POŁĄCZENIA KOŚCI, POŁĄCZENIA KOŚCI


POŁĄCZENIA KOŚCI

Różny stopień ruchomości kości zależy od sposobu ich połączeń. Kości w szkielecie połączone są ze sobą w sposób:

Wyjątkiem jest kość gnykowa, która rozwojowo pochodzi z łuków skrzelowych zawieszona jest na mięśniach szyi.

Możemy więc dokonać podziału w inny sposób:

STAWY - w połączeniach tego typu dwie kości przylegają do siebie powierzchniami stawowymi pomiędzy którymi znajduje się wąską przestrzeń. Powierzchnie te pokryte są chrząstką szklistą lub włóknistą. Powierzchnia powleka główkę i panewkę stawową, całość od zewnątrz pokryta jest torebką stawową. Jeżeli popatrzymy na torebkę to wyróżnimy w niej: warstwę zewnętrzną włóknistą i wewnętrzną maziową, to właśnie ona wydziela lepką ciecz zwaną mazią stawową. Torebka stawowa jest jednym z czynników utrzymujących kości w stawie.

Strukturami pomocniczymi w funkcjonowaniu stawów są: krążki stawowe, obrąbki stawowe, łąkotki stawowe, więzadła i kaletki maziowe.

Krążki stawowe - znajdują się pomiędzy powierzchniami stawowymi jako chrząstki włókniste. Na obwodzie są zrośnięte z torebką stawową przez co dzielą jamę stawową na dwa tzw. piętra. Działają jako amortyzatory, wyrównują powierzchnie stawowe. Wyróżniamy również krążki stawowe, które nie w pełni dzielą jamę stawową - tak jest w stawie kolanowym - krążki mają kształt litery C i noszą nazwę łąkotek.

Kaletki maziowe - tworzą różnej wielkości woreczki wypełnione mazią. Są położone w miejscach do których dochodzą więzadła i ścięgna mięśni. Kaletki umożliwiają ślizganie się więzadeł i ścięgien w sąsiedztwie stawów.

Obrąbki stawowe - to struktura w postaci pasma chrząstki włóknistej, otacza ona staw typu panewka.

Więzadła - pasma tkanki łącznej zbitej, której włókna kolagenowe łączą ze sobą kości. Regulują pewien zakres ruchów stawów.

STAWY można podzielić na podstawie:

Mamy więc:

Zakres ruchów każdego z wymienionych stawów jest uzależniona jest ponadto od wiotkości lub napięcia torebki stawowej, od układu i sił więzadeł.

Ze względu na liczbę osi w zakresie których opisujemy ruchomość stawów, wyróżniamy:

Możliwość ruchów w stawach zależy od:

Ponadto ruchomość stawu jest bezpośrednio związana z działaniem mięśni. Jeżeli z różnych przyczyn mięsień nie wykonuje pracy dochodzi do przykurczów i usztywnienia stawów. Można temu przeciwdziałać wykonując odpowiednie ćwiczenia -zapewniające powrót ruchomości w stawie.

Pewne elementy stawów są słabo ukrwione, dlatego też uszkodzenie struktur stawów wymaga długiego czasu gojenia a chrząstka szklista powierzchni stawowych nie posiada żadnych zdolności regeneracyjnych.

STAWY JEDNOOSIOWE :

(szczegółowy opis poszczególnych stawów w tabeli poniżej)

STAWY DWUOSIOWE :

(szczegółowy opis poszczególnych stawów w tabeli poniżej)

STAWY WIELOOSIOWE :

(szczegółowy opis w tabeli poniżej)

STAWY PŁASKIE :

(szczegółowy opis poszczególnych stawów w tabeli poniżej)

KRĘGOSŁUP

To część szkieletu utworzona z 33 lub 34 kręgów:

Kręgosłup to ruchomy słup kostny mający początek u podstawy czaszki a koniec dolnej części tułowia. Położony jest w linii pośrodkowej po grzbietowej stronie ciała. Jest podporą dla górnej części ciała dlatego też zwiększa swe rozmiary w miarę jak schodzi ku dołowi. Składowe elementy kręgosłupa to kręgi.

Wszystkie kręgi zespolone w jedną całość tworzą kręgosłup. Kręgi w kręgosłupie połączone są ze sobą poprzez:

Dzięki tym połączeniom kręgosłup cechuje duża wytrzymałość oraz możliwość wykonywania niezbędnych ruchów.

MECHANIKA KRĘGOSŁUPA

Kręgosłup to jeden z ważniejszych narządów biernego układu ruchu. Dzięki licznym wyrostkom kręgów do których przyczepione są mięśnie - możemy wykonywać wiele ruchów. Na szczycie kręgosłupa umieszczona jest czaszka, która chroni niezwykle ważny organ - mózg. Oczywistym jest fakt, iż należy zabezpieczyć czaszkę a wraz z tym i mózg przed wstrząsami. Rozwiązaniem są krążki międzykręgowe, które amortyzują wstrząsy. Jednak takie rozwiązanie jest dobre dla delikatnych wstrząsów. Nie wystarczy to przy bieganiu czy skokach. Tu z pomocą przychodzą nam krzywizny kręgosłupa - wykształcone stopniowo w rozwoju filogenetycznym. Dwie z tych krzywizn to kifozy - skierowane wypukłościami ku tyłowi w części piersiowej i krzyżowo-guzicznej kręgosłupa. Natomiast krzywizny wypukłe ku przodowi w części szyjnej i lędźwiowej nazywamy lordozami. Dzięki tym krzywiznom leżącym naprzemiennie kręgosłup ma kształt wężowaty. To umożliwia pracę kręgosłupa na zasadzie sprężyny. Dodatkowym zabezpieczeniem mózgu przed wstrząsami są stawy kończyn dolnych oraz chrząstki kręgosłupa i kończyn. Chrząstki w ciągu dnia pod wpływem obciążenia spłaszczają się - to dlatego wzrost mierzony wieczorem jest niższy niż rano o około 1-3 cm.

Nadmierna krzywizna kręgosłupa to garb.

Ruchy kręgosłupa zachodzą w trzech płaszczyznach:

KLATKA PIERSIOWA

Klatkę piersiową tworzą

Klatka piersiowa ma kształt spłaszczonego stożka. Stanowi ochronę dla serca, płuc, tchawicy, przełyku, wielkich naczyń krwionośnych oraz nerwów. Od spodu klatki piersiowej zamyka ją przepona - oddziela ona klatkę piersiową od jamy brzusznej.

MECHANIKA KLATKI PIERSIOWEJ

Zadaniem klatki piersiowej jest stworzenie przestrzeni zamkniętej ale co najważniejsze o zmiennej objętości - pozwalające na zmianę ciśnienia, powstające w wyniku ruchu ścian klatki piersiowej.

Tą ruchomość zapewnia mostek - elastyczny element dający się odkształcić. W ruchach oddechowych bierze również udział kręgosłup.

