Charakterystyka poezji A.Feta ( na przykładzie 4 utworów)

СМЕРТЬ

"Я жить хочу!- кричит он, дерзновенный.
Пускай обман! О, дайте мне обман!"
И в мыслях нет, что это лед мгновенный,
А там, под ним - бездонный океан.

Бежать? Куда? Где правда, где ошибка?
Опора где, чтоб руки к ней простерть?
Что ни расцвет живой, что ни улыбка,-
Уже под ними торжествует смерть.

Слепцы напрасно ищут, где дорога,
Доверясь чувств слепым поводырям;
Но если жизнь - базар крикливый Бога,
То только смерть - его бессмертный храм

• Podmiot liryczny próbuje ukryć, że nie ma śmierci, że to coś abstrakcyjnego

• Porównuje życie do lodu- jest kruche, łatwo może się przełamać

• Pod lodem bezkres, ocean bez dna

• Zadaje sobie wiele pytań- nie wie dokąd ma iść, gdzie jest prawda

• Ślepcy na darmo szukają drogi

• Wiersz zakończony jest pointą- Ale jeżeli życie jest krzykliwym bazarem Boga

To tylko śmierć- jego nieśmiertelna świątynia

Я пришел к тебе с приветом,
Рассказать, что солнце встало,
Что оно горячим светом
По листам затрепетало;

Рассказать, что лес проснулся,
Весь проснулся, веткой каждой,
Каждой птицей встрепенулся
И весенней полон жаждой;

Рассказать, что с той же страстью,
Как вчера, пришел я снова,
Что душа все так же счастью
И тебе служить готова;

Рассказать, что отовсюду
На меня весельем веет,
Что не знаю сам, что буду
Петь - но только песня зреет.

Ja przyszedłem...

Ja przyszedłem na dzień dobry

Szepnąć ci, że słońce wstało,

Że swym blaskiem ciepłym, modrym

Na liściach zatrzepotało.

 

Szepnąć ci, że las się ocknął

Każdym drzewem, każdym liściem —

W każdym ptaku śpiewa wiosną,

Aż dygocze przed jej przyjściem.

 

Szepnąć ci, że z tym szaleństwem

Tak jak wczoraj- dziś przyszedłem,

Że jak duszy nowe szczęście

Tak ja tobie służyć będę.

 

Szepnąć ci, że chociaż nie wiem

O czym tobie będę śpiewać

To już jutro —

bal na niebie.

To już dzisiaj —

pieśń dojrzewa.

• Wiersz miłosny, adresatem jest kobieta

• przeważają ciepłe, radosne tony

• podmiot liryczny wita swoją ukochaną razem z wiosną

• chce dla niej służyć

• wiosna, miłość główny temat

• wiersz jest bardzo plastyczny, charakteryzuje się muzykalnością

• utwór przypomina wiersz Puszkina „Jesień”

Долго снились мне вопли рыданий твоих,-
То был голос обиды, бессилия плач;
Долго, долго мне снился тот радостный миг,
Как тебя умолил я - несчастный палач.

Проходили года, мы умели любить,
Расцветала улыбка, грустила печаль;
Проносились года,- и пришлось уходить:
Уносило меня в неизвестную даль.

Подала ты мне руку, спросила: "Идешь?"
Чуть в глазах я заметил две капельки слез;
Эти искры в глазах и холодную дрожь
Я в бессонные ночи навек перенес.

• Podmiot liryczny długo śnił o utraconej ukochanej

Słyszał jej płacz, głos krzywdy

• Prosił ją żeby się rozstać. Jest to ukazane ironicznie w wierszu, gdyż określa tę chwilę jako szczęśliwą.

• Podmiot- nieszczęśliwy kat

• Mijały lata, potrafili darzyć się uczuciem, nadszedł czas rozstania- podmiot liryczny musiał wyruszyć w nieznane

• Ukochana spytała czy idzie, zauważyć się dało łzy w jej oczach

• Te właśnie łzy i drżenie kobiety podmiot liryczny będzie miał przed oczyma w każdą bezsenną noc

• Ma poczucie winy

• Śmierć Marii dla Feta była wielkim, tragicznym przeżyciem, obwiniał się o wszystko, do końca życia ja wspominał

Молятся звезды, мерцают и рдеют,
Молится месяц, плывя по лазури,
Легкие тучки, свиваясь, не смеют
С темной земли к ним притягивать бури.

