1. organizacyjność religijności (to z artykułu)
2. typy org religijnych(sekta itp)
sekta - najczęściej najmniejsza spośród typów organizacji religijnych; demokratyczna lub autokratyczna, zwarta; członkostwo nabywane przez wybór lub doświadczenie nawrócenia; mała różnica między duchowieństwem i pozostałymi członkami; funkcje duchowne czysto wykonywane dorywczo przez nieprofesjonalistów.
3. religia cywilna ; rousseau, bellah
Koncepcja religii cywilnej według J.J Rousseau
Religia cywilna Rousseau stanowi produkt Oświecenia, zwłaszcza francuskiego. Jego przedstawiciele np. Encyklopedyści [9] odrzucali religię historyczne oparte na Objawieniu i poszukiwali nowej, której źródłem byłby rozum. Taką właśnie religią rozumu był deizm, który uznawał istnienie boga jako stwórcy świata materialnego (w rozumieniu duchowej siły sprawczej), lecz odrzucający przekonania religijne, w myśl których Bóg ma moc ingerowania w życie człowieka i kierowania światem materialnym. Deiści twierdzili również , iż o istnieniu stwórcy można wnioskować w sposób pośredni, a mianowicie poprzez odkrywanie porządku świata w rozumieniu praw fizyki rządzących materią. Na strukturę religii w ujęciu Rousseau składają się dwa elementy: doktryna oraz rytuał. Źródłem doktryny jest rozum, który decyduje o tym jakie prawdy religijne wszyscy powinni zaakceptować, a jakie odrzucić. Przyjmuje on istnienie Boga Osobowego , ale tylko o tyle, o ile ma odniesienie do człowieka. Filozof zwraca szczególną uwagę na świętość umowy społecznej[10], której nośnikiem praw stanowionych jest sumienie. Oprócz dogmatów pozytywnych, które są zobowiązani przyjąć wszyscy obywatele przyjmuje on również dogmat negatywny, który nazywa nietolerancją. Z wymienionymi dogmatami związane są zasady etyczne stanowiące integralną część doktryny religii cywilnej. Rousseau określa je ogólnie jako: „odwieczne prawdy moralne” i wspomina dwie główne: obowiązek miłości braterskiej oraz konieczność pokojowego współżycia w społeczeństwie. Z kolei rytuały religijne są ściśle związane z doktryną i powinny spełniać postulat racjonalności (użyteczności). W upowszechnianiu ich musi się uwzględnić okoliczności czasu, miejsca, zwyczajów i tradycji, ale też wymagania serca ludzi i obywateli. Charakterystyczne dla Rousseau jest to, że sprowadził rytuały religii cywilnej w zasadzie do wymiaru indywidualnego, ponieważ odczuwał niechęć do instytucji pośrednictwa pomiędzy człowiekiem a Bogiem. Spośród funkcji religii cywilnej filozof najbardziej akcentuje funkcję wychowawczą. Według niego celem wychowania jest z jednej strony internalizacja[11] dogmatów i rytuałów religijnych dla ukształtowania dojrzałego człowieka i obywatela, a z drugiej bezkonfliktowe uczestnictwo w solidarnie zbudowanym społeczeństwie. Zauważa on również znaczenie dwóch pozostałych funkcji- integracyjnej i legitymizacyjnej, które jak sam zakłada wiążą się bezpośrednio z funkcją wychowawczą.
