonii, każda z nich miała różny status, ale wszystkie były podporządkowane rządowi brytyjskiemu. W większości mieszkańcami kolonii byli obywatele brytyjscy. Przyczyną konfliktu pomiędzy koloniami a Anglia stało się nałożenie cła. Anglia nałożyła cło na importowane do Ameryki towary. spowodowało to bojkot produktów angielskich. Symbolicznym początkiem konfliktu stało się wyrzucenie do morza przywiezionej z Anglii herbaty tzw. bostońskie picie herbaty. Koloniści uznali, że nie posiadając w parlamencie brytyjskim przedstawicieli nie mogą być zobowiązani przez ten parlament do płacenie podatków. koloniści byli świadomi prawa, które obowiązywało w Wielkiej Brytanii, że nie można podnieść podatków bez zgody obywateli.

4 lipiec 1776 r. Deklaracja Niepodległości.- T. Jefferson.

Pierwsza spisana konstytucja to konstytucja stanu Wirginia, tam tez powstała pierwsza Karta Praw Człowieka. Wirginia była katalizatorem wydarzeń.

Ojcowie założyciele Stanów Zjednoczonych pochodzili z Wirginii ; Jefferson, Medison, Washington. Większość z nich była prawnikami.

Stany to inaczej państwa.

Najpierw ukonstytuowały się poszczególne kolonie. Wszystkie kolonie uchwalały konstytucje jako państwa. z 13 kolonii, nie ukonstytuowały się tylko 2. konstytucja ratyfikowana w 1788r. była tak naprawdę 12 konstytucją.

Wielka Brytania przegrała konflikt z koloniami. Uznała ich niepodległość w 1783r. Florydę oddała Hiszpanii, którą odkupił następnie do Hiszpanów Jefferson.

Pojawia się idea powołania specjalnego ciała do stworzenia konstytucji- konstytuanty.

Przy tworzeniu konstytucji wzięto pod uwagę doświadczenia kolonii. Władza powinna być jednoosobowa- łatwość pociągnięcia do odpowiedzialności.

Pojawiły się konflikty pomiędzy koloniami. Spór o to czy Stany mają być państwem centralnym czy federacją. Medison był za stworzeniem jednego organizmu państwowego, który nie zniszczy suwerenności poszczególnych kolonii, był on zwolennikiem federacji. Przejrzał on wady wszystkich kolonijnych konstytucji.

1787r. Filadelfia- wezwanie przedstawicieli wszystkich 13 kolonii. w celu uchwalenia konstytucji. Wydelegowanie do Filadelfii osób najbardziej szanowanych, jeśli one cos ustalą, podpiszą to ich stan to zaakceptuje. Dla delegatów wyrocznia byli Monteskiusz i Locke. Obradowano przy zamkniętych drzwiach od maja do września. znane nazwiska: A. Hamilton, T. Jefferson, J. Medison, B. Franklin (przedstawiciel Filadelfii).

Konstytucja:

Rewolucja francuska

Pod koniec XVIII w. Francja była najludniejszym państwem. Znaczna część obywateli pozbawiona była praw politycznych. Udział Francji w rewolucji Amerykańskiej. Nadzieja Francji na osłabienie Wielkiej Brytanii. Udział ten zrujnował finanse Francji. zmusiło to władze do reform. próby reform finansów doprowadziły do reform politycznych. Żądanie monarchy, by szlachta zrezygnowała z przywileju niepłacenia podatków. W odpowiedzi na żądania monarchy szlachta zwołała Stany Generalne 1789r., poraz pierwszy do 1614r.

3 stany we Francji:

  1. duchowieństwo

  2. szlachta i arystokracja

  3. chłopi, burżuazja, wolne zawody, drobnomieszczaństwo

Spór o to czy liczy się każdy głos czy głos poszczególnego stanu. Ustalono, że liczy się głos każdego staniu, każdy stan ma 1 głos. Stan 3 był stanem najludniejszym a także najbardziej obciążonym podatkami. Stan 3 jako stan najludniejszy ogłasza się Zgromadzeniem Narodowym, reprezentantem całego narodu francuskiego. Potem Zgromadzenie Narodowe występuje pod nazwą konstytuanty. Król pozornie się zgadza, ale gromadzi wojsko by rozwiązać konstytuantę.Za stanem 3 występuje lud Paryża. Zburzenie Bastylii 14 lipiec 1789r. Bastylia była symbolem monarchii. Tak naprawdę w Bastylii nie było żadnych więźniów politycznych. Typowy dla rewolucji rozdźwięk pomiędzy szczytnymi hasłami a działaniami.