Видны им наши томленья и горе,
Видны страстей неподсильные битвы,
Слезы в алмазном трепещут их взоре —
Все же безмолвно горят их молитвы.

• Ideał ładu, spokojna kontemplacja nieba, pozostaje w harmonijnej symbiozie z elementami pesymistycznymi

• Modlitwa gwiazd trafia w próżnię

• Poetycka parafraza myśli Schopenhauera

• Nieuchronność cierpienia i smutku ludzkiej egzystencji łączy się z motywem milczenia przestrzeni niebieskich

Afanasij Fet (właściwie Szenszyn) urodził się w październiku 1820 roku w gubernii orłowskiej. Przez całe życie dążył do tego, żeby osiągnąć tytuł szlachecki, ale władze duchowne 14-letniemu chłopcu odmówiły noszenia nazwiska ojca- Szenszyna i co za tym idzie- tytułu szlacheckiego. Jego matka- Szarlotta Fet wzięła ślub z Sznszynem po urodzeniu Afanasija, a do Rosji przyjechała dwa miesiące przed porodem.

Fet już w młodości interesował się literaturą, w wieku 20 lat stworzył swój pierwszy zbiór „Лирический пантеон”. Od 1842 roku zaczął współpracę między innymi
w „Отечественных записках”.

Fet, pragnąwszy osiągnąć tytuł szlachecki wstąpił do służby wojskowej. W tym okresie poznał swoją pierwszą miłość- Marię Lazicz. Niestety ze względów materialnych
nie mógł jej poślubić. Poeta wspominał Marię jako dostojną, ciemnowłosą, zgrabną niewiastę. Była ona wspaniałym muzykiem. Węgierski kompozytor-Ferenc Liszt docenił twórczość Marii. W jednym z listów do swojego przyjaciela Fet napisał, że spotkał dziewczynę z dobrego domu, z wykształceniem, ale jej nie szukał- to ona jego szukała. Afanasij miał 28, Maria Lazicz- 22 lata. Fet szybko zrozumiał, że ich dyskusje, czytanie wierszy przeradzają się w coś bardziej głębszego. О uczuciach nie rozmawiali, czytali sobie nawzajem wiersze. Maria prosiła, aby ich spotkania i wieczorne dysputy dalej się odbywały. Obowiązek wojskowy zmusił Feta do listownego porozumiewania się z Marią.

Wkrótce Afanasij dowiedział się o tragedii: Maria Lazicz spłonęła we własnym mieszkaniu od nieostrożnie pozostawionego papierosa. Jej suknia zapaliła się, Maria wybiegła na balkon, a potem rzuciła się z niego w zarośla.. Umierając prosiła o zachowanie listów Feta
i nie obwinianie go za nic.

Do końca swoich dni Fet nie mógł zapomnieć Marii Lazicz, życiowy dramat, dodawał jego wierszom specjalny oddźwięk.

Adresatem jego wierszy miłosnych była Maria. Można je uznać za monolog poety do zmarłej niewiasty. Kilka lat później Fet związał się z córką handlowca Botkina. Afanasij okazał się dobrym gospodarzem. Przywrócił również nazwisko swojego ojca Szenszyna ze wszystkimi prawami. Miłosne uczucie przerodziło się w uczucie poetyckie, z którego powstawały wiersze, przeniknięte wspomnieniami o Marii Lazicz. W jednym z takich wierszy poeta „rozmawia” ze „starymi listami”:

Давно забытые, под легким слоем пыли,
Черты заветные, вы вновь передо мной
И в час душевных мук мгновенно воскресили
Всё, что давно-давно, утрачено душой.