W przypadku ruchów klatki piersiowej bardzo ważna jest grawitacja. W pozycji stojącej żebra opadają w wyniku działania siły ciężkości i ciężaru zawieszonej na przedniej stronie klatki piersiowej mięśni brzucha.

Dodatkowo na klatce piersiowej spoczywa duża część kończyny górnej. W pozycji poziomej klatka piersiowa jest odciążona.

KOŚCI KOŃCZYNY GÓRNEJ

KOŚCI KOŃCZYNY DOLNEJ

CZASZKA

Poniższa tabelka przedstawia najważniejsze połączenia pomiędzy poszczególnymi elementami kostnymi szkieletu człowieka

POŁĄCZENIA KRĘGOSŁUPA Z CZASZKĄ

TYP

POŁĄCZEŃ

BUDOWA

WIĘZADŁA

RODZAJ

RODZAJ RUCHU

staw głowowy górny

szczytowo potyliczny

dwa symetryczne stawy,

kłykcie potyliczne oraz dołki stawowe górne kręgu szczytowego

błona

szczytowo potyliczna przednia i tylna

prosty

kłykciowy

dwuosiowy:

oś poprzeczna zginanie, prostowanie głowy

oś strzałkowa

zgięcia w bok

staw głowowy dolny

szczytowo obrotowy

dwa symetryczne stawy

szczytowo obrotowe boczne (prawy, lewy)

Dwa stawy szczytowo

obrotowe pośrodkowe (przedni i tylny)

więzadło

krzyżowe kręgu szczytowego

prosty

śrubowy

jednoosiowy :

osi pionowej wzdłuż zęba kręgu obrotowego

stawy boczne - wzdłuż osi zęba (obsuwanie się powierzchni kręgu szczytowego po kręgach obrotowych)

stawy pośrodkowe

ruch dookoła osi pionowej-ruch obrotowy

staw

głów żebrowych

powierzchnia stawowa głowy żebra, dołek żebrowy dwóch sąsiednich kręgów, krążek międzykręgowy

więzadło

promieniste

śródstawowe głowy żebra

sprzężony

jednoosiowy:

ruch obrotowy wokół osi długiej szyjki żebra

staw

żebrowo-poprzeczny

powierzchnia stawowa guzka zebra, dołek żebrowy wyrostka poprzecznego kręgu

piersiowego występującego w żebrach I - X

więzadło żebrowo poprzeczne górne i dolne

sprzężony

jednoosiowy:

ruch obrotowy wokół osi długiej szyjki żebra

POŁĄCZENIA ŻEBER Z MOSTKIEM

TYP

POŁĄCZEŃ

BUDOWA

WIĘZADŁA

RODZAJ

RODZAJ RUCHU

Chrząstkozrost mostkowo- żebrowy

utworzony przez chrząstkę

i żebra

Staw

mostkowo-żebrowy

tworzą żebra od II do VII

chrząstki żeber oraz wcięcie żebrowe (na trzonie mostka)

więzadło mostkowo żebrowe promieniste

więzadło mostkowo żebrowe śródstawowe

staw

barkowo- obojczykowy

powierzchnia stawowa barkowa obojczyka, powierzchnia stawowa wyrostka barkowego łopatki

*więzadło barkowo obojczykowe

*więzadło kruczo obojczykowe -

w. czworoboczne w. stożkowate

sprzężony

wieloosiowy:

*noszenie *obniżanie *wysuwanie, *cofanie oraz nieznaczne ruchy obrotowe

KOŃCZYNA GÓRNA WOLNA

TYP

POŁĄCZEŃ

BUDOWA

WIĘZADŁA

RODZAJ

RODZAJ RUCHU

staw ramienny

powierzchnia stawowa głowy kości ramiennej, panewka stawowa (wydrążenie stawowe przechodzące w obrąbek stawowy)

*więzadło kruczo ramienne

*więzadło obrąbkowo ramienne

prosty

kulisty

wieloosiowy:

oś strzałkowa odwodzenie i przywodzenie

oś poprzeczna unoszenie prostowanie i zginanie ramienia

oś podłużna nawracanie i odwracanie

staw łokciowy

*powierzchnia stawowa bloczka kości ramiennej, wcięcie bloczkowe kości łokciowej

*powierzchnia stawowa główki kości ramiennej, dwa stawy głowy kości promieniowej

*wcięcie promieniowe kości łokciowej oraz obwód stawowy głowy kości promieniowej

*więzadło poboczne promieniowe i łokciowe

*więzadło pierścieniowate

*więzadło czworokątne

złożony

zawiasowo obrotowy

dwuosiowy:

*oś poprzeczna -

zginanie i prostowanie

*oś podłużna -

odwracanie i nawracanie

TYP

POŁĄCZEŃ

BUDOWA

WIĘZADŁA

RODZAJ

RODZAJ RUCHU

staw promieniowo- łokciowy dalszy

panewka (utworzona z wcięcia łokciowego kości promieniowej)

Powierzchnia wypukła (obwód głowy kości łokciowej)

krążek stawowy

prosty

obrotowy

jednoosiowy:

oś pionowa - nawracanie i odwracanie przedramienia

STAWY RĘKI

TYP

POŁĄCZEŃ

BUDOWA

WIĘZADŁA

RODZAJ

RODZAJ RUCHU

staw promieniowo nadgarstkowy

panewka (utworzona przez powierzchnię stawową nadgarstka kości promieniowej), powierzchnia wypukła (wszystkie kości szeregu bliższego nadgarstka z wyjątkiem kości grochowatej)

więzadło międzykostne nadgarstka

złożony

epileptyczny

dwuosiowy:

oś poprzeczna -

zginanie dłoniowe i grzbietowe ręki

oś dłoniowo grzbietowa -

odwodzenie ręki w kierunku łokciowym i promieniowym

TYP POŁĄCZEŃ

BUDOWA

WIĘZADŁA

RODZAJ

RODZAJ RUCHU

staw międzynadgarstkowy

występuje w obrębie szeregu bliższego i dalszego nadgarstka łącząc przylegające do siebie kości , jamy tych stawów otwierają się do stawu śródnadgarstkowego.

Kość grochowata jest najbardziej ruchoma ze wszystkich międzynadgarstkowych stawów , gdyż ma luźną torebkę stawową.

