PRAWO KONSTYTUCYJNE

ŹRÓDŁA PRAWA

Predencja:

1. Konstytucja

2. Umowy międzynarodowe ratyfikowane za zgodą wyrażoną w ustawie

Prawo Organizacji międzynarodowych

3. Ustawa

Rozporządzenie z mocą ustawy

4. Inne ratyfikowane umowy międzynarodowe

5. Akty podstawowe

• Prezydent - rozporządzenia i zarządzenia

• Rada Ministrów - rozporządzenia i uchwały

• Premier - rozporządzenia zarządzenia

• Minister kierujący działami administracji rządowej (resortami) - rozporządzenia zarządzenia

• KRRiT - rozporządzenia

• Kierownictwo urzędów centralnych - zarządzenia

• Akty prawa miejscowego

• Regulaminy Sejmu, Senatu i Zgromadzenia Narodowego - równolegle do powyższej listy.

• W pewnym sensie do źródeł prawa powszechnie obowiązującego zaliczamy:

• Regulaminy Sejmu, Senatu i Zgromadzenia Narodowego

• Zwyczajowego prawa międzynarodowego

• Układy zbiorowe prac

Cechy Polskiego systemu źródeł prawa:

1. Dwa rodzaje źródeł prawa:

• źródeł prawa powszechnie obowiązującego

• źródeł prawa wewnętrznego

Różnica na podstawie relacji między wydającym akt a adresatem.

Relacja podległości - akty prawa wewnętrznego (np. Rada Ministrów do wojewody)

2. System źródeł prawa powszechnie obowiązującego jest systemem zamkniętym

• Od strony przedmiotowej - Konstytucja wyczerpująco wymienia rodzaje źródeł prawa powszechnie obowiązującego - art. 87, 234

• Od strony podmiotowej - tylko podmioty wymienione w Konstytucji mogą stanowić źródła prawa powszechnie obowiązującego.

System źródeł prawa wewnętrznego jest systemem otwartym

• Od strony przedmiotowej i podmiotowej - Konstytucja nie zamyka listy źródeł prawa wewnętrznego i organów mogących je wydawać

Umowy Międzynarodowe

• Wymagające ratyfikacji

• Na podstawie art. 90 Konstytucji

• Dotyczą przekazywania kompetencji organów władzy państwowej organom organizacji międzynarodowych (Np.traktat akcesyjny do UE)

• Dwie drogi proceduralne:

1. Ustawodawcza: większość 2/3 w Sejmie i 2/3 w Senacie

2. Referendalna: w referendum ogólnokrajowym

• Na podstawie art. 89 Konstytucji

• Zgoda wyrażona w ustawie

• Bez zgody wyrażonej w ustawie

• Dotyczy sytuacji nie wymienionych w art. 89 i 90 Konstytucji

Ogłaszane są one w Dzienniku Ustaw i stają się źródłami prawa powszechnie obowiązującego

• Nie wymagające ratyfikacji

• Wymagają zatwierdzenia przez Radę Ministrów i nie są źródłami prawa powszechnie obowiązującego

• Nie regulują statusu jednostki w państwie

• Ogłaszane w Monitorze Polskim (jednakże są od tej reguły wyjątki)

Umowy:

• Samowykonalne

• Realizacja nie wymaga wydania ustawy

• Treść precyzyjna

• Realizacja nie jest uzależniona od innej ustawy

• Niesamowykonalne

• Realizacja wymaga osobnej ustawy

• Malo precyzyjna treść

• Wyraźnie przewiduje ustanowienie ustawy

Umowa międzynarodowa:

• jest stosowana bezpośrednio gdy:

• Ratyfikowana (przy zgodzie wyrażonej w ustawie/referendum - ma ona wtedy pierwszeństwo przed ustawą, bez takiej zgody stoi niżej)

• Samowykonalna

• Ogłoszona w Dzienniku Ustaw

• Wymaga wydania ustawy gdy:

• Ratyfikowana

• Ogłoszona w Dzienniku Ustaw

• Niesamowykonlana

Prawo Organizacji Międzynarodowych

Prawo UE

1. Pierwotne

• Umowy międzynarodowe regulujące struktury UE i WE (Wspólnot Europejskich)

• traktaty akcesyjne

• Pochodne

• Rozporządzenia, dyrektywy

• Rozporządzenia wspólnotowe - stosowane bezpośrednio mają pierwszeństwo przed ustawami