Горя огнем стыда, опять встречают взоры
Одну доверчивость, надежду и любовь,
И задушевных слов поблекшие узоры
От сердца моего к ланитам гонят кровь.

Я вами осужден, свидетели немые
Весны души моей и сумрачной зимы.
Вы те же светлые, святые, молодые,
Как в тот ужасный час, когда прощались мы.

А я доверился предательскому звуку,-
Как будто вне любви есть в мире что-нибудь!-
Я дерзко оттолкнул писавшую вас руку,
Я осудил себя на вечную разлуку
И с холодом в груди пустился в дальний путь.

Зачем же с прежнею улыбкой умиленья
Шептать мне о любви, глядеть в мои глаза?
Души не воскресит и голос всепрощенья,
Не смоет этих строк и жгучая слеза.

Mijały długie i ciężkie lata. Każdej nocy Afanasij słyszał głos dziewczyny, która była jego całym życiem, jedyną miłością.

W słynnych fetowskich « Вечерних ogniach », znajdują się fragmenty o tym,
że Maria umierając myślała o swoim ukochanym:

„И хоть жизнь без тебя суждено мне влачить,
Но мы вместе с тобой, нас нельзя разлучить”.

W 1850 roku Fet wydał zbiór wierszy. W połowie 50 lat zbliżył się do Turgieniewa. Pod jego redakcją wyszedł kolejny zbiór Feta. Afanasij osiągnął stopień porucznika,
ale przeszkodą w otrzymaniu tytułu szlacheckiego stała się ustawa z 1856 roku, która dopuszczała osiągnięcie go dopiero na stopniu pułkownika.

Fet powrócił do Moskwy, gdzie zbliżył się do kręgu „Современника”, w którym działali między innymi Niekrasow, Turgieniew. Nadal zajmuje się literaturą-
w „Современнике” i „Русском слове” . Jednak niedługo ta współpraca zakończyła się.

Ochłodzenie stosunków czytelników i krytyków twórczości Feta nastąpiło
po rozpoczęciu pracy w roli publicysty w czasopiśmie „Русский вестник”.

W 1863 roku Afanasij wydał dwutomowy zbiór wierszy podsumowujący jego cały 25- letni twórczy dorobek. Czytelnicy i krytycy przyjęli go z obojętnością i przez to Afanasij na jakiś czas zamilkł. Tylko w 1863 roku wydał zbiór wierszy „Вечерние огни”.

W 80-tych latach Fet dużo czasu poświęcił przekładom, skupił się na studiowaniu filozofii Schopenhauera i zaczął dostrzegać bezsens starań człowieka.

Fet zmarł w listopadzie 1892 roku. Śmierć poety owiana była tajemnicą. Do końca życia poeta pokonywał starcze przypadłości: gwałtownie psuł się wzrok, dolegała „choroba serca”, do czego dochodziły duszności i męczące bóle. Pół godziny przed śmiercią Fet nabrał ochoty na szmpan. Jego żona był temu przeciwna. Po jej wyjściu, zostawszy sam na sam
z sekretarką, podyktował jej takie oto zdanie: "Не понимаю сознательного преумножения неизбежных страданий, добровольно иду к неизбежному”. Pod tymi słowami własnoręcznie dopisał:"21-го ноября Фет (Шеншин)". Chwilę potem wziął stalowy sztylet, ale sekretarka zdążyła odebrać go Fetowi, raniąc siebie w rękę. Poeta pobiegł
do odległego pokoju, widocznie po kolejny nóż, ale upadł na krzesło i zmarł. Do samobójstwa nie doszło, ale poeta zakończył swój żywot w chwili, kiedy najbardziej tego pragnął.

Fet był głównym przedstawicielem tzw. „sztuki czystej”, Afanasij nigdy nie mógł pojąć tego, że sztuka mogłaby się interesować czymś innym niż pięknem. Według filozofii Schopenhauera zaczął dzielić poznanie na niższe i wyższe, które jest dostępne sztuce.

Dla Feta Schopenhauer to nie tylko wysoki „stopień filozofii”, ale również odpowiedź na właściwe pytania, które same pojawiają się w duszy człowieka.