Staw ten łączy kość grochowatą z trójgraniastą

staw nadgarstkowo- śródręczny

Powierzchnie stawowe dalsze kości szeregu dalszego nadgarstka oraz powierzchnie stawowe bliższe podstaw kości sródręcza

prosty

płaski

stawy śródręczno- paliczkowe

od II do V głowy kości śródręcza oraz dołki stawowe położone na podstawie członów bliższych palców

*więzadło poboczne

*więzadło poprzeczne głębokie śródręcza

prosty

kulisty

dwuosiowy:

oś poprzeczna -

zginanie i prostowanie palców

oś grzbietowo dłoniowa -

przywodzenie i odwodzenie

staw śródręczno- paliczkowy kciuka

głowa kości I śródręcza oraz dołek stawowy na podstawie paliczka kciuka

zawiasowy

jednoosiowy:

oś poprzeczna -

zginanie i prostowanie kciuka

stawy miedzy-

paliczkowe

łączą paliczki każdego palca (w kciuku jeden w pozostałych po dwa stawy międzypaliczkowe bliższe i dalsze)

więzadła poprzeczne

prosty

zawiasowy

jednoosiowy:

oś poprzeczna -

zginanie i prostowanie

TYP POŁĄCZEŃ

BUDOWA

WIĘZADŁA

RODZAJ

RODZAJ RUCHU

staw krzyżowo biodrowy

powierzchnia stawowa utworzona przez powierzchnię uchowatą kości krzyżowej i miednicznej

*więzadła bezpośrednie (krzyżowo- biodrowe:

brzuszne grzbietowe międzykostne)

*więzadła pośrednie

(biodrowo- lędźwiowe- krzyżowo- guzowe, krzyżowo- kolcowe)

półścisły

bardzo mała ruchomość

spojenie łonowe

bezpośrednie połączenie kości miednicznych od przodu powierzchni spojeniowe pokryte chrząstką szklistą do której przymocowany jest krążek międzyłonowy

*więzadło łonowe górne *więzadło łonowe

łukowate

ruchomość jest bardzo mała , gdyż ograniczają ją szwy krzyżowo- biodrowe

KOŃCZYNA DOLNA WOLNA

TYP POŁĄCZEŃ

BUDOWA

WIĘZADŁA

RODZAJ

RODZAJ RUCHU

staw kolanowy

powierzchnie stawowe tworzą oba kłykcie kości udowej oraz powierzchnie stawowe górne kłykci kości piszczelowych wraz powierzchnią wewnętrzną rzepki przylegająca do kłykcia kości udowej

więzadła wewnętrzne (krzyżowe tylne, przednie i poprzeczne kolana )

złożony

zawiasowo- obrotowy

dwuosiowy:

oś poprzeczna

(zgięcie i wyprost)

oś pionowa

nawracanie i odwracanie

staw biodrowy

powierzchnie stawowe tworzą powierzchnię księżycowatą panewki kości miednicznej

oraz powierzchnię stawową głowy kości udowej

więzadło udowo- biodrowe, *więzadło kulszowe *więzadło łonowe

prosty

kulisto panewkowy

wieloosiowy:

oś poprzeczna:

zgięcie i wyprost

oś strzałkowa:

odwodzenie i przywodzenie

oś pionowa:

nawracanie i odwracanie

TYP POŁĄCZEŃ

BUDOWA

WIĘZADŁA

RODZAJ

RODZAJ RUCHU

staw piszczelowo strzałkowy

powierzchnię stawową tworzy głowa kości strzałkowej wraz

z powierzchnią stawową - strzałkową piszczeli

*więzadło przednie i tylne głowy strzałki

*błona międzykostna goleni

*więzozrost piszczelowo - strzałkowy

płaski:

bardzo mała ruchomość

STAWY STOPY

TYP POŁĄCZEŃ

BUDOWA

WIĘZADŁA

RODZAJ

RODZAJ RUCHU

staw skokowo- piętowy

powierzchnia stawowa piętowa tylna kości skokowej wraz z powierzchnią stawową skokową tylną kości piętowej

*więzadło skokowo piętowe boczne, *więzadło przyśrodkowe i międzykostne

złożony

jednoosiowy:

oś kompromisowa skośna do osi długiej stopy:

odwracanie i nawracanie stopy

staw skokowo- piętowo- łódkowy poprzeczny stępu

powierzchnia .stawowa piętowa środkowa i przednia

wraz z powierzchnią stawową skokową środkową i przednią

oraz powierzchnią stawową łódkową głowy

*więzadło przyśrodkowe

*więzadło skokowo- łódkowe

*więzadło piętowo- łódkowe *więzadło piętowo- łódkowe- *więzadło podeszwowe

jednoosiowy:

oś kompromisowa skośna do osi długiej stopy:

odwracanie z przywodzeniem i zgięciem podeszwowym, nawracanie z odwodzeniem i zgięciem grzbietowym stopy

staw piętowo- sześcienny

siodełkowata powierzchnia stawowo-sześcienna kości piętowej wraz z powierzchnią stawową bliższą kości sześciennej

*więzadło piętowo--sześcienne, *więzadło piętowo- sześcienne *więzadło podeszwowe

prosty

jednoosiowy:

oś strzałkowa:

zwiększenie nawracania i odwracania w stawach skokowych dolnych

staw klinowo - łódkowy

Powierzchnia stawowa trzech kości klinowatych

wraz z powierzchnią stawową kości klinowatej

liczne i krótkie więzadła zespalające kości ze sobą

złożony

półścisły

ograniczona ruchomość z uwagi na płaskie powierzchnie stawowe

STAWY PALCÓW STOPY

TYP POŁĄCZEŃ

BUDOWA

WIĘZADŁA

RODZAJ

RODZAJ RUCHU

stawy śródstopno- paliczkowe

głowy kości śródstopia z podstawami paliczków bliższych palców

*więzadło poboczne *więzadło podeszwowe

*więzadło poprzeczne głębokie śródstopia

prosty

kłykciowy

dwuosiowy:

oś poprzeczna:

zgięcie podeszwowe i grzbietowe

staw międzypaliczkowy

łączą paliczki każdego palca

*więzadła poboczne

prosty

zawiasowy

jednoosiowy

Wymienione powyżej rodzaje stawów ze względu na liczbę osi przedstawia poniższa tabelka

STAWY JEDNOOSIOWE

TYP

BUDOWA

WIĘZADŁA

RODZAJ

RODZAJ RUCHU

staw głowowy- dolny

szczytowo obrotowy

Dwa symetryczne stawy szczytowo- obrotowe boczne (prawy, lewy) - dołki stawowe położne na częściach bocznych kręgów szczytowych

oraz powierzchnie stawowe górne na trzonie kręgu obrotowego.

Dwa stawy szczytowo-obrotowe pośrodkowe (przedni i tylni)-

Przedni: powierzchnia stawowa zęba kręgu obrotowego oraz dołek zębowy łuku przedniego kręgu szczytowego

Tylni: powierzchnia tylna zęba kręgu obrotowego oraz powierzchnia stawowa więzadła poprzecznego

Więzadło krzyżowe kręgu szczytowego

Więzadło wierzchnie zęba

Więzadło skrzydłowate

Błona pokrywająca

*prosty

*śrubowy

Jednoosiowy :

dookoła osi pionowej - wzdłuż zęba kręgu obrotowego

Stawy boczne - wzdłuż osi zęba obsuwanie się powierzchni kręgu szczytowego po kręgach obrotowych.