Konstytuanta chce uchwalić konstytucję. Pierwsza powstaje jednak Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela 1789r, a w 1791r. konstytucja- Francja monarchią konstytucyjną. w deklaracji Praw Człowieka i obywatela pojawia się kategoria własności. Locke mówił o tym, że zagrożenie własności to zagrożenie wolności. deklaracja akcentuje kwestię własności. Własność jest prawem świetnym. Własność może zostać odbierana dla dobra państwa, ale trzeba dostać za nią odszkodowanie. Zadaniem państwa jest ochrona własności.

Rewolucja to siła , której nikt nie jest się wstanie przeciwstawić, rewolucja wymyka się z rak tych, którzy nią kierowali.

Reakcje innych państw początkowo obojętne na to co dzieje się we Francji- zasada narodów do samostanowienia. Jednak kiedy Francja przyłącza terytorium Awinionu, który należał do papieża , inne państwa zaczynają mieć obawy. Francja wypowiada wojnę Austrii. Wojna wzmocniła we Francji nastroje rewolucyjne i antykrólewskie.

Król prowadził nieudolną i nieokreśloną politykę. w 1792r. zostaje oskarżony o współpracę z wrogami Francji i aresztowany. 1792 r. ścięcie króla, zniesienie monarchii i ustanowienie Francji republiką. Od tego momentu zaczyna się 2 okres rewolucji, Okres szalejącej demokracji, gdzie zasada równości zwycięża nad zasadą wolności. 1792r to pierwszy rok ery republikańskiej. Wprowadzono nowy kalendarz z nowymi nazwami miesięcy.

w 1793r. do władzy doszli radykalni rewolucjoniści Jakobini. Byli zwolennikami radykalnej polityki społecznej i ekonomicznej. Przedstawiciele: Robespierre i Danton. Zaprowadzili oni rządy dyktatorskie- wiezienie, stracenie wielu ludzi. Rządy jakobinów obalono w 1794r.

w 1799r. władze obejmuje Napoleon Bonaparte.

W rewolucji francuskiej wahanie od radykalizmu do wprowadzenia porządku.

Rewolucja francuska była wielowymiarowa.

Sztandarowe hasło: wolność , równość i braterstwo.

Rewolucja skierowana przeciwko kościołowi. Kościół był wciągnięty w struktury feudalne. Wrogość skierowana przeciwko systemowi feudalnemu skierowana i przeciwko kościołowi. Atak na kościół był jednak mocniejszy niż atak na feudalizm. Nie atakowano kościoła za nadużycia, ale za to, że istnieje. 1790r. konstytucja cywilna duchowieństwa:

Atak na religię miał doprowadzić do wyeliminowania wiary i pogardy dla kleru. atak na religie doprowadził do podziału kościoła we Francji.

Po ogłoszeniu konstytucji cywilnej duchowieństwa nastąpiła likwidacja zakonów, zakaz noszenia sutann., deportacja duchownych, którzy odmawiali złożenia przysięgi. Kiedy do władzy doszli Jakobini atak na kościół nasilił się- zgilotynowanie sióstr karmelitanek. Zajęcie państwa kościelnego i Rzymu. Francuzi aresztowali papieża Piusa VI. Francuzi chcieli, aby nie wybrano następnego papieża.

Rewolucja we Włoszech

Związana z osobą papieża Piusa IX. Papież, który w czasie soboru Watykańskiego I ogłosił dogmat o nieomylności papieża. Papież Pius IX uchodził za liberała, zwolennika demokracji. Nadał Państwu Kościelnemu konstytucję, uczynił z Państwa Kościelnego monarchię.