Fet uznał, że przedmiotem poezji może być przyroda, miłość, piękno. I właśnie tego trzymał się w swojej poetyckiej praktyce. Afanasij ubóstwiał życie na łonie natury.
W Fetowskim sposobie kreowania pejzażu poetyckiego ujawniała się tradycja romantyczna. W swojej liryce Fet poruszał uczucia człowieka XIX wieku, ukazywał obrazy przyrody znane każdej przeciętnej osobie. Poeta wszedł w historię rosyjskiej poezji jako oryginalny poeta- liryk, mistrz lirycznej miniatury. Wiersze Feta porażają współczesnych czytelników swoją wyrazistością, emocjonalnością. Artysta potrafił przekazać każdy szczegół, dokładność psychologicznego stanu bohaterów, jego dzieła charakteryzowała zmiana nastroju, „potoku” uczuć. W jego poezji przeważają jasne, radosne tony. Obrazy przyrody żyją pełnią życia, oddychają wszystkimi zapachami. Poezja Feta jest muzykalna, w pełni tego słowa znaczeniu:

„На пригорке то сыро, то жарко,

Вздохи дня есть в дыханье ночном, -

Но зарница уж теплится ярко

Голубым и зеленым огнем”

Klasyfikacja twórczości Feta według tematów nie jest możliwa. Dużo miejsca zajmuje przyroda, dostrzega w niej to, czego innym bardzo trudno zauważyć. Poeta prowadzi z nią rozmowę, zachwyca się jej blaskiem, wsłuchuje się w ciszę:

„Далеко, в полумраке, луками

Убегает на запад река.

Погорев золотыми каймами,

Разлетелись, как дым, облака”

Przyroda oddziałowuje na uczucia poeta:

„Какая ночь! Все звезды до единой
Тепло и кротко в душу смотрят вновь,
И в воздухе за песнью соловьиной
Разносится тревога и любовь”.

Cały cykl miłosnych wierszy poświęcony został nieżyjącej Marii Zalicz. Wszystkie czasowniki w tych dziełach są w formie czasu przeszłego. Większość z wierszy ma oddźwięk dramatyczny. Perełką światowej liryki jawi się wspaniałe dzieło „Шeпот робкое дыхание”. Jest tu wiele niedomówień. Najpierw zarysowany jest obraz przyrody, ukazana radość.

W latach 70-90 Fet pracował nad przekładami Schopenhauera, co spowodowało,
że w jego liryce pojawiły się nowe motywy: bogactwo i wieczność sztuki, siła i mądrość przyrody, nikczemność bytu, ograniczenie poznania ludzkiego, które sprzeciwiały się jego pierwotnej postawie- poeta wyszedł z ramki „sztuki czystej”.

Czynniki biograficzno- charakterologiczne były jednym z głównych powodów bliskości koncepcji niemieckiego myśliciela. Fet był pesymistą, uważał, że jego byt to jedynie smutna, nudna i tragiczna wegetacja. Po jego głowie chodziły myśli samobójcze. Główną jego treść życia, pełnego tragicznych wydarzeń, stanowiła myśl o cierpieniu, jeszcze przed poznaniem filozofii Schopenhauera. Fet był przekonany o tym, że świat z założenia jest zły. Czytając wiersze z pełnych uroku obrazów przyrody, trudno jest uwierzyć, że twórcą jest pesymista, człowiek zgorzkniały.

Wiersze Feta bliskie są romansom, w nich skupione są zarysy obrazów bytu, dające przedstawienie o ogromie świata. Między strofami nie istnieje logiczna spójność, osłabiona jest zależność między wersami. Metafory są bardzo śmiałe i oryginalne.

Życie Feta miało wiele tragicznych momentów. Nie tylko filozofia Schopenhauera miała wpływ na jego pesymistyczną postawę wobec świata, ale również charakter i dramatyczne wydarzenie jakim była śmierć Marii. Pozostawiło to piętno na duszy poety i głównie dlatego jego twórczość przesiaknięta jest wspomnieniami o utraconej ukochanej.

---