Stawy pośrodkowe - dookoła osi pionowej - ruch obrotowy

staw głów żebrowych

Powierzchnia stawowa głowy żebra oraz dołek żebrowy dwóch sąsiednich kręgów, krążek międzykręgowy

Więzadło promieniste i śródstawowe głowy żebra

sprzężony

Jednoosiowy:

ruch obrotowy wokół osi długiej szyjki żebra

TYP

BUDOWA

WIĘZADŁA

RODZAJ

RODZAJ

RUCHU

Staw promieniowo łokciowy dalszy

Panewka (utworzona z wcięcia łokciowego kości promieniowej)

Powierzchnia wypukła - obwód głowy kości łokciowej

Krążek stawowy

prosty

obrotowy

Jednoosiowy:

Oś pionowa: nawracanie i odwracanie przedramienia

staw śródręczno paliczkowy kciuka

Głowa kości I śródręcza oraz dołek stawowy na podstawie paliczka kciuka

zawiasowy

Jednoosiowy:

Oś poprzeczna:

zginanie i prostowanie kciuka

stawy międzypaliczkowe

Łączą paliczki każdego palca - w kciuku jeden staw w pozostałych po dwa stawy międzypaliczkowe bliższe i dalsze

Więzadła poprzeczne

prosty

zawiasowy

Jednoosiowy:

Oś poprzeczna:

zginanie i prostowanie

staw skokowo- goleniowy

Powierzchnia stawowa wypukła tworzy bloczek kości skokowej z powierzchnią górną. Powierzchnia górna przyśrodkowa wraz z wklęsłą powierzchnią utworzoną z powierzchni stawowej dolnej kości piszczelowej i powierzchni stawowej obu kostek: bocznej i przyśrodkowej

Więzadło przyśrodkowe

Więzadło skokowo strzałkowe przednie i tylne

Więzadło piętowo strzałkowe

złożony

bloczkowy

Jednoosiowy:

Oś poprzeczna:

zgięcie grzbietowe i podeszwowe stopy

staw skokowo- piętowy

Powierzchnia stawowa piętowa tylna kości skokowej wraz z powierzchnią stawowo - skokową tylnej kości piętowej

Więzadło skokowo piętowe boczne

Więzadło skokowo piętowe przyśrodkowe

Więzadło skokowo piętowe międzykostne

złożony

Jednoosiowy:

Oś kompromisowa skośna do osi długiej stopy -

odwracanie i nawracanie stopy

staw skokowo- piętowo łódkowy

Powierzchnia stawowa piętowa środkowa i przednia wraz z powierzchnią stawowo skokową środkową i przednią oraz powierzchnia stawowa łódkowa głowy

Więzadło przyśrodkowe

Więzadło skokowo łódkowe

Więzadło piętowo łódkowe

Więzadło piętowo łódkowe podeszwowe

Jednoosiowy:

Oś kompromisowa skośna do osi długiej stopy:

odwracanie z przywodzeniem i zgięciem podeszwowym, nawracanie z odwodzeniem i zgięciem grzbietowym stopy

TYP

BUDOWA

WIĘZADŁA

RODZAJ

RODZAJ RUCHU

staw

piętowo- sześcienny

Siodełkowata powierzchnia stawowo sześcienna kości piętowej wraz z powierzchnią stawową bliższą kości sześciennej

Więzadło piętowo sześcienne, Więzadło piętowo sześcienne podeszwowe Więzadło podeszwowe

prosty

Jednoosiowy:

Oś strzałkowa:

zwiększenie nawracania i odwracania w stawach skokowych dolnych

Staw między paliczkowe

Łączą paliczki każdego palca

Więzadła poboczne

prosty

zawiasowy

STAWY DWUOSIOWE

TYP

BUDOWA

WIĘZADŁA

RODZAJ

RODZAJ RUCHU

staw głowowy górny

Dwa symetryczne stawy obejmują kłykcie potyliczne wraz z dołkami stawowymi górnymi kręgu szczytowego

Błona szczytowo potyliczna przednia i tylna

prosty

kłykciowy

Dwuosiowy:

Oś poprzeczna: zginanie i prostowanie głowy

Oś strzałkowa:

zgięcia w bok

staw łokciowy

I część: ramienno łokciowa powierzchnia stawowa bloczka kości ramiennej

wraz z wcięciem bloczkowym kości łokciowej.

II część: ramienno promieniowa powierzchnia stawowa główki kości ramiennej

wraz z dwoma stawami głowy kości promieniowej

III część: promieniowo łokciowa wcięcie promieniowe kości łokciowej wraz z obwodem stawowym głowy kości promieniowej

Więzadło poboczne promieniowe Więzadło poboczne łokciowe

Więzadło pierścieniowate

Więzadło czworokątne

Złożony -

zawiasowo obrotowy

Dwuosiowy:

Oś poprzeczna:

zginanie i prostowanie

Oś podłużna:

odwracanie i nawracanie

staw promieniowo- nadgarstkowy

Panewka: utworzona przez powierzchnię stawową nadgarstka kości promieniowej oraz powierzchnię wypukłą - obejmuje wszystkie kości szeregu bliższego nadgarstka z wyjątkiem kości grochowatej

Więzadło międzykostne nadgarstka

złożony

epileptyczny

Dwuosiowy:

Oś poprzeczna :

zginanie dłoniowe i grzbietowe ręki

Oś dłoniowo grzbietowa:

odwodzenie ręki w kierunku łokciowym i promieniowym

TYP

BUDOWA

WIĘZADŁA

RODZAJ

RODZAJ RUCHU

staw nadgarstkowo- śródręczny kciuka

Powierzchnia stawowa kości czworobocznej większej wraz z powierzchnią stawową podstawy I kości śródręcza

Dwuosiowy:

Oś dłoniowo grzbietowa:

odwodzenie i przywodzenie kciuka

Oś promieniowo łokciowa:

przeciwstawianie i odprowadzanie kciuka

stawy śródręczno- paliczkowe

II - V głowy kości śródręcza wraz z dołkami stawowymi położonymi na podstawie członów bliższych palców

Więzadło poboczne

Więzadło poprzeczne głębokie śródręcza

prosty

kulisty

Dwuosiowy:

Oś poprzeczna :

zginanie i prostowanie palców

Oś grzbietowo dłoniowa:

przywodzenie i odwodzenie

staw kolanowy

Powierzchnie stawowe tworzą oba kłykcie kości udowej wraz z powierzchniami stawowymi górnych kłykci kości piszczelowych oraz powierzchnie wewnętrzne rzepki przylegająca do kłykcia kości udowej

Więzadła wewnętrzne krzyżowe tylne Więzadła wewnętrzne krzyżowe przednie Więzadła poprzeczne kolana

złożony -

zawiasowo obrotowy

Dwuosiowy:

Oś poprzeczna:

zgięcie i wyprostowanie

Oś pionowa:

nawracanie i odwracanie

stawy śródstopno- paliczkowe

Głowy kości śródstopia z podstawami paliczków bliższych palców

Więzadło poboczne, podeszwowe Więzadło poprzeczne głębokie śródstopia

prosty

kłykciowy

Dwuosiowy:

Oś poprzeczna:

zgięcie podeszwowe i grzbietowe

STAWY WIELOOSIOWE

TYP

BUDOWA

WIĘZADŁA

RODZAJ

RODZAJ RUCHU

staw mostkowo- obojczykowy

Powierzchnia stawowa końca mostkowego obojczyka

wraz z wcięciem obojczykowym mostka i z częścią przylegającą chrząstki I żebra

Krążek stawowy

Więzadło mostkowo obojczykowe przednie i tylne

Więzadło

między-obojczykowe

Więzadło

żebrowo- obojczykowe

kulisty

Wieloosiowy:

Wysuwanie, cofanie,

podnoszenie,

opuszczanie.

Obrót dookoła osi długiej obojczyka

staw barkowo- obojczykowy

Powierzchnia stawowa barkowa obojczyka

wraz z powierzchnią stawową wyrostka barkowego łopatki

Więzadło barkowo obojczykowe

Więzadło kruczo obojczykowe:

w. czworoboczne i w. stożkowate

sprzężony

Wieloosiowy:

unoszenie , obniżanie i wysuwanie oraz

cofanie wraz z nieznacznymi ruchami obrotowymi

staw ramienny

Powierzchnia stawowa głowy kości ramiennej

oraz panewka stawowa: wydrążenie stawowe przechodzące w obrąbek stawowy

Więzadło kruczo ramienne

Więzadło obrąbkowo ramienne

prosty

kulisty

Wieloosiowy:

Oś strzałkowa: odwodzenie i przywodzenie

Oś poprzeczna: unoszenie, prostowanie i zginanie ramienia

Oś podłużna: nawracanie i odwracanie

staw biodrowy

Powierzchnie stawowe tworzą powierzchnię księżycowatą panewki kości miednicznej

wraz z powierzchnią stawową głowy kości udowej

Więzadło udowo biodrowe Więzadło

kulszowe

Więzadło

łonowe

prosty

kulisto- panewkowy

Wieloosiowy:

Oś poprzeczna:

zgięcie i wyprost

Oś strzałkowa:

odwodzenie i przywodzenie

Oś pionowa:

nawracanie i odwracanie

STAWY PŁASKIE

TYP

BUDOWA

WIĘZADŁA

RODZAJ

RODZAJ RUCHU

staw nadgarstkowo- śródręczny

Powierzchnie stawowe dalsze kości szeregu dalszego nadgarstka wraz z powierzchnią stawową bliższą podstaw kości śródręcza

prosty

płaski

stawy międzyśródręcza

Trzy stawy utworzone ze zwróconych ku sobie powierzchni stawowych podstaw od II do V kości śródręcza

płaski

staw krzyżowo- biodrowy

Powierzchnia stawowa utworzona przez powierzchnię uchowatą kości krzyżowej i miednicznej

Więzadła bezpośrednie: krzyżowo-biodrowe:

brzuszne, grzbietowe i międzykostne

Więzadła pośrednie:

biodrowo-lędźwiowe, krzyżowo-guzowe i krzyżowo-kolcowe

półścisły

bardzo mała ruchomość

staw piszczelowo- strzałkowy

Powierzchnię stawową tworzy głowa kości strzałkowej wraz z powierzchnią stawową strzałkową piszczeli

Więzadło przednie i tylne głowy strzałki

Błona międzykostna goleni

Więzozrost piszczelowo-strzałkowy

Płaski:

bardzo mała ruchomość

staw klinowo łódkowy

Powierzchnia stawowa trzech kości klinowatych wraz z powierzchnią stawową kości klinowatej

Więzadła zespajające kości ze sobą: liczne i krótkie

złożony

półścisły

Płaski:

ograniczona ruchomość ze względu na płaskie powierzchnie stawowe

stawy stepowo- śródstopne

Trzy kości klinowate wraz z kością sześcienną z podstawami I - V kości śródstopia

Więzadła (liczne) wzmacniane przez torebkę stawowa

Minimalna możliwość ruchów. Ponadto ruchy ślizgowe

stawy międzyśródstopne

Powierzchnia stawowa podstaw kości II - V

Płaski:

Minimalna możliwość ruchów. Ponadto ruchy ślizgowe

OMÓWIENIE MECHANIKI WYBRANYCH STAWÓW SZKIELETU CZŁOWIEKA

Staw ten umożliwia ruchy dookoła dwóch zasadniczych osi: poprzecznej i strzałkowej. Wokół osi poprzecznej zachodzą ruchy zgięcia i prostowania ręki. Natomiast wokół osi strzałkowej możliwe są ruchy przywodzenia (odwodzenie promieniowe i odwodzenie łokciowe). Staw ten zapewnia również ruchy kombinowane - prostowanie i przywodzenie, zgięcie i odwodzenie. Wówczas ruchy te odbywają się dookoła osi skośnej. Oś ta dzieli kat pomiędzy osią poprzeczną i strzałkową. Wymienione ruchy następujące kolejno po sobie powodują złożony ruch obwodzenia.

Proste, podstawowe ruchy wymagają pracy zespołu licznych mięśni synergistycznych. Dużą rolę pełnią tu mięśnie nadgarstka i palców.

Czynność zgięcia nadgarstka jest związana z pracą mięśni, których ścięgna przebiegają nad stawem promieniowo-nadgarstkowym. Skurcz tych mięśni powoduje zgięcie stawu nadgarstkowego.

Jeżeli chcemy wykonać zgięcie stawu promieniowo-nadgarstkowego musimy zablokować zgięcie stawu łokciowego to znaczy ustalić ten staw.

Jednak ruchy te nie występują pojedynczo, podczas poruszania kończyną zachodzą ruchy wobec wielu osi w różnych płaszczyznach jednocześnie. Staw ramienny jak już to wspomniano jest stawem wieloosiowym, można nawet powiedzieć że ruchy w jego obrębie zachodzą w nieskończonej liczbie osi. Stąd mamy dużą kombinację ruchów ramienia. Ponadto ruchy te są bardzo płynne - to odróżnia pracę naszej kończyny od pracy maszyny mechanicznej.

Ruch zgięcia ramienia - czyli unoszenie ręki do przodu, to jeden z ruchów zachodzący w wyniku pracy stawu ramiennego. Umożliwia nam na przykład podnoszenie ręki do ust, jedzenie.

Ruch prostowania ramienia - czyli unoszenie ręki do tyłu.

