Diagnostyka toksykologiczna

Zatrucia- powstają w wyniku zadziałania czynników chemicznych (jady, trucizny)

diagnostyka- rozpoznanie czynnika szkodliwego

klasyfikacja

	Klasa
Trucizny	I, II
Substancje szkodliwe	III, IV
Subst. praktycznie nieszkodliwe	V

Zatrucia:

• rozmyślne

• samobójcze

• dobrowolne bez wyraźnej intencji samobójczej, impulsywne, demonstracyjne

• zbrodnicze

• egzekucje

• przypadkowe

• omyłkowe

• powikłania leczenia: nadużycia leku, przedawkowanie, pomyłki farmaceutyczne

• skażenie środowiska bytu i pracy- zawodowe

• upojenie alkoholem i substytutami

• zależność lekowa: narkomania, lekomania, toksykomania

chemiczne- najczęstsze

zatrucia ostre- duża jednorazowa dawka

zatrucie przewlekłe- stałe małe dawki

# materiały do badań toksykologicznych:

• krew żylna (50 ml)

• mocz

• powietrze

• zawartość żołądka, wymiociny

• popłuczyny żołądka

• kał

# metody analityczne:

• szybkie testy

• absorbcjonometria

• spektrofotometria

• chromatografia (wszystkie rodzaje)

# testy szybkie, jakościowe

• alkohol etylowy

• barbiturany

• cyjanki

• salicylany

• CO

• nitrofenol

# rozpoznanie ostrego zatrucia chemicznego:

1. prawidłowe i pełna diagnoza, tor informacyjny- rozpoznanie, tor zapoznawczy- wywiad (kto, co, gdzie, jak, kiedy, dlaczego), badanie fizykalne, badania laboratoryjne(ogólne, chemiczne- toksykologiczne, jakościowe, ilościowe)- potwierdzenie rozpoznania, ocena stanu pacjenta (morfologia, elektrolity, równowaga kwas-zas, mocz )

2. wykrycie trucizny lub metabolitu

3. identyfikacja trucizny

# badania chemiczno- toksykologiczne- stopień zatrucia i pewność pod względem określenia trucizny

# wskazania do badania toksykologicznego:

• głęboka śpiączka

• kwasica

• zaburzenia oddychania

• niejasny wywiad

• zaburzenia krążenia

# osoby uzależnione:

• jakościowe i ilościowe oznaczenie trucizny

• monitorowanie leczenia

• kontrola abstynencji

# drogi:

• przewód pokarmowy

• układ oddechowy

• skóra, śluzówka

• iniekcja

# parokrotne oznaczenie poziomu trucizny- określenie fazy farmakokinetycznej, stężenia trucizny, stanu trzeźwości (cele sądowe)

# ostre zatrucia chemiczne- typy związane z regionami, metanol, grzyby- charakterystyczne dla regionów

# najczęstsze zatrucia:

• metanol

• leki

• CO

• etanol + leki

• grzyby

• rozpuszczalniki

• pestycydy

• substancje żrące

zatrucia:

1. ETANOL

Mocno nadużywany, szybko się wchłania przez śluzówkę żołądka i jelita, metabolizm- dehydrogenaza alkoholowa

Dawka śmiertelna 5-8 g/ kg m.c. dla dorosłych

3 g/ kg m.c. dla dzieci

objawy kliniczne zależne od stężenia we krwi (różna osobnicza tolerancja)

stadia kliniczne: działanie na OUN, podniecenie, zamroczenie, śpiączka (spadek RR, temperatury, hipowentylacja), niewydolność oddechowa i sercowo- naczyniowa, ostre zapalenie trzustki, martwica mięśni, wzrost kinazy kreatynowej, ostre uszkodzenie wątroby, kwasica metaboliczna

rozpoznianie: oznaczenie etanolu w powietrzu bądź we krwi, oznaczenie osmolalności (etanol- zwiększa)