Koncepcja religii cywilnej według R. N. Bellaha
Bellah w porównaniu z Rousseau stworzył koncepcję religii cywilnej w innym kontekście społeczeństwa. Cechowała ją przede wszystkim wielość Kościołów i wspólnot religijnych a także pluralizm społeczno - kulturowy, polegający na wielości światopoglądów, ideologii, instytucji społecznych oraz na konkurencji pomiędzy nimi. Bellah uważa, że wprowadzenie w USA religii cywilnej było konieczne ze względu na wielość religii ugruntowanych historycznie i ze względu na na występujący obecnie pluralizm[12]. Charakterystyczne jest to, że pierwsi prezydenci USA ( Washington, Adams, Jefferson, Madison) byli deistami, dla których najważniejszą rzeczą było zagwarantowanie wolności sumienia i wyznania oraz oddzielenie Kościołów od państwa. W Stanach Zjednoczonych istniało wówczas wiele wyznań protestanckich. Najważniejsze wspólnoty stanowili: anglikanie, prezbiterianie, baptyści oraz luteranie. Wspomniani prezydenci nie identyfikowali się z istniejącymi wówczas religiami, wyznaniami oraz grupami wyznaniowymi, odrzucając posłuszeństwo wobec którejkolwiek z nich, stąd też pierwsza poprawka do Konstytucji zawierała klauzulę „kongres nie wprowadzi żadnego przepisu, który by czynił jakąś religię obowiązująca (ustawową), lub który by zabraniał jej swobodnego praktykowania. Brak identyfikacji pomiędzy państwem a jakąkolwiek grupą religijną jest dużym osiągnięciem amerykańskiej demokracji, jednocześnie sprzyja poszukiwaniu jakiejś religii cywilnej, która jednoczyłaby społeczeństwo. Bellah przyjął rozróżnienie pomiędzy dwoma płaszczyznami społeczeństwa: publicznej (politycznej) i prywatnej (religijnej) i stwierdził, że w tej pierwszej występują państwo i jego struktury, w drugiej zaś Kościoły i wspólnoty religijne. Miejsce dla religii cywilnej znajduje się w pierwszej płaszczyźnie, co oznacza, że jakakolwiek religia w Ameryce jest więc „sprawą prywatną”. Wśród treściowych elementów religii obywatelskiej (wierzenia i symbole) Bellah wymienia: Boga rozumianego transcendentnie[13], prawa człowieka i demokrację. Autor eseju „Civil Religion in America” uważa, że Bóg był i pozostaje do dzisiaj centralnym symbolem religii cywilnej, wszystkie religie a nawet sekty uwzględniają bowiem ideę Boga. Autora niepokoi jedynie fakt, co będzie kiedy prezydentem zostanie agnostyk[14] lub niewierzący. Gdy chodzi o funkcję religii cywilnej najbardziej Bellah akcentuje jej funkcję integracyjną oraz legitymizacyjną, w mniejszym stopniu skupia się z kolei na funkcji wychowawczej, wspomniana zaś wcześniej w referacie funkcję zewnętrzną wiążę z kolei z posłannictwem Ameryki w świecie.
4. parametry i wskaźniki religijności
5. Weber, Durkheim(2 typy społeczeństwa), społeczenstwo a religia
Obecnie jednak początki socjologii religii wywodzi się przede wszystkim od Émile'a Durkheima, który przedstawił własną koncepcję miejsca religii w społeczeństwie w oparciu o swą teorię kolektywnej (zbiorowej) świadomości (sumienia - conscience). Twierdził, że religia jest wytworem społecznym, niezależnym od jednostki, co więcej, że przedmiotem czci w każdej religii jest samo społeczeństwo. Intencją Durkheima było jak najszersze ujęcie zjawisk religijnych. Z tego powodu zaprezentował bardzo ogólną definicję religii. Obejmuje ona następujące elementy: (1) system wierzeń i praktyk odnoszących się do rzeczy świetych (sacrum) oraz (2) integracyjną funkcję religii polegającą na jednoczeniu wiernych we wspólnotę moralną, która reguluje zachowania jednostek. Durkheima nie interesuje treść wierzeń, np. odniesienie do bóstwa czy innych nadprzyrodzonych istot czy rzeczy, ale rola jaką wierzenia spełniają dla społeczeństwa. Podział na rzeczy święte (sacrum) i codzienne (profanum) istnieje w świadomości aktorów społecznych. Nacisk położony na jednoczącą rolę religii pozwala zaliczyć koncepcję Durkheima do nurtu strukturalno-funkcjonalnego.[1]
