W Szwajcarii

• stanowi (zamkniętą w ramę wspomnień narratora-bohatera) liryczną opowieść o niezwykłej miłości zakończonej śmiercią bohaterki

• śmierć tę poeta ukazał jako nieuchronną katastrofę, której zarodek tkwił w samym przeżyciu miłosnym → pojęcie istoty miłości oparł na antynomii pierwiastka idealnego i zmysłowego, pozbawił kochanków nadziei na przyszłe zrealizowanie unii miłosnej w sferze metafizycznej (w przeciwieństwie do koncepcji wczesnego romantyzmu)

• autor dostrzegł w miłości czynnik niszczący człowieka

• wypowiedź cechuje naturalny, żywiołowy tok narracyjny, a zinstrumentalizowanie przez odpowiednie słownictwo i rytm oddaje jej charakter muzyczny

• przebieg emocji, zmienność ich treści i związane z nimi nastroje wyrażają pejzaże oparte na reminiscencjach z podróży w Alpy (1837)

• specyfika alpejskiego krajobrazu i jego bardziej czasowa (bardziej niż przestrzenna) konstrukcja, nadaje pejzażom „filmową” dynamikę i kompozycję → to decyduje o nowatorstwie utworu w zakresie budowy świata przedstawionego

• poemat popularny w 2 poł. XIX w.; jego wpływy można odnaleźć w twórczości Romanowskiego, Konopnickiej, Tetmajera, Przybosia / inspirował też muzyków

streszczenie → poemat opiera się na opiach alpejskiej przyrody, która jest piękna i wspaniała → nagromadzenie metafor i porównań przyrody do kochanki

I

• narrator usycha z tęsknoty i zaczyna opowieść o swojej miłości

II

• opis alpejskiej przyrody

• pośród tych zapierających dech w piersiach widoków dostrzega kobietę - jest tak piękna, jak otaczająca ją przyroda

• zakochał się w niej od pierwszego wejrzenia

• biegnie do niej - było to ich pierwsze spotkanie

III

• narrator poszedł za nowo poznaną ukochaną przez „góry, doliny”

• opisuje przyrodę, która ich otacza

• skromne wyznanie miłości; kochanka się uśmiechnęła i jeszcze bardziej wypiękniała

IV

• „odtąd szczęśliwi byliśmy”

• kobieta jest „jeziora błękitnego panią” - taka piękna i tożsama z cudownością przyrody

• wciąż się do siebie uśmiechali

• „I mogła była, co chce zrobić ze mną” ^^

V

• spotkanie przy kaplicy Tella - kobieta wyznała narratorowi miłość

• miłosne uniesienia - magromadzenie pytań retorycznych mających wyrazić / zobrazować jego zachwyt

VI

• przy kaplicy Tella doszło do pierwszego wzajemnego wyznania miłości

• fale sprzyjały ich uczuciu; odbicie na wodzie połączyło ich usta

VII

• raz kochanka zaprowadziła go do groty - promieniała swoim pięknem

• było jej zimno, więc zakryła szatą swoje ciało, a ręce skrzyżowała na piersiach

• była tak piękna, że zaczął się do niej modlić „Ave Maria”

• zamyśliła się i odwróciła

• powiedziała, że może za miłość pójdzie do piekła, ale musi to z siebie uwolnić

VIII

• wszędzie razem pójdą; piękno alpejskiej przyrody

• pójdą i nie wrócą, a ludzie pomyślą, że zabrały ich duchy

IX

• był tak szczęśliwy, że najszczęśliwsi nie znają takiego szczęścia

• wszystko (tj. cała przyroda) było wypełnione ich szczęściem

X

• nagle „chciała nas już miłość ująć zdradą”

• czytali sobie książkę i jakiś duch podszepnął narratorowi, aby „na nią z książki przeszedł okiem”

• zarumieniła się, a on ją pocałował

• wtedy „wiatr na nas rzucił całe wodne piekło (...) odtąd jużeśmy nie czytali sami”

XI

• stała się „smutniejsza, cichsza i bielsza i bladsza”

• ogarniała ją jakaś melancholia

• ciągle porównuje ją do różnych elementów przyrody

XII

• narrator jest zaniepokojony takim zachowaniem swojej lubej

• mówi o tym, jak widział ją (wczoraj), kiedy się myła - a jaka była piękna! ; uciekła, gdy zobaczyła, że on ją widzi „Żeś łonem kwiatu potrąciła pręty i liliowa wnet łodyga pękła”

• usprawiedliwia się

XIII

• pięknie pachniała

• zamyślona zwierzała się gwiazdom

XIV

• narrator pyta - gdzie jest jego kochanka, co robi

• czy się skarży?

• ona jest aniołem, on też chciałby być aniołem, żeby móc mieć taką kobietę

XV

• nie śmiała wyjść z groty, ale w końcu to zrobiła → była zapłakana i zadziwiona

• „Osłoniła się cała w warkoczu / I więcej na mnie nie podniosła oczu”

XVI

• tuż przed pokazaniem się księżyca światu pokazuje się bożek miłości → miłość ogarnia wtedy przyrodę, wszyscy sobie przebaczają, zapominają o urazach

• narrator i jego ukochana też „rozmawiali o rzeczach anielskich”

XVII

• piękna powiedziała "Chodźmy do staruszka celi, /Może rozgrzeszy, może rozweseli, / Dłonie nam zwiąże i kochać ośmieli"

• narrator znowu pomyślał, że zemdleje - taka ona piękna

• przyleciał jakiś czarny, złowrogi motyl; atmosfera była nieprzyjemna, a gołębice niespokojne

• mężczyzna szedł posępny i drżący, jakby miał więcej nie powrócić

• dotarli do pustelnika, to wspomina jak sen (oniryzm)

• włożył jej na palec pierścionek

XVIII

• mężczyzna prosi przyrodę, aby nie pytała o kochankę, łzy nie pozwalają mu mówić, bo kiedy mówi wszystko sobie przypomina i cierpi

• jest bezsilny, nie wie co ma robić, jakby postradał zmysły

XIX

• pod oknem narratora jest fontanna, która ciągle płacze - wszystko dookoła płacze i jest smutne

• chce umrzeć „ I schnę, i więdnę — i ach, nie umieram...”

XX

• kiedy wspomina - nie wie, co mam myśleć - szereg pytań retorycznych

XXI

• Wszędzie mu smutno i źle, stara się o tym nie myśleć „O moje serce rozdarte i krwawe”

takie miejsce w Szwajcarii

• poemat powstał 1835-1836, ukończony 1838 r.

• wydany w tomie Trzy poemata, Paryż 1839 r.

---