Zjednoczenie Włoch. Początek XIX w.- budzenie się świadomości narodowej Włochów i poczucia jedności, dążenie do zjednoczenia poszczególnych księstw i królestw włoskich. Jeden z najtrudniejszych problemów stanowiła sprawa Państwa Kościelnego, którego tereny oddzielały Włochy południowe od północnych. Królestwo Sardynii i Piemontu będzie dążyć do zjednoczenia Włoch. będzie ono stopniowo podbijać Włochy. W 1852r. premierem zostaje Camilo Cavour. Włączenie do Królestwa Sardynii państw środkowych Włoch. na terenach tych odbyły się plebiscyty, które przesądziły o przyłączeniu tych terenów, za co papież obłożył Króla Wiktora Emanuela klątwą. Wyprawa Garibaldiego do Królestwa Obojga Sycylii. Opanowanie przez Garibaldiego Sycylii. opanowanie także Królestwa Neapolu. W 1861r ogłoszono powstanie Królestwo Włoskiego, Stolica został Turyn, gdyż Rzym nadal należał do Państwa Kościelnego. Królestwa Włoch, obejmowało także tereny Państwa Kościelnego, a od 1870 r. - również Rzym- upadek Państwa kościelnego. Pius IX zaprotestował przeciwko okupacji miasta przez wojska piemonckie, ogłaszając się "więźniem Watykanu".

Konserwatyzm

Myśliciele konserwatywni:

Konserwatyzm z łac. conservare- zachowywać, ocalić, nietkniętym zostawić. Po raz pierwszy termin ten został użyty przez historyka i polityka angielskiego Edmunda Burke.

Konserwatyzm odwołuje się do takich wartości jak: tradycja, religia, naród, rodzina, hierarchia, autorytet, własność, wolność osobista, poszanowanie prawa.

Konserwatyści uważają wszelka rewolucję za zło uniemożliwiające normalny rozwój społeczeństw, niszczące poczucie ciągłości, burzące system wartości.

Konserwatyści uważali, że należy tylko w niewielkim zakresie ingerować w rzeczywistość, gdyż tradycja przechodzi z pokolenia na pokolenie zapewniając ład i harmonię.

Uznawali potrzebę istnienia państwa stojącego na straży rodziny, tradycji, religii.

Każdy człowiek powinien mieć swoje miejsce w hierarchii społecznej i nie starać się go zmieniać.

Według konserwatystów jednostka nigdy nie będzie doskonała. Człowiek powinien szukać wskazówek dla swych działań w religii, odwoływać się do uznanych autorytetów. E. Burke- poza równością w wymiarze etycznym ludzie nie są sobie równi, poza tym, że wszyscy są ludźmi.

Według konserwatystów społeczeństwo kształtuje się i rozwija w sposób naturalny. Konserwatyści uważali, że człowiek jest z natury istotą społeczną i dlatego musi żyć w społeczeństwie. Wspólnota jest nadrzędna wobec jednostki. Społeczeństwo jest ze swej natury hierarchiczne. Jego rozwojem powinna rządzić zasada ciągłości historycznej. Dopuszczają takie przeobrażenia, które nie naruszają ciągłości pomiędzy przeszłością, teraźniejszością a przyszłością. Kategorycznie odnoszą się do rewolucji i reform głęboko ingerujących w życie społeczne.

Konserwatyści opowiadają się za władzą elit oraz respektowaniem zasady rządów prawa. Gospodarka powinna się opierać na własności prywatnej. Własność prywatna jest gwarancja wolności.