Ruch odwodzenia ramienia

Obrót ramienia do wewnątrz

Przy omawianiu mechaniki stawu ramiennego warto wspomnieć o tak zwanej anatomii praktycznej. Mowa jest o położeniu spoczynkowym tego stawu. Jest to takie położenie przy którym torebka stawowa jest najmniej napięta. Znajomość takiego położenia jest niezwykle ważna przy kontuzjach. Spoczynkowe położenie stawu ramiennego to stan lekkiego odwodzenia, które uzyskuje się układając rękę na temblaku. Chory człowiek, kontuzją stawu ramiennego odruchowo obniża bark, łagodzi to dolegliwości bólowe.

W płaszczyźnie strzałkowej zachodzą ruchy zginania i prostowania wokół osi poprzecznej. Odwodzenie i przywodzenie odbywają się wokół osi strzałkowej, Ruchy obrotowe zachodzą w płaszczyźnie poziomej dookoła osi pionowej.

Wszystkie punkty stałe leżą na miednicy a przyczepy mięśni na kościach kończyny wolnej i są punktami ruchomymi.

Statyka stawu biodrowego jest bezpośrednio związana z obciążeniem na jakie narażony jest ten staw. Inaczej działają siły na staw gdy stoimy, leżymy czy siedzimy. Środek ciężkości całego ciała leży na wysokości kości krzyżowej czyli w pobliżu poziomu stawów biodrowych. Środek ciężkości tułowia łącznie z głową leży znacznie powyżej tego poziomu. Dlatego też tułów w stosunku do kończyny wykazuje równowagę chwiejną przekłada się to bezpośrednio na fakt, że miednica balansuje na stawach biodrowych.

Podczas chodzenia czy skoku zachodzą dwa zasadnicze ruchy zginanie i prostowanie. Podczas chodzenia w pewnym momencie zawsze nasze ciało oparte jest na jednej kończynie. Zachwiana jest wówczas równowaga - utrzymywana przez pracę odwodzicieli uda i lekkie przechylenie się w stronę przeciwną kończyny zakrocznej to jest wysuniętej do przodu.

Jeżeli stoimy na jednej nodze wówczas pracują inne mięśnie, głównie zginacze stawu kolanowego.

Staw kolanowy zgina się do 130o można pasywnie pogłębić zgięcie do 150o - dalsze zgięcie jest niemożliwe.

W czasie zginania i prostowania stawu kolanowego pracują powierzchnie stawowe kości udowej, piszczelowej i rzepki.

Staw kolanowy jest podzielony łąkotkami stawowymi na dwa piętra. Ruchy zgięcia i prostowania odbywają się w piętrze górnym.

Ruchy obrotowe stawu są możliwe jedynie przy zgiętym stawie kolanowym.

Przedstawione powyżej zestawienia poszczególnych typów połączeń pomiędzy różnymi elementami

szkieletu człowieka niewątpliwie przyprawia o zawrót głowy. Są to setki anatomicznych pojęć, które nawet wielokrotnie przeczytane szybko ulatują z pamięci. Taka jest nauka o budowie człowieka. Zachwyt nad jego niezwykłą fizjologią powinien być oparty na znajomości budowy ciała. Wówczas zestawienie poszczególnych kości, więzadeł, stawów będzie wstępem do dalszych analiz i zrozumienia jak funkcjonuje ludzki organizm.

Poniższy tekst zawiera najważniejsze informacje dotyczące fizjologii ale i patologii kości. Jak dochodzi do przebudowy kości, jak się kości goją, jak zrasta się złamanie. Wymienione zostaną również najważniejsze choroby metaboliczne kości.

Jak już o tym wspomnieliśmy kość pełni podwójną rolę:

Kształt kości - inaczej mówiąc jej architektura - zapewnia maksymalną wytrzymałość przy minimum masy.

Jeżeli uzmysłowimy sobie jaką masę mięśni i narządów "nosi" na sobie szkielet być może przyswojenie wiadomości o ich nazwach będzie bardziej przystępne...

PRZEBUDOWA KOŚCI

W ciągu życia człowieka, kość ulega nieustannej przebudowie, dochodzi do tego w wyniku czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Jest to proces dwufazowy. W pierwszym etapie dochodzi do degradacji tkanki kostnej przez osteoklasty. Natomiast same osteoklasty stymuluje hormon o nazwie parathormon, powoduje on również wzrost enzymatycznej aktywności osteoklastów - jeden osteoklast degraduje tkankę kostną wytworzoną przez około 100 - 150 osteoblastów.

Drugi etapobejmuje proces tworzenia macierzy kości przez osteoblasty, która następnie ulega mineralizacji.

Tak więc kości powstają na podłożu chrzęstnym i łącznotkankowym w procesie kostnienia - twardość nadają kości odkładające się sole mineralne. Choć kształt kości uwarunkowany jest genetycznie mogą one ulegać odkształceniom. Dzieje się tak w wyniku długotrwałego ucisku, czy zmian hormonalnych np. u kobiet kości miednicy.

Proces kostnienia rozpoczyna się już w życiu płodowym a kończy się około 20 roku życia. U ludzi starszych mogą kostnieć chrząstki żeber.

W ciągu życia kość zmienia się zależnie od ilości soli mineralnych obecnych w kości. W okresie życia płodowego gdy proces kostnienia dopiero się zaczyna soli mineralnych jest bardzo mało. Stałe gromadzenie soli mineralnych kształtuje nasz kościec ale dopiero u ludzi w wieku 30 lat możemy uznać kości za mocne - a nawet więcej - wówczas kości są najsilniejsze.

Po 40 roku życia kości stopniowo słabną, stają się mniej odporne na działanie czynników zewnętrznych, szybciej ulegają złamaniu, wolniej też się regenerują.

Pod względem histologicznym kościotworzenie zachodzi na podłożu tkanki łącznej właściwej lub na podłożu chrząstki.

Na podłożu tkanki łącznej właściwej powstają: kości czaszki, kości twarzy, oraz częściowo łopatka i obojczyk.

Na podłożu chrząstki powstają pozostałe kości szkieletu człowieka

Na przebudowę kości ma wpływ wiele czynników:

Czynniki aktywujące osteoklasty należą do limfokin

WZROST KOŚCI

Kości długie osiągają swoją określoną długość dzięki stałym podziałom komórek chrząstki. Komórki chrząstki dzielą się w części płytki nasadowej, która skierowana jest ku nasadzie. W płytce nasadowej skierowanej ku trzonowi kości dochodzi do niszczenia chrząstki i odkładani kości. W ten sposób płytka nasadowa przesuwa się zachowując przy tym swoją grubość. Tempo wzrostu kości na długość wyznacza przemieszczanie się płytki nasadowej. U kobiet około 18 roku życia a u mężczyzn w 20 roku życia dochodzi do zaniku płytki nasadowej. Dzieje się tak dlatego bowiem dochodzi do połączenia nasady z trzonem. W wyniku czego następuje zahamowanie wzrostu szkieletu.