Najbardziej wpływowym socjologiem religii pozostaje Max Weber, przede wszystkim dzięki zastosowaniu i przekształceniu materialistycznego punktu widzenia i analizie wzajemnych form oddziaływania religii i innych instytucji społecznych (zwłaszcza gospodarki, zob. Etyka protestancka a duch kapitalizmu). Weber stworzył również klasyfikację typów postaw religijnych[2]. W ujęciu Webera jakakolwiek próba zdefiniowania religii przed podjęciem badań nie może przynieść pozytywnego rezultatu. Brak ścisłej definicji nie przeszkadzał uczonemu w podejmowaniu problematyki religijnej. Podstawowy punkt odniesienia stanowiła funkcja motywująca, jaką ma spełniać religia - religia jest taką siłą, która wpływa na proces rozwoju świadomości, postaw i przekonań ludzi wierzących i tym samym umożliwia przekształcanie różnych sfer świata społecznego (np. polityki, gospodarki, etyki)
6. religia a magia
W obu tych formach ludzkiej aktywności jaką stanowi magia i religia, występuje wiara w istnienie świata pozazmysłowego, a więc nie weryfikowalnego drogą doświadczalną. W magii, podobnie jak w religii, może dojść do personifikacji sił nadprzyrodzonych (np. dżinny, demony itp.), istnieje jednak zasadnicza różnica w kontaktach z tymi siłami pozwalająca odróżnić religię od magii: w magii nie dochodzi do złożonego kontaktu psychicznego między sprawującym obrzęd a duchem, do którego się on zwraca (niepowodzenie obrzędu zostanie przypisane brakom umiejętności maga, nie zaś, jak w religii, np. kaprysowi bóstwa). Istotną różnicą jest także to, że osoba kierująca się myśleniem magicznym, np. szaman, zakłada, że dzięki praktykom magicznym ma wpływ na bieg zdarzeń otaczającego ją świata, a jeżeli napotyka trudności, zakłada, że spotkał się z silniejszą magią, natomiast kierująca się myśleniem religijnym (kapłan) zakłada, że nie jest w stanie wywierać wpływu na istoty duchowe, lecz może je jedynie przebłagać poprzez np. modlitwę. Myślenie opierające się na magii zakłada więc siłę sprawczą człowieka, natomiast myślenie religijne zakłada, że bieg zdarzeń w świecie jest zależny od istot wyższych, bogów.
Istotną różnicą między magią a religią jest aspekt soteriologiczny, czyli istotą religii jest zogniskowanie wokół idei życia pozagrobowego. Ważnym wyróżnikiem religii jest więc zainteresowanie losami duszy po śmierci. Z magią natomiast mamy do czynienia także kiedy mowa o kontaktach ze sferą transcendencji, jednakże jest bardziej pragmatyczna niż religia. Według Malinowskiego magia istnieje dla osiągnięcia złożonych celów - w umysłach ludności społeczeństw pierwotnych istnieje od zawsze.
Wiara w magię jest rozpowszechniona w większości systemów wierzeń etnicznych - plemiennych społeczności Afryki i Oceanii, rdzennych Amerykan oraz rodzimych wierzeń średniowiecznej Europy i części jej współczesnych kontynuatorów - wierzeń rodzimych. Do XVIII wieku w Europie była karana śmiercią (zazwyczaj spaleniem na stosie).
Według przedstawicieli niektórych wyznań (szczególnie monoteistycznych - jak np. chrześcijaństwo) jakiekolwiek stosowanie magii (niezależnie od podziału) ma złe pochodzenie, w związku z czym jest zakazane
7. role w strukturach religijnych
8. holbach-poglad na religie
http://docs9.chomikuj.pl/180078320,0,1,Paul-Holbach.docx
9. typy religii (spoleczne, kosmologiczne...)
Kosmologia religijna - zbiór wyobrażeń religijnych o historii świata i jego strukturze. Stanowi wiedzę opartą na mitach na temat powstania wszechświata (kosmogonia, geneza), jego stanu bieżącego (kosmografia) oraz końca (eschatologia kosmologiczna). Wszystkie religie świata wyjaśniające celowość istnienia i celowość kultu zawierają swoje własne kosmologie.
Wszechświat/metawszechświat w panteizmie/panenteizmie utożsamiany jest z bogiem.
http://pantheion.pl/?art=Rousseau_O_religii_spolecznej