Wartości w edukacji i wychowaniu
Zestawienie bibliograficzne
Urzeczywistnianie wartości jest bogactwem osobowym człowieka i stanowi warunek ubogacania drugiego, a wspieranie tej umiejętności przez wychowanie stanowi jedno z najdonośniejszych zadań nauczyciela-wychowawcy. K. CHAŁAS
Wartości to kluczowy problem dla edukacji szkolnej. Występują w niej jako system norm rzutujących ma poczynania nauczycieli i uczniów. Podczas kształcenia odwołujemy się do wartości, które uczniowie mogą zaakceptować , a nawet zidentyfikować się z nimi. Wartości są kategorią edukacji i nauk o niej. Stanowią dla nich źródło inspiracji i dyrektyw. Edukacja odwołuje się do wartości ogólnoludzkich, uniwersalnych, humanistycznych, a takie wartości, jak: dobroć, miłość, odpowiedzialność, podmiotowość, piękno, prawda, przyjaźń, samorealizacja, szczęście, tolerancja, wolność - stanowią podstawowe pojęcia dla dydaktyki. Edukacja efektywnie służy wielostronnemu rozwojowi ucznia, gdy staje się procesem integracji jego wokół wartości. Jest to możliwe, gdy wartości przenikają cały proces kształcenia i wychowania.
Niniejsze zestawienie bibliograficzne ujmuje wybór wydawnictw zwartych i artykułów z czasopism za lata 1996-2003, ze szczególnym uwzględnieniem piśmiennictwa najnowszego - z lat dwutysięcznych, a skierowane jest do szerokiego grona pedagogów - nauczycieli-wychowawców.
KSIĄŻKI
Aksjologiczne aspekty edukacji szkolnej / Kazimierz Denek. - Toruń: Wydaw. Adam Marszałek, 2000. - 196 s.
Aksjologiczne aspekty relacji interpersonalnych w edukacji / red. Urszula Ostrowska. - Kraków: „Impuls”, 2002. - 228, [1] s.
Aksjologiczne podstawy edukacji / Kazimierz Denek, Kazimierz Przyszczypkowski, Ryszard Urbański-Korż. - Poznań ; Toruń : „Edytor”, 2001. - 195 s.
Aspekty aksjologiczne w edukacji / pod red. Urszuli Ostrowskiej. - Olsztyn: Wydaw. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2000. - 267 s.
Doświadczanie wartości samego siebie w procesach edukacyjnych / pod red. Andrzeja M. Tchorzewskiego. - Bydgoszcz: Wydaw. WSP, 1997. - 168 s.
Dziecko w świecie wartości : aksjologiczne barwy świata dziecięcego. Cz.1 / aut. Kazimierz Denek [ et al. ]. - Kraków : „Impuls”, 2003. - 218, [2] s.
Dziecko w świecie wartości : poszukiwanie ładu umysłu i serca. Cz. 2 / aut. Bronisława Dymara [ et al.]. - Kraków : „Impuls”, 2003. - 220 s.
Edukacja - wartość - szansa : wybór prac z lat 1995-2001 / Czesław Banach. - Kraków : Wydawnictwa Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2001. - 402 s.
Edukacja, wartości i style życia reprezentowane przez współczesną młodzież w Polsce w odmiennych regionach gospodarczych / Teresa Wilk. - Kraków : „Impuls”, 2003. - 188, [1] s.
Edukacja aksjologiczna. T. 4, Wybrane problemy przekazu wartości / pod red. Katarzyny Olbrycht. - Katowice: Wydaw. Uniwersytetu Śląskiego, 1999. - 108, [4] s.
Edukacja aksjologiczna wobec potrzeb współczesności / Zofia Frączek. - Rzeszów : Wydaw. Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2002. - 200 s.
Edukacja w społeczeństwie obywatelskim i system wartości / pod red. Jana Żebrowskiego.- Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 1996. - 364 s.
Edukacja wobec wartości / [ red. nauk. Jerzy Kojot, Piotr Jan Przybysz ] ; Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte. - Gdynia : AMW, 2002. - 433, [1] s.
Edukacja zorientowana na XXI wiek / red. Janusz Gajda. - Lublin: Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej , 2000.- 333, [1] s.
Kategorie pedagogiczne : odpowiedzialność, podmiotowość, samorealizacja, tolerancja, twórczość, wyobraźnia / Józef Górniewicz. - Olsztyn: Wydaw. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2001. - 130, [1] s.
Kształtowanie wrażliwości moralnej uczniów edukacji wczesnoszkolnej / Marzenna Magda. - Toruń: Wydaw. Adam Marszałek, cop. 2001. - 213 s.
Metodyka wychowania : bliżej nauczycielskiej prakseologii / Paweł Tyrała. - Toruń: Wydaw. Adam Marszałek, cop. 2001. - 205 s.