Edmund Burke- należał do partii Wigów. Wydane w 1790 Rozważania o rewolucji we Francji można uznać za początek doktryny konserwatyzmu-ewolucjonizmu i koniec epoki oświecenia. Burke był zwolennikiem ewolucyjnych zmian, szacunku dla twórczości, dziedzictwa wcześniejszych pokoleń. Uważał, iż pozbawione sensu jest niszczenie i budowanie świata od zera. Wg Burke człowiek jest istotą rozumną. Rozumowi nie można jednak bezwzględnie ufać, ponieważ człowiekiem targają liczne żądze i namiętności, które generowane są przez sprzeczne interesy. Ponieważ owe interesy zderzają się ze sobą i wywołują liczne napięcia, naturę ludzką należy oceniać negatywnie. Burke rewolucję traktował jako niedozwolone zerwanie ciągłości historycznej. Naród jest dziełem wielu generacji, tych przeszłych, obecnych i przyszłych. Żadna generacja nie ma prawa podejmowania decyzji w imieniu pozostałych. Rewolucja jest właśnie taką nieuprawnioną decyzją.

Liberalizm

Liberalizm jako pojecie polityczne pojawia się na początku XIX w.

John Locke uznawany jest za ojca liberalizmu.

Liberalizm zakładał, że każdy człowiek jako istota rozumna jest istotą wolną. Liberalizm w centrum stawia jednostkę.

Wielgus o liberalizmie: liberalizm może zająć miejsce komunizmu. Sprawia, że człowiek zatapia się w hedonizmie i materializmie. Pozbawia człowieka duchowości.

Słowo liberalizm pochodzi z łaciny: libertas- wolność, libero- uwolnić

Początkowo słowo liberalizm w Anglii było używane w rozumieniu wspaniałomyślności, hojności. W rozumieniu politycznym pojawia się w 1812 r. w Hiszpanii, gdzie partia przyjęła nazwę Liberales. Potem partia liberalna pojawia się w Anglii (Anglia ojczyzna liberalizmu).

Klasyczna myśl liberalna:

Podsumowując:

    1. Nadrzędny status jednostki i jej wolności

    2. Prawo rozumiane jako miecz sprawiedliwości stojący na straży praw

    3. Ograniczenie roli państwa do niezbędnego minimum.

Z liberalizmem może wiązać się postulat sekularyzacji, czyli wyjęcie porządku państwowego spod wpływów religijnych.

Egalitaryzm: przekonanie o równości wszystkich ludzi. Demokracja to równość polityczna a w liberalizmie to równości wszystkich ludzi jako ludzi wolnych.

Liberałowie:

Dawid Hume-> 3 prawa na staży których ma stać państwo:

    1. Nienaruszalność własności

    2. Prawo przekazywania własności za zgoda właściciela

    3. Prawo dotrzymywania obietnic

Adam Smith: twórca najważniejszego dzieła ekonomicznego, w którym stawia 3 ważne tezy:

Leseferyzm: laissez faire -pozwólcie czynić, działać. Pogląd filozoficzno-ekonomiczny głoszący wolność jednostki, zwłaszcza w wymiarze społeczno-ekonomicznym. Rola państwa miała być ograniczona do roli "nocnego stróża", który miał strzec fundamentalnych zasad wolności gospodarowania i prywatnej własności. W gospodarce opartej na leseferyzmie jedynym regulatorem jest cena, nie ingerencja państwa w sferę gospodarczą.

Miraż utylitaryzmu i liberalizmu-> wzrost roli państwa

Utylitaryzm: łacińskie utilis - użyteczny; zasada użyteczności-> postępowanie jest słuszne, jeśli prowadzi do uzyskania jak największej ilości szczęścia i jak najmniejszej ilości nieszczęścia. Klasyczną postać utylitaryzmu, w której szczęście zostało utożsamione z przyjemnością, lub w późniejszej formie ze zmniejszaniem przykrości, stworzyli Jeremy Bentham i James Mill.

John Stuart Mill: rozdzielenie produkcji od dystrybucji. Produkcja jest sprawą indywidualną natomiast dystrybucja jest sprawą decyzji społecznych. W klasycznym liberalizmie ludzi sami produkowali i decydowali co z wyprodukowanymi rzeczami robić, tu odebranie wolności decydowania o wytworzonych przez siebie dobrach. Teraz o wytworzonych dobrach ma decydować państwo. Reprezentacja narodu będzie decydowała o przekazaniu części mojej własności komuś innemu. Hume mówił, że własność może być przekazana tylko za zgoda właściciela. Nowe zadanie państwa: przekazywanie majątku od bogatych do biednych. Zanika leseferyzm. Państwo będzie interweniować w różne dziedziny życia jednostki

Hayek: „Droga do niewolnictwa”- powrót do klasycznego liberalizmu.

