WYKŁAD 2 - OGRANICZONA RACJONALNOŚC

1. Model liniowy

- liniowa integracja modeli

- kompletność i spójność preferencji

- przechodniość

- kompensacja wymiarów/cech

- niezależność wymiarów/cech od siebie

- niezależność wymiarów/cech od kontekstu

a) nieprzechodniość (jest to logiczne) X > Y i Y > Z X > Z

b) przechodniość (nie jest to logiczne) - tak jakby nie uwzględniać ważności wymiarów, tylko czysta kalkulacja. Jednak jeden wymiar mimo ze może mieć trochę gorszy wynik, to jego waga może być większa. Powoduje to to, że wolimy opcję która może ma gorszy wynik na pewnym wymiarze, ale waga innego wymiaru jest dla nas większa.

c) niezależność wymiarów/cech od kontekstu

- asymetryczna dominacja

- unikanie opcji skrajnych (nigdy nie jest najgorszy, zawsze lepszy od X)

2. LEX - Model kompensacyjny (wykład 1, slajd 52, wykład 2, slajd 24)

- wybieramy wymiar

- wybieramy opcję która uzyskała najwyższy wynik na tym wymiarze

- jeśli jest remis, robimy to samo na kolejnym wymiarze

- niekompensacyjny, częściowy

- ważny porządek

3. EBA

- wybieramy wymiar

- odrzucamy opcje nie spełniające wymogów

- jeśli jest remis, robimy to samo na kolejnym wymiarze

- niekompensacyjny, częściowy

- ważny porządek,

- sytuacja gorsza niż w LEX ponieważ wybór atrybutów jest przypadkowy

4. CON - i to i to i tamto…

- ustalamy zbiór ważnych wymiarów

- zostawiamy opcje, które spełniają wymogi progowe dla każdego wymiaru

- niekompensacyjny, całościowy

LEX: wybieramy jakis najwazniejszy dla nas wymiar np. cena samochodu i porownujemy ceny samochodow ktore w skali. Wybieramy ten samochod ktory na wymiarze ceny bedzie mial najwyzsz note (czyli bedzie najtanszy)
EBA: wybieramy jakiś wymiar np. kolor samochodu. Ustalamy jakas skale ocen tego koloru i przyjmujemy jakis prog. Jesli dany samochod wedlug naszych ocen ma ponizej tego progu ktory sobie obralismy to go odrzucamy, jesli w pozostalych nie ma roznic przyjmujemy kolejne kryterium np silnik itd...
CON; w tym modelu ustalamy kilka wymiarow i dla kazdego z nich okreslamy prog czyli najnizsza note ktora musi byc spelniona i sposrod not ktore wystawilismy wybieramy albo o wartosci rownej naszej progowej albo wyzszej
ALT; trzeba wybrac najistotniejsze dla nas informacje tj. na przykladzie samochodu cena, silnik, bezpieczenstwo np. trzeba wyznaczyc sobie wysokie progi np. ze na kazdym z naszych wymaganych cech musi miec conajmniej 9 i szukamy pierwszej noty ocenionej conajmniej na podstawie wyznaczonego przez nas progu.

5. „Satysfakcjonująca” (koniunkcyjna) - homogeniczny zbiór

- wybieramy istotny wymiar

- ustalamy próg

- szukamy pierwszej alternatywy i wybieramy ją

LUB

- używamy tej strategii do stworzenia homogenicznego zbioru

- szybkość, często przy zachowaniach konsumenckich

6. ALT - Model alternatywny - wyselekcjonowanie różnorodnego zbioru specjalistów z różnych dziedzin

- wybieramy istotny wymiar

- ustalamy próg

- szukamy pierwszej alternatywy

LUB

- używamy tej strategii do wyselekcjonowania opcji pod względem pewnego wymiaru do dalszej analizy

7. Alternatywa dominująca, warunki:

- pod żadnych względem nie jest gorsza od innych

- przynajmniej na jednym wymiarze jest lepsza

- trywialny wybór

- Często używana do wstępnej selekcji w celu wyrzucenia najgorszych alternatyw

- niekompensacyjna

- całościowe oceny

WYKŁAD 3 - SZYBKO I SKUTECZNIE: Heurystyki

1. Podejście Giegerenzera

- przeciwieństwo szkoły Kahnemana i Tverskyego

- optymistyczny obraz możliwości człowieka

-zdolność do adaptacji do nowych warunków

a) Wybierz to co najlepsze (5 kroków):

1. Rozpoznawanie

2. poszukiwanie wskazówek Proces - czasem przerywany już po 1.