Młodzież : świat wartości / Anna Błasiak. - Kraków : Wydaw. WAM, 2003. - 388 s.
Moralność a wychowanie / Stefan Pikus. - Słupsk: Wyższa Szkoła Zarządzania. Wydaw. Uczelniane, 2000. - 190 s.
O nowy humanizm w edukacji : materiały nadesłane na ogólnopolską konferencję naukową- Puławy, 18-20 września 2000 r. / red. Janusz Gajda. - Kraków: ,,Impuls'', 2000.- 461 s.
Odpowiedzialność jako wartość i problem edukacyjny : praca zbiorowa / red. Andrzej M. Tchorzewski. - Bydgoszcz: ,,Wers'', 1998. - 231 s.
Pedagogika u progu trzeciego tysiąclecia : materiały pokonferencyjne / red. Aleksander Nalaskowski, Krzysztof Rubacha. - Toruń: Wydaw.Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2001. - 288 s.
Poczucie odpowiedzialności moralnej jako aspekt podmiotowy / red. nauk. Maria Nowicka-Kozioł. - Warszawa: „Żak”, 2000. - 44 s.
Podmiotowość, dialog, wartości i refleksja w edukacji / Wanda Woronowicz. - Koszalin : Centrum Edukacji Nauczycieli, 1998. - 80 s.
Pojektowanie celów kształcenia w reformowanej szkole / Kazimierz Denek, Ignacy Kuźniak. - Poznań : „Eruditus”, 2001. - 243 s.
Poprzez lekturę i zabawę ku wartościm / red. Grażyna Wiśniewska, Jolanta Grzegorczk. - Lublin : „Klanza”, 2001. - 141 s.
Realizacja wartości ,,pracowitość'' a samowiedza i doświadczenia wychowawcze młodzieży / Sabina Bartel. - [Wyd.2 popr. I uzup.]. - Białystok: ,,Trans-Humana'', 1996. - 212 s.
Rzeczy i wartości : humanistyczne podstawy edukacji ekonomicznej / Andrzej Chmielecki. - Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 1999. - 285, [2] s.
Sens życia - sens wychowania : dylematy człowieka przełomu wieków : praca zbiorowa / red.,wstęp Andrzej M. Tchorzewski. - Bydgoszcz: ,,Wers'', 2001. - 313 s.
Świat wartości : wprowadzenie do aksjologii / Józef Lipiec. - Kraków: Wydaw.Fall, 2001. - 255 s.
Świat wartości i wychowanie : praca zbiorowa / pod red. Władysława Szewczuka. - Warszawa: Fundacja Innowacje, 1996. - 381, [1] s.
Teoria wychowania : bliżej uniwersalnych wartości i realnego życia / Paweł Tyrała. - Toruń: Wydaw. Adam Marszałek, 2001. - 173 s.
W kręgu humanistycznej edukacji / red. Józefa Brągiel, Zenon Jasiński. - Opole: Wydaw. Uniwersytetu Opolskiego, 2000. - 303 s.
Wartości, człowiek, wychowanie: zarys problematyki aksjologiczno-wychowawczej / Władysław Cichoń. - Kraków: Wydaw. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1996. - 180 s.
Wartości i symbole w przestrzeni edukacyjnej : / pod red. Wojciecha Pasterniaka i Jerzego Kaliszana. - Gorzów Wielkopolski : Wojewódzki Ośrodek Metodyczny, 1997. - 155 s.
Wartości oraz cele kształcenia i wychowania obronnego / Paweł Tyrała. - Rzeszów: ,,Fosze'', 1996. - 181, [2] s.
Wartości w edukacji historycznej / red. Janusz Rulka. - Bydgoszcz : Wydaw. Uczelniane WSP, 1999. - 350, [2] s.
Wartości w procesie wychowania / Stefan Kunowski ; wstęp i wybór tekstów Beata Lenarczyk. - Kraków : „Impuls”, 2003. - 137, [1] s.
Wspólna troska : wychowanie do miłości w rodzinie i w szkole / Andrzej Urbaniak. - Poznań: Oficyna Współczesna, 1999. - 92 s.
Wybrane aspekty podmiotowości w wychowaniu : / red. M. Nowicka-Kozioł.-Warszawa: Wydaw. Wyższej Szkoły Pedagogiki Specjalnej im. M.Grzegorzewskiej, 1999. - 118 s.
Wychowanie - interpretacja jego wartości i granic / red. B.Gawlina. - Kraków: Wydaw. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1998. - 116 s.
Wychowanie dla człowieczeństwa: 150 lekcji wychowawczych dla wszystkich typów szkół ponadgimnazjalnych : / Maria Czaja, Maria Żmigrodzka. - Wyd.2 rozszerz. - Częstochowa: Wojewódzki Ośrodek Metodyczny, 2000. - 210, [1] s.