Liberalizm nie jest związany z demokracją. Dla demokracji kluczowa jest władza w państwie, w liberalizmie władza nie jest najwyższa wartością, kluczowa wartością jest wolność. Dla liberała władza jest mało atrakcyjna, bo liberał chce działać, realizować się, a w liberalizmie państwo jest tylko nocnym stróżem. Uczestniczenie we władzy nie jest pierwszoplanowe, jest wtórne wobec prywatnych interesów. Udział w polityce jest jednym że sposobów realizowania swojej wolności. udział w polityce z punktu widzenia liberalnego nie jest czymś powszechnym-. James Mill: czynne prawo wyborcze powinno przysługiwać tylko dorosłym mężczyznom, którzy reprezentują interes rodziny, a interes rodziny jest jeden Brak praw dla kobiet czy dorosłych dzieci. nie chodzi tu o dyskryminowanie. W parlamencie maja być reprezentowane interesy majątkowe, własność prywatna.

  1. Indywidualizm: punktem wyjścia jest jednostka, kluczowe pojecie wolności, wszystkie instytucje myśli liberalnej odwołują się do wolności.

  2. Pluralizm wolności: społeczność składa się z jednostek, gdzie każda jednostka jest punktem wyjścia, każda jednostka ma taki sam status, każda jest wolna, wszystkie jednostki są równe w swojej wolności-zasada równej wolności. Kryterium oceny porządku społecznego- wszyscy mają równe prawa

  3. Wolność ograniczona: społeczność wielu wolnych ludzi może powstać, kiedy ta wolność jest ograniczona do pewnej przestrzeni, przestrzeni tego co moje-sfera prywatna; granicą mojej wolności jest wolność innego człowieka. Poszanowanie prawa własności to poszanowanie jednostki. Pewna przestrzeń w której mogę robić to co mi się podoba.

  4. Wolność działania w sferze publicznej: jednostka funkcjonuje także poza sferą prywatną w sferze publicznej. W sferze publicznej też obowiązuje zasada wolności. Wolność negatywna: wolność, gdzie nikt nie ingeruje. W sferze publicznej jest to wolność działania. W sferze prywatnej także wolność działania, ale w sferze publicznej nabiera szczególnego znaczenia, ta wolność działania nie może naruszać wolności innych ludzi.

  5. Zasada wolności stowarzyzeń ( oparte o umowy): współdziałanie, zgoda na wspólne działanie, stowarzyszenie jest pewną formą zgody. Osoby zawierają porozumienia- dobrowolna zgoda na równi wolnych osób. Stowarzyszenia oparte na wspólnocie interesu, zainteresowań. Tylko osoby o podobnych zainteresowaniach podejmują wspólne działanie.

  6. Państwo w perspektywie liberalnej: państwo jest stowarzyszeniem, bytem powołanym na zasadzie zgody swoich członków. Przyjmuje się, że jest to domniemana zgoda . Kategoria ojczyzny niepojęta z punktu widzenia liberalnego. Państwo powstało po to by chronić wolność jednostek, żeby obowiązywała zasada równej wolności. Celem państwa jest zapewnienie bezpiecznej, sprawiedliwej wolności. [Hegel: państwo jest na zewnątrz. Jednostki przekonane o swojej wolności i rozmaite stowarzyszenia tworzą społeczeństwo obywatelskie, całe życie społeczne toczy się w ramach społeczeństwa obywatelskiego, państwo jest na zewnątrz]. Władza jest niezbędna by działania ludzi nie prowadziły do konfliktów. Władza jako gwarant społecznego pokoju. Władza jest zawsze sprawowana przez pewne osoby, dlatego może okazać się niebezpieczna dla indywidualności jednostek. Strażnik porządku może okazać się więc zagrożeniem dla tych których ma strzec. Państwo musi być ograniczone do minimum, mieć określone zadania. Postulat wewnętrznego osłabienia władzy np. podział władzy u Monteskiusza, zasada federalizmu w Stanach.

