Plotyn
Plotyn (gr. Πλωτῖνος Plotinos, ur. ok. 204 w Likopolis w Egipcie, zm. 269) - filozof starożytny, twórca systemu filozoficznego zwanego neoplatonizmem. Młodość spędził w Aleksandrii. Tam w 28 roku życia rozpoczął studia filozoficzne. 12 lat później przeniósł się do Rzymu.
Neoplatonizm Plotyna był oparty na nauce Platona, połączonej z elementami stoicyzmu, neopitagoreizmu, a także filozofów aleksandryjskich: Filona i Amoniusza Sakkasa, którego był uczniem. Następnie udał się do Rzymu, gdzie z dużym powodzeniem głosił swoje poglądy. Plotyn zaczął pisać późno, dopiero od 50 roku życia. Ponieważ pisał niesystematycznie, nie zebrał w jednym dziele podstawowych swych poglądów. Zostały one wyłożone w Enneadach (54 rozprawy, ułożone w 6 dziewiątek), na który składają się rozprawy zebrane przez ucznia i biografa Plotyna - Porfiriusza. Pierwsza Enneada obejmuje rozprawy etyczne, druga fizykalne, trzecia kosmologiczne, czwarta rozprawy o duszy, piąta o rozumie, szósta o najwyższych kategoriach, byciem dobru, jedności.
Zasadą bytu, tym co istnieje naprawdę jest Jednia - doskonała i prosta substancja, która jest niepoznawalna, gdyż każda próba jej poznania prowadziłaby do wyszczególnienia jej własności i powstania rozróżnienia: Jednia - własności, co przeczyłoby jej prostocie. Jednia kontempluje samą siebie i emanuje z siebie hierarchicznie kolejne szczeble bytu - hipostazy. Z Jedni wyłania się Umysł (νοῦς nus, który można interpretować zarówno jako Boga jak i grecki λόγος logos), Dusza pierwsza (ψυχή psyche - najwyższy duch) i kolejne byty. Naturalną własnością bytu była ekspansja. Dzięki niej wyłaniają się z bytu coraz nowe jego postaci. Plotyn uczył, że byt trwa, produkując byty nowe. Byt ma naturę światła, którego istotę stanowi promieniowanie; to, że wyłania z siebie nowe postacie, należy do jego natury i jest od niego nieodłączne. Wyłonione postacie są jakby promieniami bytu (jego emanacją). Teoria emanacji była podstawową myślą systemu Plotyna. Świat był dla niego kolejnym emanowaniem coraz to nowych bytów. Założył, że kolejne byty są mniej lub bardziej doskonałe. Byty doskonałe mają większą moc twórczą. Twór jest zawsze mniej doskonały od twórcy. Zauważa więc porządek zmniejszających się doskonałości. Szereg ten zaczyna się od bytu najdoskonalszego i trwa, dopóki nie wyczerpie się zmniejszająca się stopniowo doskonałość i moc twórcza. Ta drabinę zstępujących po kolei bytów nazwał greckim słowem efesis.