Wychowanie do wartości / Marian Wolicki. - Wrocław: ,,Tum'', 1999. - 147 s.
Wychowanie do wartości : aksjologiczne inspiracje angielskiej filozofii Oświecenia / Halina Gajdamowicz. - Łódź: Wydaw. Uniwersytetu Łódzkiego, 1996. - 51, [3] s.
Wychowanie do wolności wyboru : ponadczasowy wymiar pedagogiki F.W. Foerstera. - Rzeszów: Wydaw. WSP, 1998. - 259 s.
Wychowanie ku wartościom : elementy teorii i praktyki. T. 1. Godność, wolnośc, odpowiedzialność, tolerancja / Krystyna Chałas. - Kraków : „Impuls”, 2003. - 390 s.
Wychowanie w klasie szkolnej : scenariusze godzin wychowawczych dla szkół ponadpodstawowych / Urszula Dudziak. - Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2002. - 148 s.
Wychowanie wobec wartości pracy / red. Teresa Borowska, Joachim Gaida. - Opole: Wydaw. Świętego Krzyża, 1994. - 131, [3] s.
Zarys pedagogiki aksjologicznej / Janusz Czerny. - Katowice : „Śląśk”, 1998. - 115, [4] s.
ARTYKUŁY Z CZASOPISM
Aksjologia w kształceniu i działaniu nauczycieli zreformowanej szkoły / Jolanta Szempruch // Nowa Szkoła. - 2000, nr 4, s. 22-26
Aksjologiczny wymiar współczesnej koncepcji edukacji regionalnej / Anna Zellma // Kultura i Edukacja. - 2000, nr 3-4, s.111-123
Budowanie systemu wartości w programie wychowania / Jolanta Kowalewska // Wychowanie w Przedszkolu. - 2001, nr 7, s. 398-400
Człowiek i wartości. Powinności i odpowiedzialność / Jarosław Gara // Opieka Wychowanie Terapia. - 2000, nr 4, s.14-18
Czy szkoła wychowuje „ku godności” / Agnieszka Leszcz-Krysiak //Opieka Wychowanie Terapia. - 2000, nr 4, s. 27-30
Dlaczego boimy się wartości w wychowaniu? / Katarzyna Olbrycht // Edukacja i Dialog. - 2000, nr 2, s. 26-32
Edukacja współczesna a ,,język wartości'': edukacja humanistyczna - problemy i propozycje / Tadeusz Szkołut // Przegląd Humanistyczny. - 1999, nr 6, s. 1-14
Godność jako wartość w pracy nauczyciela / Antoni Rumiński // Wychowanie Techniczne w Szkole. - 1998, nr 4, s. 207-209
Hierarchia wartości - kryterium sukcesu / Anna Kozińska // Forum Edukacji. - 2001, nr 4, s. 49-50
Jak się odnaleźć w chaosie wartości? / Joanna Zielińska // Edukacja i Dialog. - 2002, nr 2, s. 3-9
Język matczyny - wartość kulturowa i cel edukacyjny / Jerzy Nikitorowicz. // Edukacja. - 2000, nr 4. s. 38-46
Kultura pedagogiczna jako wartość / Czesław Banach / Res Humana / Towarzystwo Kultury Świeckiej. - 1996, nr 1, s. 15-17
Mądrość jako wartość / Urszula Ostrowska // Kultura i Edukacja. - 1996, nr 3, s. 11-23
Nauczyciele o wartościach poznawczych i akceptowanych w wychowaniu fizycznym / Piotr Paluch // Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne. - 2002, nr 11, s. 15-21
Odpowiedzialność i wolność w pedagogice tradycyjnej i liberalnej / Barbara Polańska // Edukacja i Dialog. - 2000, nr 3, s. 19-22
Odpowiedzialność jako wartość edukacyjna / Urszula Ostrowska // Kultura i Edukacja. - 1998, nr 3, s. 18-33
Ojczyzna - podstawowe wartości edukacji, kultury, krajoznawstwa i regionalizmu / Kazimierz Denek // Wychowanie na co Dzień. - 1998, nr 1, s. 3-8
Podmiotowość w wychowaniu jako wartość ogólnoludzka w teorii pedagogicznej Henryka Rowida / Tadeusz Jałmużna // Piotrkowskie Studia Pedagogiczne. - T. 3. - (1996), s. 131-139
Poczucie własnej wartości / Monika Kielańska // Edukacja i Dialog. - 2000, nr 10, s. 30-35
Poznanie, cierpienie i wartości w rehabilitacji psychologicznej / Joanna Femiak // Kultura Fizyczna. - 2000, nr 3-4, s. 12-13
Prawda jako wartość i cel edukacji / Marianna Szpiter // Słupskie Prace Humanistyczne. - nr 16b. - (1999), s. 161-172