  7. Państwo jako spółka akcyjna: państwo to spółka akcyjna- zbiór jednostek, którym zależy na obracaniu wspólnym kapitałem. Państwo poprzez podatki ma pewien majątek którym dysponuje.

Totalitaryzm

Totalitaryzm naznaczył swoim piętnem XX w. Przykłady totalitaryzmu; nazizm, faszyzm, komunizm. Wydaje się, że zachodnia cywilizacja poradziła sobie z totalitaryzmem. Pewne pozostałości we współczesnym świecie np. Kuba.

Totalitaryzm był objawieniem radykalnego zła, okrucieństwa. Stanowił kres pewnego optymistycznego okresu ludzkiej historii. Okres oświecenia rozbudził nadzieje: nastąpił rozwój nauki, techniki. Przekonanie, że rozum ludzki jest w stanie zapanować nad wszystkim było iluzją. Zwiastuny totalitaryzmu pojawiły się już wcześniej w historii np. terror rewolucji francuskiej.

Słowo totalitaryzm pojawiło się po I wojnie światowej, w 1923r liberałowie krytykując władze włoskich faszytów określili ja mianem totalitaryzmu. Określenie to spodobało się Mussoliniego i sam zaczął mówić o państwie totalitarnym.

Od 1936 r słowo totalitaryzm używane znaczeniu obecnym. Różne wydarzenia historyczne w tym roku: powstanie w Hiszpanii, procesy w Moskwie

Autorzy wymieniają 6 cech totalitaryzmu:

  1. posiada oficjalną ideologię, której członkowie społeczeństwa musza biernie uznawać ( czyli nie protestować przeciwko niej)

  2. obecność jednej masowej partii: partia zorganizowana hierarchicznie, członkowie partii podporządkowani liderowi, namiętnie i bezwarunkowo podporządkowani ideologii

  3. monopol kontroli nad środkami militarnymi

  4. monopol kontroli nad środkami społecznej komunikacji

  5. system politycznej kontroli opartej na terrorze

  6. centralnie kierowana gospodarka

Niebezpieczeństwo totalitaryzmu pojawia się w momencie osłabienia państwa parlamentarnego, gdzie obok partii pojawia się ruch totalitarny. Ruchy totalitarne nastawione są na mobilizacje mas. Celem tych ruchów jest nie tyle przejecie władzy w państwie, co zniszczenie wszelkich instytucji państwowych. Według takich kryteriów faszyzm włoski nie zasługuje na miano totalitaryzmu, gdyż tak jest jednopartyjna dyktatura. Przykłady totalitaryzmu według Arent to hitlerowskie Niemcy i stalinowska Rosja. Nie zaliczała do totalitaryzmu jednopartyjnych dyktatur. Ruchy totalitarne; pragnieniem członków jest uczestnictwo w ruchu. Ideologia nie jest najważniejsza, przyjmują ideologie będące wcześniej. Tym co spaja ruchy totalitarne jest forma ich organizacji. Ta forma zastępuje struktury państwa. Ruch totalitarny ma strukturę cebuli- jest wielowarstwowy, wszystkie warstwy są istotne. I warstwa to osoby formalnie nie należące do ruchu, są to sympatycy ruchu, tworzą oni organizację osłaniająca. Dzięki nim następuje oswojenie tego ruchu i jego ideologii z innymi ludźmi. nie należą do ruchu ale go popierają. Tymi osobami są znani intelektualiści. Ostatnią warstwą jest wódz. Kontaktował się on tylko z najbliższymi warstwami, które dostarczały mu odpowiedni obraz rzeczywistości. Ruchy totalitarne przypominają działanie tajemniczych stowarzyszeń np. Masonerii. Różnica jest taka, że takie ruchy jak masoneria ukrywały swoje zamierzenia a ruchy totalitarne nie. Podobieństwa to różne warstwy, różne stopione wtajemniczenia. Dublowanie stanowisk, pomieszanie kompetencji, wymiany w aparacie władzy-czystki. Czystki odpowiednikiem wyborów, musi dokonać się wymiana władzy. Tajna policja, której zadaniem jest terroryzowanie społeczeństwa. Terror przeciwko wrogom obiektywnym, czyli ludziom przeznaczonym do likwidacji. Totalitaryzm przekształca ludzi w żywe trupy:

Terror to jedyny środek , który może wprowadzić ideologię. Ideologia kreuje fikcje rzeczywistości. dostosowywanie świata do ideologii.