Natomiast wzrost kości na szerokość odbywa się poprzez odkładanie tkanki kostnej przez osteoblasty okostnej - zewnętrzna powierzchnia kości. Przy wzroście kości na szerokość z osteoblastów zachodzi jednocześnie niszczenie tkanki kostnej od strony jamy szpikowej.

Kość płaska wzrasta inaczej - do powiększenia rozmiarów dochodzi w wyniku promienistego odkładania osteoblastów na powierzchni kości. Osteoblasty powstają z tkanki mezenchymatycznej ciemiączek. Ciemiączka stopniowo zanikają do 2 roku życia. Pomiędzy kośćmi płaskimi pozostają niewielkie rozstępy, które są wypełnione tkanką łączną właściwą. W jej obrębie zachodzi kościotworzenie w miarę jak zwiększa się jama czaszki. Ostateczne zrośnięcie kości czaszki i wytworzenie kościozrostu zachodzi w wieku około 30 roku życia człowieka.

Kości płaskie rosną na długość wskutek nakładania się osteoblastów okostnej od strony zewnętrznej z jednoczesnym niszczeniem tkanki kostnej przez osteoklasty od strony zewnętrznej.

MODELOWANIE KOŚCI

Wraz z kościotworzeniem zachodzi proces modelowania kości. Czyli swoisty proces tworzenia i niszczenia kości. Proces modelowania przebiega z różną intensywnością. W życiu płodowym modelowanie jest nieznaczne. Jego intensywność zaznacza się około 1 roku życia. Stopień odnowy kości polegający na wymianie składników kości u dzieci w wieku 1 - 2 lata wynosi 50% w ciągu roku. Jest to związane głównie z rozwojem psychoruchowym. Bowiem w tym wieku dziecko przyjmuje pozycję ortostatyczną czyli zaczyna chodzić. Ale już u dorosłego człowieka stopień odnowy kości w wyniku działania sił mechanicznych sięga 5% w ciągu roku.

UNACZYNIENIE KOŚCI

Do kości długich krew dociera za pośrednictwem jednej lub dwóch tętnic odżywczych trzonu oraz tętnic przynasadowych i nasadowych. Tętnice kształtują różne odnogi: obwodowe (kostne), które dzielą się z kolei na naczynia włosowate i środkowe (szpikowe).

Przepływ krwi w naczyniach jest powolny. W szpiku kostnym nie ma naczyń limfatycznych.

PRZEMIANY WAPNIA NA DRODZE KOŚCI - ORGANIZM

Wapnia w kości jest sporo, stanowi on ponad 90% a konkretnie to 99% całego wapnia jaki mamy w organizmie. Tak więc głównym źródłem wapnia jest dla nas kość. Wapń jako składnik minerału kości nadaje kościom cechy fizyczne: twardość i wytrzymałość na działanie siły mechanicznej.

W sytuacji zbyt małej podaży wapnia w pożywieniu może być on pobierany ze źródeł kości. Pod wpływem działania osteoklastów - makrofagów kości - wapń przechodzi do płynu tkankowego i osocza krwi. Wówczas występuje w postaci zjonizowanej lub związanej z białkami.

Pomiędzy wapniem odkładanym w kościach a uwalnianym z nich powinna zachodzić równowaga.

U dorosłego człowieka w ciągu doby zostaje uwolnionych około 500 mg wapnia z powierzchni 1500 - 5000 m2 kanalików i jamek kostnych. Ale też w ciągu doby zostaje odłożone około 500 mg wapnia w postaci soli mineralnych w nowo tworzonych beleczkach kostnych.

GOJENIE SIĘ ZŁAMAŃ KOŚCI

Głównym "inżynierem" w procesie gojenia się złamań jest kostnina - wypełnia ona luki pomiędzy odłamkami kostnymi.

Kostnina to nowo powstająca tkanka kostna, która po pewnym czasie przekształca się w dojrzałą kość.

W tkance kostniny wyróżniamy:

Skąd się bierze kostnina ? Czy jest zawsze obecna w naszym organizmie ?

Czynnikiem aktywującym wytwarzanie kostniny jest załamanie kości - co bezpośrednio przekłada się na informację o barku tkanki kostnej - organizm musi ten brak uzupełnić. Kostnina powstaje z proliferujących i różnicujących się osteogennych komórek wewnętrznej warstwy okostnej i śródkostnej oraz szpiku.

Komórki tej warstwy tworzą beleczki kostne budując początkowo tkankę gąbczastą, grubowłóknistą i splotową. Z czasem tkanka taka ulega mineralizacji.

W procesie gojenia ran ważne jest jak duże jest złamanie, to znaczy jak daleko od siebie znajdują się odłamki kostne złamanej kości.

Jeżeli odległość ta jest zbyt duża nie dochodzi do zrośnięcia złamanej kości czyli kościozrostu - wówczas tworzy się staw rzekomy. Wówczas pomiędzy odłamkami kostnymi tworzy się tkanka łączna włóknista. Aby zapobiec tworzeniu stawów rzekomych stosuje się przeszczepy kostne.

ODPORNOŚĆ KOŚCI NA DZIAŁANIE CZYNNIKÓW ZEWNĘTRZNYCH

Aby kości mogły spełniać swoje funkcje podporowo-ochronne muszą być wytrzymałe. Kości są stosunkowo odporne na obciążenia, zgniatanie, zginanie czy rozciąganie.

Największą odporność kość wykazuje na zgniatanie, zginanie (szczególnie kość długa), natomiast na rozciąganie kość jest najmniej odporna.

Dlaczego tak się dzieje?

Istota gąbczasta kości zbudowana jest na zasadzie trajektorii. Linie trajektorii odpowiadają kierunkom działania siły największego nacisku, pociągania. Dlatego na przekroju kości widzimy różnice w układzie beleczek kostnych. Uzyskujemy w ten sposób maksimum stabilności przy minimum zużyciu budulca czyli istoty gąbczastej.

Kość mimo swojej twardości może przystosować się do zmiany obciążenia - dzieje się to wówczas gdy w wyniku długotrwałej siły obciążenia dochodzi do zgrubienia istoty zbitej. Odwrotna sytuacja ma miejsce gdy obciążenie kości jest zbyt małe na przykład w sytuacji nieczynności mięśnia - dochodzi wówczas do ścieńczenia istoty gąbczastej. Zarówno jeden jak i drugi proces nie zależy od wieku.

Jeżeli mówimy o kościach należy wspomnieć o szpiku kostnym.

Szpik kostny występuje u dorosłego człowieka w jamach szpikowych kości długich: żebrach, mostku oraz w kościach płaskich: czaszki i miednicy. Szpik kostny stanowi 5% masy ciała.