Preferowane wartości we współczesnej rodzinie w opinii młodzieży / Anna Dzikomska-Kucharz // Edukacja. - 2000, nr 4, dod. nr 2, s. 21-25
Program wychowawczy szkoły. Podstawa aksjologiczna i struktura budowy / Krystyna Chałas // Dyrektor szkoły. - 2000, nr 10, s.1 3-19
Przebaczanie jako wartość w wychowaniu / Aldona Król. -// Roczniki Nauk Społecznych. - 2000/2001, z. 2, s. 103-120
Przyjaźń jako wartość w rozumieniu uczniów kończących szkołę podstawową / Ryszard Jedliński // Język Polski w Szkole kl.IV-VIII 1997/98, nr 2, s.7-13
Rodzinne wartości wychowawcze / Krystyna Kutiak.. //Edukacja. - 1999, nr 4, s. 67-74
Rozwój dziecka jako wartość w świadomości rodziców / Krystyna Ferenz. - Rocznik Pedagogiki Rodziny. - T. 4 (2001), s. 141-151
Spotkania z wartościami / Pawel Wyszkowski // Język Polski w Szkole-Gimnazjum. - 2001/2002, nr 2, s. 48-53
Sprawność fizyczna a inne wartości życiowe / Danuta Krzeszewska // Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne. - 2001, nr 2, dod. Biblioteczka Monograficzna, s. (14)-(15)
Świat wartości koniecznym punktem kształcącego się człowieka / Jerzy Semków // Kultura i Edukacja. - 2000, nr 3-4, s. 97-103
Transformacja a wartości cenione przez młodzież / Walentyna Wróblewska // Nowa Szkoła. - 2000, nr 4, s. 45-47
Trwałe wartości poglądów pedagogicznych Stanisława Staszica / Iwona Baka // Biuletyn Historii Wychowania. - 1999, nr 1-2, s.12-18 82. W duchu wolności - szkoła XXI wieku / Joanna Michalak // Edukacja. - 2000, nr 1, s. 88-91
W poszukiwaniu systemu wartości szkoły podstawowej / Ewa Grzelak, Dorota Czajkowska // Dyrektor Szkoły. - 2002, nr 5, s. 5-7
,,Wartości” a dobro i zło / Andrea Folkierska // Kwartalnik Pedagogiczny. - 1999, nr 1, s. 3-17
Wartości a integracja europejska / Aleksandra Szwajcok // Nowe w Szkole. - 2000/2001, nr 10, s. 21-22
Wartości a wychowanie / Czesław Wiśniewski // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 1999, nr 3, s. 6-10
Wartości i cele edukacji szkolnej / Kazimierz Denek // Edukacja. - 2000, nr 3, dod. nr 1, s. 4-13
Wartości w programach nauczania / Bożena Bubis, Agata Czesak // Życie Szkoły. - 2003, nr 2, s. 90-92
Wartości wychowawcze programów edukacyjnych w opinii uczniów / Tomasz Sosnowski / Nowy Tekst. - 2001, nr 1.- Białystok, s. 30-36
Więzi rodzinne jako źródło cennych wartości w wychowaniu / Janina Maliszak // Życie Szkoły. - 2002, nr 7, s. 410-413
Wolność i tolerancja - konsekwencje pedagogiczne / Jarosław Kozłowski // Wychowanie na co Dzień. - 2000, nr 6, s. 24-26
Wolność jako perspektywiczny cel wychowania / Halina Gajdamowicz // Toruńskie Studia Dydaktyczne. - nr 17 (2001), s. 48-56
Wolność jako wartość edukacyjna / Urszula Ostrowska // Kultura i Edukacja. - 1998, nr 4, s. 27-42
Wprowadzanie w życie wartościowe / Bogusław Śliwerski // Edukacja i Dialog. - 2000, nr 3, s. 10-18
Wychowanie do miłości / Jadwiga Wronicz // Wychowawca. - 2001, nr 5, s. 7-8
Wychowanie do prawdy / Ewa Kosińska // Wychowawca. -2001. - nr 2, s. 10-11
Wychowanie do wartości - wychowaniem do „poczucia sacrum” / Jarosław Michalski // Forum Oświatowe.- 2001, t. 1, s. 119-138
Wychowanie do wartości w dobie pluralizmu / Dariusz Sarzała // Wychowawca. - 2000, nr 9, s. 4-7
Wychowanie do wolności / Ewa Kosińska // Wychowawca. - 2001, nr 4, s.7-8
Wzrastanie ku wartościom: jak wprowadzam w świat wartości dzieci sześcioletnie / Mariola Jąder // Grupa i Zabawa. - 2002, nr 1-2, s. 75-81