• Dyrektywy - adresowane do prawodawcy - nie są stosowane bezpośrednio, chyba że spełnione są jednocześnie 4 warunki:

1. relacją między dwoma państwami jest dochodzenie praw jednostki

2. są precyzyjne

3. bezwarunkowe

4. mają termin do transpozycji dyrektywy

Ustawy

• akt prawny uchwalony przez Sejm z udziałem Senatu i Prezydenta w drodze specjalnej procedury (trybu ustawodawczego)

• zawierają normy generalne i abstrakcyjne (wyjątki: ustawa budżetowa i zawierająca zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej)

• normy ustanawiane są w nieograniczonym zakresie przedmiotowym.

• Z zastrzeżeniem materii zarezerwowanej dla regulaminów parlamentarnych (wewnętrzna organizacja każdej izby - nie ingeruje w to ani Prezydent ani druga izba)

• Są to akty prawne mające najwyższą moc prawną po: Konstytucji, ratyfikowanych umów międzynarodowych i prawa Organizacji międzynarodowych

• Do 30.IV.2004 była to najważniejsza forma wyrażania woli państwowej

• Od 1.V.2004 - dwie sfery

• Wola państwa bez udziały UE

• Regulowana przez prawo UE ( ustawa służy realizacji prawa UE )

Rozporządzenie z mocą ustawy

• Wydawane tylko w czasie stanu wojennego, gdy sejm nie może się zebrać na posiedzenie

• Wydawane na wniosek Rady Ministrów z kontrasygnatą premiera

• Zakres i granice określa art. 225 ust. 3-5 Konstytucji

• Środki podejmowane muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia

• Powinny zmierzać ku jaknajszybszemu powrotowi do normalnego funkcjonowania państwa

• Nie mogą zmieniać ustaw dot. prawa wyborczego i ustaw o stanach nadzwyczajnych

• Może zmieniać inne ustawy

• Wymagają zatwierdzenia na najbliższym posiedzeniu sejmu

• Może być zniesione/zmienione ustawą lub innym rozporządzeniem

• Wiąże sądy tak jak ustawa

Rozporządzenie

• Wydają organy wymienione w Konstytucji (Prezydent, premier, RM, ministrowie kierujący resortami, przewodniczący komitetów określonych w ustawie, KRRiT )

• Ma charakter powszechnie obowiązujący (może nakładać obowiązki na obywateli)

• Nie może być sprzeczne z Konstytucją i aktami normatywnymi wyższego rzędu

• Stoi wyżej niż uchwała i zarządzenie

• Wydane tylko na podstawie i w granicach szczegółowego upoważnienia wydanego w ustawie, zawierającego i określającego

• Organ uprawniony do wydania rozporządzenia

• Materię do unormowania

• Wytyczne co do treści ( nie musi być podane wprost, może wynikać z treści ustawy)

• Forma aktu prawnego - musi być użyte słowo „rozporządzenie”

• Nie może być interpretowane rozszerzająco

• Nie może mieć charakteru blankietowego

• Wydawane w celu wykonania ustawy

• Nie Może regulować materii innej niż jest w ustawie

• Musi być zgodne z kierunkiem realizacji ustawy

• Nie może ingerować w materie innych ustaw

• Nie może przekazywać innemu organowi spraw, które rozporządzenie musi uregulować

• Ogłaszane w Dzienniku Ustaw

Uchwała Rady Ministrów

• Jest to akt wewnętrzny

• Nie każda uchwała RM jest aktem normatywnym

Zarządzenie

• Może wydawać prezydent, premier, ministrowie, przewodniczący okręgów w ustalonych komitetach i inne organy określone w ustawie (urzędnicy organów centralnych)

• Akt wewnętrzny

• Skierowany do jednostek podległych wydającemu

• Nie reguluje statusu obywatela niesprzeczne z aktami powszechnie obowiązującymi

• Wydane na podstawie ustawy

• Ogłoszone w Monitorze Polskim (gdy wydaje Prezydent lub Premier) lub Dziennikach urzędowych

Regulaminy parlamentarne

• Wewnętrzna organizacja parlamentu

• Żaden inny akt prawny nie wkracza w ta materie

• Określa sposób wykonywania konstytucyjnych i ustawowych organów państwowych wobec parlamentu

• Powszechnie obowiązujące

• Muszą być zgodne z ustawami (konkretyzują je)

---