IMMANUEL KANT

Immanuel Kant urodził się i mieszkał w Królewcu

Dzieła:

Maksyma, to przyjęta przez człowieka zasada postępowania, ale człowiek nie rości sobie pretensji, że inni też będą tą zasadę stosowali.

Prawa to maksymy, które powinny obowiązywać ogólnie.

Wszystkie maksymy przyjmujemy po coś

Człowiek to animal racjonale-zwierzę rozumne, które posługuje się rozumem jak narzędziem. Każdemu zwierzęciu rozumnemu chodzi o to żeby jemu było dobrze. Szczęście to rozumne dążenie do przyjemności . Człowiek kieruje się dążeniem do szczęścia- podstawowa zasada to zasada szczęśliwości . Jest to wpisane w ludzką naturę.

Rozum praktyczny może być używany jako narzędzie do zaspokojenia swoich potrzeb. Życiem trzeba się delektować. Gdyby jednak człowiek miał na celu tylko zaspokojenie swoich potrzeb to byłyby to cele zwierzęce.

Autonomia: człowiek jest istotą wolną. Niezależność po to, by podejmować pozytywne działania.

Jako istoty wolne podejmujemy działania sami ustalając prawa, zasady, normy. Sami dla siebie jesteśmy prawem. człowiek podlega przyrodzie; człowiek jest wolny wewnętrznie. Człowiek musi być wolny, gdyż jest rozumny i ma możliwość moralnego wyboru.

Autonomia- własne prawo

Heteronomia- hetero: inny, zależność od czegoś innego

Zazwyczaj nasza wola nakierowana na nasze dobro. W świecie istot rządzi prawo moralne, które mówi czyń dobro:

Dobra wola- intencja; powinniśmy chcieć czynić dobro, chcieć mieć dobrą wolę. Dobra wola jest szczytem dobra, które jest nam dostępne. Dobra wola jest powszechna. Żaden z przymiotów ciała czy ducha nie posiada wartości moralnej samej w sobie, posiada ją tylko wówczas, gdy współdziała z dobrą wolą.

Człowiek jest istotą autoteliczną: telos- cel, człowiek jest istota, która sama sobie wyznacza cel a także jako istota moralna i rozumna jest celem samym w sobie. Wszystko inne to środki do celu. Człowiek jest istotą szczególną. Człowiek jest w jakimś sensie punktem centralnym rzeczywistości- ponieważ ludzi jest wielu to i wiele jest punktów centralnych. Jest w człowieku pierwiastek absolutny.

Kant wyróżnia czyny:

Kant wprowadza kategorię godności: absolutna wewnętrzna wartość, z której wynika szacunek, którego człowiek nie może się pozbawić a którego może domagać się od innych. Godność to wartość, której nie można wymienić na coś innego. Przyrodzona godność człowieka. Każdy człowiek jest absolutna wartością. Wcześniej, przed Kantem godność związana była z majestatem.

Państwo celów ( Królestwo celów)- wspólnota ludzi moralnych, wspólnota ludzi traktowanych jako cele same w sobie, wspólnota celów.

Imperatyw kategoryczny- bezwzględny nakaz działania:

Stosowanie się do imperatywu kategorycznego powinno wynikać z obowiązku

2 grupy obowiązków:

Kategoria słusznego uprawnienia- przysługuje człowiekowi jako istocie autonomicznej. Uprawniony bywa przymus: uprawniona reakcja na nieuprawnione działanie. Uprawnienie osobowe, które pozwala mi rozporządzać działaniami drugiego człowieka.- mogę się słusznie domagać by drugi człowiek cos zrobił-> kategoria umowy.

10


Wyszukiwarka