3. rozróżnianie

4. zastępowanie wskazówek

5. maksymalizacja przy wyborze - Decyzja

1. Rozpoznawanie - ma sens tylko wtedy, gdy rozpoznawanie skorelowane jest z kryterium, którego dotyczą przewidywania.

Korelacja ekologiczna: kryterium - mediator

Korelacja zastępcza: pamięć - mediator

Idea Simona

- Przerywamy porównania, kiedy różnica pomiędzy alternatywami jest zgodna z naszymi aspiracjami

- Poziom aspiracji zależy od amin

- Skończ, jeśli amin różni się co najmniej o 1/100 amax.

Paradoksy Allaisa - łamanie zasady wspólnych konsekwencji

A: +5000, 10% B: +1000, 100%

+1000, 89%

0, 1%

• Większość ludzi wybiera B, ze względu na 1% na wynik 0 w przypadku A

C: +5000, 10% D: +1000, 11%

0, 90% 0, 89%

• Większość ludzi wybiera C, lekceważąc fakt, że prawdopodobieństwo wygrania jest mniejsze o 1%, ponieważ tutaj kierują się wielkością wygranej

WYKŁAD 4 - KONFLIKT MORALNY

1. Niewypełnienie obowiązku moralnego poczucie winy kompensacyjne zachowania prospoł.

Konflikt „przyjemność - obowiązek moralny” jest głównym powodem:

- powstania inercji (bierne poddawanie się czemuś, bezwładność) i/lub negocjacji.

- stres obniżenie zdolności do podejmowania racjonalnych decyzji

Wybory o silnym komponencie moralnym są:

- trudno odwracalne

- ekstremalne

Jeśli komponent moralny jest dominujący może doprowadzić to do:

- likwidacji wolnego rynku (zablokowania wymiany)

2. Badania

1. ludzie są skłonni do rezygnacji z max. korzyści na rzecz grania fair lub ukarania tych którzy zasłużyli. Jest to niezgodne z założeniem self-interest -przykład: gry ultymatywne

2. Gry ultymatywne: self-interest VS. Sprawiedliwość - podział równościowy

1. „Lepszy rydz niż nic” Gra gdzie można było wygrać 10 zł :P - zachowanie czysto ekonomiczne byłoby takie, że gracz A oferuje najniższą stawkę graczowi B - ten przyjmie bo „lepszy rydz niż nic”. Natomiast ludzie najczęściej dzielą mniej więcej po równo.

Psychologowie częściej dzielili kwotę po równo (81%) niż ekonomiści (63%)

Gracz B często odrzuca ofertę jeśli wynosi ona mniej niż 30% (punkt 2. a))

2. Stopień współpracy zależy od wzorów codziennego życia ekonomicznego.

(eksperyment)

3. „Harambee” (Orma) dylemat dóbr publicznych - wkład każdego gospodarstwa domowego w budowę drogi lub szkoły z inicjatywy lokalnej społeczności (M=58%, Min=25%)

4. Au i Gnau - ludzie często odrzucali nawet duże kwoty ponieważ w ich kulturze dawanie prezentów oznacza dominację. W związku z tym odrzucali propozycję aby nie okazać uległości.

5. Lamalera - 57% zaproponowało równy podział lub więcej - wieloryby, współpraca, równy podział

6. Ache - 79% zaproponowało 40% lub po równo 50%. 16% zaoferowało więcej, nikt nie odrzucał propozycji. W tej kulturze ludzie dzielą się po równo zdobytym mięsem niezależnie kto je zdobył.

7. Hadza - mały udział i częste odrzucanie. Ludzie dzielą się ale towarzyszą temu konflikty, częste próby ukrycia zdobyczy przed innymi.

8. Machiguenga i Tsimane proponowali mało, ale odrzuceń prawie nie było. W tych grupach rzadko się dzielą, nie obchodzi ich opinia publiczna.

9. Mapuche - duże oferty. Robili to ze strachu przed wrednym odrzuceniem oferty przez partnera.

10. Dzieci:

- 3-4 latki często zachowują się egoistycznie (79%)

- 5-6 latki trochę rzadziej ale nadal 67%

- 7-8 latki tylko w 34% wybierało interes własny

Wraz z wiekiem socjalizacja oraz nabywanie kulturowych norm. Jedną z nich jest dzielenie się z innymi (empatia?). Polska adaptacja: w przypadku podziału „po równo VS zawistny” dzieci dzieliły się z innymi. Jednak jeżeli do wyboru była oferta „kusząca” - grały egoistycznie.

3. Trust game Y jest pozytywnie skorelowane z X

Gra kiedy gracz I musi powierzyć swojemu inwestorowi jakąś sumę X. Inwestor otrzymuje 3X i dzieli się z graczem w dowolny sposób. Zgodnie z założeniem self-interest inwestor nie powinien graczowi nic dawać, jednak najczęściej daje mniej więcej tyle ile „powinien”.

---