% (g/ dl)	(g/ l)
<0.02	<0.2	Prawnie dopuszczalne
0.02-0.05	0.2-0.5	Stan po użyciu alkoholu
0.05	0.5	Próg trzeźwości
0.05-0.15	0.5-1.5	Lekkie zatrucie
0.15-0.3	1.5-3.0	Średnio ciężkie zatrucie
0.3-0.5	3.0-5.0	Ciężkie zatrucie
>0.5	>5.0	Śmiertelne zatrucie

2. METANOL

Głównie u mężczyzn, często omyłkowe, nie można go odróżnić organoleptycznie, u kobiet często w celach samobójczych, dawka śmiertelna 1 g/ kg m.c.- 40-100 ml

Za objawy zatrucia odpowiadają metabolity (formaldehyd i kwas mrówkowy), kompleksują one żelazo, hamują utlenianie komórkowe, prowadzą do ciężkiej kwasicy i dalej do uszkodzenia CUN

1. faza narkotyczna- brak poprawy po wybudzeniu

2. faza kwasicza- po okresie utajenia 12-18 godzin, spada pH krwi, RR, zaburzenia oddychania, wstrząs, obrzęk płuc, sinica, drgawki, ostre zapalenie trzustki

3. faza uszkodzenia CUN, ślepota, porażenie ośrodka oddechowego, wysoka śmiertelność

# rozpoznanie: oznaczenie metanolu we krwi- chromatografia gazowa, oznaczenie pH

#>1.5 promila ciężkie zatrucie

odtrutka: podanie etanolu

3. GLIKOL ETYLENOWY

Oleista ciecz, płyn chłodnicowy, dawka śmiertelna 100ml/ osobę dorosłą, szkodliwe jest gromadzenie się kwasu mlekowego, prowadzi do kwasicy i kwasu szczawiowego- helatuje wapń, spada jego stężenie, wytrącają się kryształki, uszkodzenie CUN, nerek (bezmocz, małomocz)

Objawy:

1. faza narkotyczna- objawy żołądkowo- jelitowe, zaburzenia wzroku, neurologiczne

2. faza sercowo- płucna, po 12 godzinach, postępujące uszkodzenia CUN, niewydolność serca, obrzęk płuc, ⇒zgon

3. faza nerkowa, do 72 godzin po, ostra niewydolność nerek

rozpoznanie: oznaczenie stężenia glikolu i kwasu szczawiowego we krwi przed rozpoczęciem leczenia

odtrutka: podanie etanolu

4. ZATRUCIA LEKAMI

Trójcykliczne antydepresanty w celach samobójczych, w połączeniu z alkoholem najtrudniej uratować

Szybko i silnie łączą się z białkami osocza, hamują działanie acetylocholiny- zespół antycholinergiczny

Bardzo szybko pojawiają się objawy- po 1 godzinie nagła utrata przytomności, drgawki

Rozpoznanie: ocena leku jaki został użyty, określenie stężenia, monitorowanie elektrolitowe i wodne

Objawy: CUN- antycholinergiczne, sercowo- naczyniowe

5. ZATRUCIA ŚRODKAMI OCHRONY ROŚLIN

Najczęściej pestycydy

Trudne- może być stałe narażenie

Okresowe

Ostre- jednorazowe narażenie na dużą dawkę

Nieodwracalne uszkodzenie acetylocholinesterazy

Objawy: CUN

6. ZATRUCIA GAZAMI DUSZĄCYMI CHEMICZNIE

Głównie CO

7. ZATRUCIA GRZYBAMI

Duży procent w terenach mocno zalesionych o dużym bezrobociu

Substancje trujące:

• anatoksyny

• falotoksyny

α- amanityna- dawka śmiertelna 0.1mg/ kg m.c.

oznaczenie α- amanityny- krew, mocz, dodatkowo oznaczenie poziomu enzymów

wątrobowych (uszkodzenie wątroby)

diagnostyka

zatrucia

strona 2

---