Jego główna rola to miejsce odnowy (wytwarzania) komórek i płytek krwi. Wyróżniamy dwa rodzaje szpiku: czerwony - miejsce wytwarzania upostaciowanych komórek krwi i żółty: zawiera tkankę tłuszczową i nie wytwarza komórek krwi.

Ilość szpiku żółtego wzrasta po 4 roku życia, podczas gdy u noworodków jest wyłącznie czerwony. U dorosłego człowieka szpik kostny czerwony występuje już tylko w:

FUNKCJE SZPIKU KOSTNEGO

Żelazo, które pochodzi ze zniszczonych erytrocytów jest odkładane w makrofagach w postaci związanej z ferrytyną. To właśnie ferrytyna tworzy ziarenka, które znajdują się w makrofagach szpiku kostnego.

W szpiku kostnym czerwonym zachodzi hemopoeza - czyli wytwarzanie komórek krwi.

Punktem wyjścia jest pluripotencjalna komórka macierzysta. Komórki te są nieliczne, mają zdolność do podziałów przez całe życie człowieka.

Z jednej komórki macierzystej powstaje jedna tak zwana komórka zdeterminowana i komórka macierzysta.

Komórka macierzysta podtrzymuje linię kolejnych komórek macierzystych a z komórki zdeterminowanej powstają odpowiednio: erytrocyty, granulocyty, limfocyty.

CHOROBY METABOLICZNE KOŚCI

Do najczęstszych chorób kości należą te o podłożu metabolicznym:

Po zapoznaniu się z ogólnym podziałem szkieletu człowieka, budową kości, stawów czy więzadeł, warto poświęcić parę zdań histologii tkanki kostnej i chrzęstnej. Jest to niewątpliwe ciekawe uzupełnienie wiedzy na temat biernego układu ruchu.

TKANKA CHRZĘSTNA - określana również jako chrząstka jest rodzajem tkanki łącznej. Jej cechą jest sztywność i sprężystość. Chrząstka jest tkanką podporową. Większość chrząstek, pojawiających się w czasie życia człowieka ulega przekształceniu w kości.

Wyróżniamy, w zależności od rodzaju i ułożenia włókien chrząstkę szklistą, chrząstkę sprężystą i chrząstkę włóknistą.

Chrząstka szklista - występuje najczęściej ze wszystkich typów chrząstek. Większość chrząstek szklistych występuje w życiu płodowym i funkcjonuje do okresu pokwitania, następnie chrząstki przekształcają się w kości. W ciągu całego życia człowieka chrząstka szklista pozostaje w swej niezmienionej formie jedynie na powierzchniach stawowych kości, w ścianie krtani, tchawicy i w dośrodkowych częściach żeber.

Chrząstka włóknista - znajduje się w miejscach połączeń ścięgien i więzadeł z kośćmi. Ponadto występuje w spojeniu łonowym i w krążkach międzykręgowych.

TKANKA KOSTNA - tak jak tkanka chrzęstna jest również rodzajem tkanki łącznej. W jej istocie podstawowej znajdują się sole mineralne warunkujące jej trwałość, sztywność i wytrzymałość na odkształcanie. Przypomnijmy sobie jeszcze raz skład kości:

Omówimy w kilku zdaniach wymienione elementy tkanki kostnej.

Osteoblasty - nazywane inaczej komórkami kościotwórczymi - odpowiadają za wytworzenie składników organicznych istoty międzykomórkowej kości. Leżą one na powierzchni nowo powstałych kości. Ułożone są w jednolitą błonę. Błona ta jest barierą dla komórek kościogubnych czyli osteoklastów.

Osteocyty - omówione powyżej osteoblasty po otoczeniu zmineralizowaną istotą międzykomórkową kości ulegają przekształceniu w osteocyty. Osteocyty łączą się pomiędzy sobą wypustkami tworząc tak zwaną zespólnię. Struktura osteoklastów i ich przestrzenne ułożenie w kości ma znaczenie przy wymianie substancji odżywczych i metabolitów w kości. Otóż mineralizacja nie dotyczy najbliższej okolicy ciała osteoblastu i jego wypustek cytoplazmatycznych. To warunkuje powstawanie jamek kostnych. W jamkach tych leżą osteocyty wraz ze swoimi wypustkami. Stąd wymiana i transport substancji odżywczych odbywa się między osteocytami i sąsiadującymi z nimi naczyniami krwionośnymi a osteocytami znajdującymi się daleko od naczyń, Pozostała zmineralizowana istota międzykomórkowa jest nie przepuszczalna dla substancji odżywczych i metabolitów.

Osteoklasty - ich główną rolą jest niszczenie kości - stąd pod względem funkcji są podobne do makrofagów. I podobnie jak makrofagi wywodzą się ze szpiku kostnego. Znajdują się na powierzchni kości w specjalnych zatokach. Osteocyty połączone są z istotą międzykomórkową kości poprzez własne, liczne wypustki. Niszczenie kości odbywa się na drodze hydrolizy - osteoklasty wydzielają hydrolazy i fagocytują rozkładaną kość.

Istota międzykomórkowa kości - składnikami są:

Włókno kolagenowe kości to ponad 80% masy wszystkich składników organicznych kości. Natomiast organiczna substancja bezpostaciowa to tylko niewiele ponad 20% składników organicznych kości. Do składników tych zaliczamy osteonektynę i osteokalcynę - są to białka, które regulują mineralizację kości.

Substancja nieorganiczna to inaczej minerał kości. Stanowi do 70% wagi tkanki. Jest to krystaliczny minerał o nazwie hydroksyapatyt (fosforan wapnia) - występuje w istocie międzykomórkowej kości w postaci kryształów. Związek ten występuje głównie u ludzi dorosłych w kościach płodowych mamy odmianę hydroksyapatytu czyli brushyt.

RODZAJE TKANKI KOSTNEJ

Tkanka kostna grubowłóknista - to pierwszy ślad tkanki kostnej w naszym organizmie. Pojawia się jako pierwsza w życiu płodowym i zaraz w pierwszym okresie życia pozapłodowego. U dorosłego człowieka występuje jedynie w miejscu przyczepu ścięgien do kości, w zębodołach, szwach kości czaszki oraz w czasie regeneracji uszkodzonych kości. W tkance tej jest stosunkowo dużo osteocytów i osteoblastów.

Pewien rodzaj kości grubowłóknistej pojawia się w przebiegu wielu chorób kości.

Tkanka ta swą nazwę bierze od ułożenia włókien kolagenowych w grube nieregularne pęczki - jest to cecha charakterystyczna tej tkanki.

Tkanka kostna drobnowłóknista - to natomiast dojrzała forma tkanki kostnej, występuje w kościach długich i płaskich. Tworzą ją drobne włókna kolagenowe - stąd nazwa drobnowłóknista. Tkankę tą tworzą minerał i osteoid.

Tkankę kostną drobnowłóknistą dzielimy na:


Wyszukiwarka