RODZAJE OPERACJI UMYSŁOWYCH	POZIOM KSZTAŁTUJĄCYCH SIĘ OPERACJI	NORMY WIEKOWE (LATA)	UWAGI
Porównywanie - różnicowanie	Nie wymienia różnic lub jedną, dwie Wymienia kilka różnic dotyczących wyglądu zewnętrznego, czasem różnicuje funkcje Różnicuje funkcje, wymienia różnice w budowie, części ciała. Grupuje cechy różniące w zakresie budowy i funkcji	3-4 4-5 5-6 6-7	Czym się różni: krzesło od stołu, kwiatek od drzewa, dziewczynka od chłopca?
Porównywanie - podobieństwa	Brak podobieństw (często nie rozumie pojęcia „podobne”) Wymienia cechy zewnętrzne jako podobieństwa Wymienia wspólne cechy budowy Podaje pojęcia ogólne	3-4 4-5 5-6 6-7	W czym podobne są krzesło-stół, kwiatek-drzewo
Klasyfikowanie	Nie klasyfikuje lub klasyfikuje wg „klas” Klasyfikuje wg jednego lub dwóch kryteriów Klasyfikuje wg kilku kryteriów Klasyfikuje wg kilku kryteriów, tworzy własne kryteria	3-4 4-5 5-6 6-7	Poukładaj te obrazki na gromadki, tak aby w każdej gromadce były obrazki do siebie podobne. Powtórzyć kilka razy tak aby dzieci zastosowały kilka kryteriów.
Uogólnianie	Powtarza, nie uogólnia Czasami stosuje zamiennie pojęcia jednostkowe z ogólnymi Próbuje uogólniać (… takie coś, to…, rzeczy do…) Uogólnia, stosuje nazwy ogólne - pojęcia	3-4 4-5 5-6 6-7	szafa, stół, łóżko, fotel, krzesło to… kaczka, zając, kotek, wróbel, to
Definiowanie	Nie definiuje, Definiuje biorąc pod uwagę funkcję, „użytek” Definiuje biorąc pod uwagę cechy zewnętrzne i cechy budowy, tzw. definicje opisowe, Początki definicji typu logicznego - definiuje podając pojęcia ogólne	3-4 4-5 5-6 6-7	Powiedz co to jest kredka, łyżka, wróbel, księżyc?

Pojęcie więcej/ mniej-tyle samo, o tyle mniej, o tyle więcej
Tu leżą dwa klocki połóż obok tyle samo
Połóż obok tyle aby było mniej
Masz 9 klocków poukładaj tak na gromadki aby było tyle samo
teraz masz 5 klocków , jak rozłożysz to będzie tyle samo

Pojęcie liczby- podaj mi kolejno- 3 klocki, 5 klocków, a teraz 20 klocków.
Dodawanie i odejmowanie na konkretach lub palcach-
Masz 3 klocki dam ci jeszcze dwa ile masz razem?
Miałeś 6 kasztanów ,z trzech wykonałeś ludzika ile ci zostało?

Od około 6 r. życia rozwijanie operacji myślowych dziecka związanych z:
Określanie pojęć nadrzędnych i podrzędnych-
Jesteś w zoo, rozglądasz się i widzisz różne zwierzątka. Wśród nich jest 5 małpek, 3 papugi i 2 żyrafy. Więcej jest małpek czy wszystkich zwierzątek

Pojęcie ilości - dwa równoliczne zbiory 12 elementów, dziecko bez liczenia określa czy czegoś jest więcej/mniej? Następuje zgarnięcie obiektów nr 1 na gromadę i dziecko po przekształceniu odpowiada.

Pojęcie masy - dwie kulki plasteliny , jednakowe. Czy jak zrobimy z jednej kulki 5 małych kuleczek to plasteliny będzie więcej czy mniej niż w tej jednej kulce?

1

---